■ اثبات شهادت پیامبر اکرم صلّى الله علیه و آله و سلّم
● قسمت اوّل: اثبات شهادت از قرآن کریم
﴿وَ مَا مُحَمَدٌ إلاَّ رَسُولٌ قَدْ خَلََتْ مِنْ قَبلِهِ الرُّسُل أَفَإنْ مَاتَ أَوْ قُتِلَ إِنْقَلَبتُمْ عَلَى أَعْقابِکُمْ وَ مَنْ یَنقَلِب عَلَى عَقِبَیهِ فَلَنْ یَضُرَّ اللهَ شَیئاً وَ سَیَجزي اللهُ الشَّاکِرینَ﴾ (1)
«و محمّد (صلّى الله عليه وآله) تنها فرستاده ای از جانب خداوند است که فرستادگان دیگری پیش از او گذشته اند. آیا اگر او بمیرد یا (بلکه) کشته شود شما به گذشتهٔ خویش (دوران جاهلیت) باز می گردید؟ و هر آن کس به گذشتهٔ خویش بازگردد، هرگز به خدا زیانی نمی رساند و خداوند به زودی سپاس گزاران را پاداش خواهد داد».
یکی از مهمترین آیاتی که در مورد شهادت پیامبر اکرم (صلّى الله علیه وآله) در روایات و کتب تفسیر به آن اشاره شده است، این آیهٔ شریفه است. شأن نزول این آیه شکست مسلمانان در جنگ احد بوده است. در جنگ احد مشرکین شایع کردند که رسول خدا صلّى اللّه عليه وآله به شهادت رسیده است و این موجب نوعی شکست، عقب نشینی و تردید در مسلمانان سست ایمان شد و خداوند این آیه را برای سرزنش آنان فرو فرستاد. هر چند محور سخن در این آیه، انقلاب و ارتداد صحابهٔ رسول خدا (صلّى الله علیه وآله) بعد از ایشان است؛ لکن استفاده های دیگری نیز می توان از این آیه نمود.
در علم نحو برای حرف «أَوْ» سه معنا ذکر شده است: 1- عاطفهٔ غیر ناصبه 2- عاطفهٔ ناصبه 3- اضراب.
نوع اوّل معانی متعدّدی دارد از جمله: 1- تخییر 2- اباحه 3- شک 4- تقسیم 5- ابهام.
چهار معنای اوّل در این آیه صحیح نیست، ولی نوع پنجم که ابهام است در این آیه احتمال دارد. به این بیان که خداوند می داند پیامبر به شهادت خواهد رسید اما این مطلب را در هاله ای از ابهام قرار می دهد.
ممکن است این ابهام به این دلیل باشد که اگر خداوند تبارک و تعالى صراحتاً اعلام می فرمود که پیامبر به شهادت خواهد رسید، مشرکین و منافقین با اعتماد به صدق کلام خداوند بر انجام این کار سرعت می گرفتند و زودتر برای انجام این کار برنامه ریزی و اقدام می کردند. (2)
نوع دوّم هم شرایطی دارد که هیچ یک از آنها در این آیه موجود نیست.
و امّا نوع سوّم اضراب است که به معنای «بَلْ» می باشد؛ در این صورت معنای آیه این گونه خواهد شد: «أفإن مات بل قتل»؛ یعنی: «آیا اگر پیامبر بمیرد بلکه کشته شود».
این احتمال هم در آیه صحیح به نظر می رسد؛ و «أو» به معنای «بل» در موارد متعدّدی در قرآن آمده است:
1- ﴿وَ أَرْسَلناهُ إِلَى مِائَةِ أَلفٍ أَوْ یَزیدُون﴾ (3)
«و او (یونس علیه السّلام) را به سوی صد هزار نفر بلکه بیشتر فرستادیم».
2- ﴿ثُمَّ قَسَت قُلُوبُکُم مِنْ بَعْدِ ذَلکَ فَهيَ کَالحِجارَةِ أَوْ أشَدُّ قَسوَةً﴾ (4)
«سپس دل های شما سخت شد، به سختی سنگ ها بلکه سخت تر از آن».
3- ﴿فَإذا قَضَیتُم مَناسِکَکُم فَاذکُروا اللهَ کَذِکرِکُم آباءَکُم أَوْ أشَدَّ ذِکراً﴾ (5)
«پس چون اعمال و عباداتتان را به انجام رساندید، خدا را آن سان که پدران خود را ذکر می کنید یاد کنید، بلکه بالاتر از آن».
4- ﴿وَ مَا أمرُ السّاعَةِ إلاَّ کَلَمحِ البَصَرِ أَوْ هُوَ أَقرَبُ﴾ (6)
«و کار قیامت نیست جز مانند یک چشم بر هم زدن بلکه نزدیک تر از آن».
📚1. سورة آل عمران (2) آیة 144.
2. محقق نجاح الطائی در کتاب السیرة النبوية از صفحه 17 تا صفحه 77 موارد متعددی که مشرکین و منافقین قصد کشتن پیامبر اکرم (صلّى الله علیه وآله) را داشتند، را ذکر کرده است که ما برای رعایت اختصار از بیان آن خودداری کردیم.
3. سورة صافات (37) آیة 147.
4. سورة بقره (2) آیة 74.
5. سورة بقره (2) آیة 200.
6. نحل (16) آیه 77.
اللهـمّ عجّـل لولیّـك الفـرج
@paygaheteb
