پیام دلفان

🔍 زیر و بم #استانی‌شدن‌انتخابات‌مجلس
🎙 در #مصاحبه‌ با #دکترحاجی‌پور

✅ دکتر علی حاجی‌پور، دکترای حقوق از #دانشگاه‌سوربون #فرانسه و متخصص #حقوق‌بودجه و #حقوق‌پارلمانی است و از جمله، درس تخصصی #نظام‌های‌انتخاباتی را در دوره‌ی کارشناسی ارشد در #دانشگاه‌تهران تدریس نموده است.

🔻 #بخش‌اول

🔸 جناب دکتر، با سلام خدمت شما و سپاس از پذیرش پاسخ به پرسش‌ها، همانگونه که مستحضرید، امروز طرح استانی‌شدن انتخابات مجلس به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده است.
لطفاً سابقه‌ی این طرح را بفرمایید و اینکه آیا این طرح، قبلاً نیز طرح و تصویب شده یا برای اولین بار است که مطرح می‌شود؟
🔹 دکتر حاجی‌پور: با سلام بر شما و مخاطبین گرامی‌تان، موضوع استانی‌شدن انتخابات مجلس شورای اسلامی، ظرف ۲۰ سال گذشته، از مجلس پنجم به بعد، در ادوار مختلف مجلس مطرح گردیده که به اجمال عرض می‌کنم:
در سال ۱۳۷۸، در اواخر دوره پنجم مجلس، طرح حاوی استانی‌شدن انتخابات مجلس، با امضای ۱۱۰ نماینده مجلس، تهیه، اما در صحن علنی کلیات آن رد، و نهایتاً کنار گذاشته شد.
در دوره ششم مجلس، این موضوع دوبار در سال ۱۳۸۲ مطرح و به تصویب مجلس رسید، اما شورای نگهبان با اعلام ایراداتی، آن را خلاف قانون اساسی تشخیص داد.
قانون مذکور مقرر داشته بود، که انتخابات استانی به صورت آزمایشی در چند استان از جمله لرستان برگزار گردد.
دوره هفتم مجلس در جهت رفع ایرادات شورای نگهبان، به اصلاح طرح پرداخت و در سال ۱۳۸۶ آن را تصویب کرد، اما قانون مذکور، به دلیل مغایرت با قانون اساسی رد گردید.
مجلس هشتم هم بر تصویب طرح اصرار ورزید اما طرح‌های سه‌گانه این مجلس که حاوی شیوه‌‌ای پیچیده و فنی بودند، عملاً بی‌سرانجام یا مسکوت ماندند.
در مجلس نهم نیز طرح استانی‌شدن انتخابات تهیه و تصویب گردید، اما در نهایت، نظر به ایرادات بنیادین، در بهار ۱۳۹۴ از سوی شورای نگهبان رد و، در نهایت، متروک و بلاتعقیب گردید.
طرح فعلی هم، پس از تصویب کلیات آن در هفته‌های گذشته، پس از اتمام شور لایحه بودجه ۹۸، نهایتاً امروز مجدداً به دستور صحن بازگشت و موادی از آن تصویب گردید.

🔸 پس، طرح فعلی، ادامه‌ی طرح‌های پیشین نیست؟
🔹 به اجمال، پاسخ این است که طرح حاضر، تداوم طرح‌های پیشین نیست. تهیه‌کنندگان طرح فعلی، سعی در ترسیم معماری دقیق‌تر نسبت به طرح‌های پیشین نموده تا با تعبیه یک سازوکار، ایراداتی را که احتمال می‌رود از سوی شورای نگهبان مطرح گردد، مرتفع نمایند.

🔸 تفاوت‌های اساسی طرح حاضر با غالب طرح‌های پیشین، چه مواردی هستند؟
🔹 طرح‌های پیشین، عمدتاً "استان‌محور" بودند، هر استان را حوزه انتخابیه واحد تعریف می‌کردند، نامزدی انتخابات، در سطح و مرتبه‌ استان صورت می‌گرفت. در نتیجه، به تعداد کرسی‌های نمایندگی استان در مجلس، پیش‌تازترین رای‌آورندگان از کل آراء استان، به نمایندگی استان انتخاب می‌شدند. برای مثال اگر استان مورد مثال، ده کرسی در پارلمان می‌داشت، ده نامزدی که به ترتیب حائز بالاترین تعداد آراء استان شده بودند، انتخاب می‌شدند.
ایراد این روش، که شورای نگهبان هم مطرح نموده بود، تبعیض و جایگاه ممتاز مراکز استان و شهرستان‌های پرجمعیت نسبت به شهرستان‌های کم‌جمعیت، و در نتیجه، قوت امکان محرومیت شهرستان‌های کوچک از داشتن نماینده در مجلس بود.
طرح فعلی با طرح مجلس نهم بسیار شبیه است و "استانی‌-‌شهرستانی‌محور" است.
تهیه‌کنندگان طرح فعلی، به منظور رفع ایراد طرح‌های سابق، سازوکاری قابل‌توجه را تعبیه نموده‌اند، که طبق آن، حوزه استان به عنوان "حوزه اصلی" تعریف می‌شود، که نافی وجود "حوزه‌های فرعی" نیست، و نامزدی در سطح و مرتبه حوزه‌های فرعی یا شهرستانی انجام می‌گیرد.
بنابراین، بر خلاف غالب طرح‌های قبلی، در طرح فعلی، پایه‌ی نامزدی در حوزه انتخابیه شهرستان است، نه در سطح استان.
تشابه طرح فعلی با طرح‌های قبلی این است که معیار پیروزی، کسب حداکثر آراء در سطح استان است، نه در سطح شهرستان. برای مثال، چه بسا نامزد "الف" در سطح شهرستان مربوطه، بیشترین رای را کسب کند، اما در سطح استان، رقیب وی، نامزد "ب"، رای بیشتری کسب نماید، در این صورت، این رقیب است که برنده و انتخاب می‌گردد، زیرا ملاک رای، رای کل استان است و رای شهرستان محل ثبت‌نام، در رای کل استان تحلیل می‌رود.
به عبارتی، ورودی و خاستگاه نامزدها حوزه فرعی (شهرستان) و ملاک رای و خروجی، حوزه اصلی (استان) است.
البته رقابت نامزدهای هر شهرستان در سطح استان، مشروط به احراز میزانی از حداقل رای‌ در حوزه انتخابیه فرعی (شهرستان) است، که نظریات در خصوص کمیت آن، متفق نبوده و دلالت بر ۱۰% تا ۲۵% و حتی بیشتر دارند.

🔗 #بخش‌های‌بعدی‌این‌مصاحبه، از جمله توصیف نظام انتخاباتی تناسبی، به تدریج انتشار خواهد یافت.

https://t.me/joinchat/AAAAAEJ9sqy6CMjUPGws0w