◀ در حرم پادشاهي
… وليعهد وارد حرم شد، از پردۀ قرمز داخل گرديد، مستحفظ نظامیشرمش آمد كه مانع از دخول وليعهد بشود و خودش هم شرم داشت كه داخل شود. وليعهد داخل شد. قضايا را به بانوان گفت، زنان را وداع كرد، گفت عجله كنيد و هر چه اسباب داريد جمع آوری كنيد كه بايد بيرون برويد!
فرياد ناله و ضجۀ زنان بلند شد …
اين است بخشی از مكتوبیكه بانو معزّزالسلطنه همان روزها به شاه نوشته و به يكی از رجال محترم دربار داده است كه به شاه برساند و ما موادّ آن نامه را از آن شخص و از روی خط خود آن مرحومه برداشتهایم واینست:
بعد العنوان،
اولاً سلامتی و كامكاری وجود مبارك اعليحضرت را از درگاه احديّت خواستاريم. بعد هم اگر از راه ذرّه پروری از حال پيره كنيز و سايرين استفسار بفرماييد، شرح حال از روز شنبه تا عصر يكشنبه را به خاك پای مبارك با كمال بدبختی عريضه (كذا) میدارم.
صبح شنبه كه از خواب بيدار شدم، گفتند كه از صبح ديگر رفت و آمد اندرون بكلّی ممنوع شده است و نوكرهای اعليحضرت اقدس هم كه میآيند دربار، آنها هم پس از تفتيش میآمدند ولی رفتنامكان نداشت. تا سه به غروب دور قصرهای سلطنتی محاصره بود. كنيزان هم با چشم گريان منتظر نتيجه بوديم كه آغاباشی با آقايان والاحضرت گريه كنان آمدند كه ديگر جمع آوری نماييد برای عصر يا فردا صبح كهاندرون را بايد تخليه كنيد. ديگر بكلّی زمام اختيار از دست كنيز رفت. تا يك ساعت هيچ از خود خبر نداشتيم و از طرف والاحضرت هم گفته بودند كه بياييد حياط عمارت بلور، میخواهند شما را ملاقات كنند. بالاخره يك ساعت از شب رفته كنيز والاحضرت اقدس را زيارت كردم تا يك ساعت از شب گذشته هم نظامیها پيش والاحضرت بودند كه نتوانستند اندرون تشريف بياورند. دو مرتبه عبدالله خان، مرتضي خان و كريم آقا خان میآيند، پس از آنكه سلام میدهند میگويند محمد حسن ميرزا! اعليحضرت پَهلوی میفرمايند كه شما محبوس هستيد و لباسهای نظامیرا هم بايد تغيير بدهيد. اعليحضرتا! تحرير و تقرير هيچيك نمیتواند اضطراب خاطر كنيز را مجسّم نموده، بيچارگی و بدبختی كه هرگز انتظار نداشتم، برای اعليحضرت شرح دهم. چنين بنطر میآيد عدم رضايت خداوند به حسد و بغض دشمنان اعليحضرت معاونت نمود. آن روز ناهاراندرون را هم تفتيش كردند. تمام خوراكها را چنگ زده بودند. همينكه دو از شب گذشته، والاحضرت اقدس و تمام اهلاندرون مشغول شيون بوديم. پدر و مادر افسر خانم آمدند كه میخواهيم افسر خانم را ببريم. هر چه كنيز اصرار و ابرام نمودم، قبول نكردند. افسر خانم را بردند و والاحضرت را هم چهار از شب رفته نظامیها بردند. اعليحضرتا! با درد واندوهي كه دارم زندگانی غيرممكن است. آن شب را تا صبح بيدار بوديم، اسباب جمع آوری كرديم.
اگر چه شب گذشته گفته بودند كهاندرونها را خالی كنيم، ولی والاحضرت در خواست كردند كه يك شب مهلت بدهند و قبول شد و صبح هم تا عصر كه كنيز دراندرون بودم. چون بدرالملوك و خانم خانمها و ليلی خانم را هم صبح زود پدرانشان آمدند بردند و هر چه بهایشان گفتم كه نرويد، عجالتاً با كنيز باشيد تا از طرف اعليحضرت اقدس نسبت بهایشان و همه دستوری مرحمت شود، قبول نكردند و رفتند. متّصل نظامیها میآمدند اندرون، تيغۀ خزانه را خراب كردند و از طرف خودشان مهر كردند و رفتند. كنيز هم با كشور و عذرا و زرّين تاج و زری و كبری و شمامه و چندين نفر ديگر با درشكۀ كرايه آمديم اميريه، عجالتاً در عمارت حضرت ملكۀ جهان هستيم و چند عدد هم از تفنگهای اعليحضرت دراندرون ماند، نتوانستيم بياوريم. از خاك پای مبارك استدعا دارم كه تكليفاینها كه هستند مرحمت بفرماييد.
اعليحضرتا! چندين دفعه است كه میآيند پيش كنيز و از كنيز كسب تكليف میخواهند و حالا استدعای عاجزانه از خاك پای مبارك دارم اگر ميل مباركاین است كهاینها را نگه داريد باز يك دستوری مرحمت بفرماييد به واجب، پيش هر كسی و هر جايی كه رأی مبارك است. چون، از طرف دولت به كنيز سفارش كردهاند كه اگر فحش به من بدهيد، ناسزا بگوييد، چه خودتان ، چه آدمها را همان دقيقه در يك گاری شكسته میريزم و ازاین شهر گرسنه و تشنه بیرون می کنم ؛ پس ، به این جهت، کنیز دیگر نمی توانم توقّف كنم، خيال دارم ماه شعبان بروم زيارت كه دعاگوی وجود مبارك اعليحضرت شوم و اگر هم رأی مبارك اقتضا نمود، همۀاینها را آزاد بفرماييد و مقّرر فرماييد مهرشان را بدهند. دستخط بفرماييد اكرم السلطنه از عايداتاملاك اعليحضرت سه هزار تومان بدهد و خود اعليحضرت هم حساب بفرماييد. الهی تصدّقتان بروم، هر طوری كهامر میفرماييد بفرماييد ، اطاعت میشود، كه تماماینها بیتكليف هستند. كنيز هم بواسطۀاینهاست كه تا بحال دراین شهر ماندهام. آنهايی كه ماندهاند جايی را ندارند. چون قصر را مهر و موم نمودند، بدبختانه اسباب اعليحضرت هم از كتاب و غيره توقيف شد، نتوانستيم همراه بياوريم. در آخر عريضه پای مبارك را با