Πρέπει ο άνθρωπος να γνωρίση τον εαυτό του όπως είναι, και όχι όπως τον παρουσιάζει ο εχθρός διάβολος, διότι αυτός ενδιαφέρεται για το κακό μας. Ποτέ να ‐ μην απελπίζεται, αρκεί να μετανοή, γιατί και οι αμαρτίες του είναι λιγώτερες από του διαβόλου και ελαφρυντικά έχει, επειδή πλάσθηκε από χώμα και από απροσεξία γλίστρησε και λασπώθηκε. Για να γίνη σωστός αγώνας, πρέπει να γυρίζουμε την ρόδα αντίθετα από εκεί που την γυρίζει ο διάβολος. Αν μας λέη ότι είμαστε κάτι, να καλλιεργούμε την αυτομεμψία. Αν μας λέη ότι δεν είμαστε τίποτε, να λέμε: «Ο Θεός θα με ελεήση». Έτσι απλά αν κινήται ο άνθρωπος, με εμπιστοσύνη και ελπίδα στον Θεό, μπαίνει στην ζωή του η μετάνοια, η ταπείνωση, και ανεβαίνει σε πνευματικά ύψη.– Δηλαδή, Γέροντα, η αυτομεμψία δεν βοηθάει στον πνευματικό αγώνα;– Βοηθάει, αλλά θέλει διάκριση. Μπορεί π.χ. να λέη κανείς στον εαυτό του:«Είσαι ανόητος...». Να το λέη όμως με ταπείνωση, για να κοροϊδέψη τον διάβολο,αλλά και με λεβεντιά, όχι με κακομοιριά. Αυτομεμψία, όχι απελπισία. Σημείο πνευματικής ωριμότητος είναι να πιστέψω ότι δεν κάνω τίποτε, να απογοητευθώ με την καλή έννοια από τον εαυτό μου, από το εγώ μου· να νιώθω πώς με ό,τι κάνω προσθέτω συνέχεια μηδενικά και να συνεχίζω τον αγώνα μου ελπίζοντας στον Θεό. Τότε ο Καλός Θεός, όταν δη τα μηδενικά της αγαθής μου προαιρέσεως, θα με λυπηθή, θα προσθέση στην αρχή την μονάδα και θα πάρουν αξία τα μηδενικά μου και θα πλουτίσω πνευματικά. Μέσα στην ταπεινή κατάσταση της απογοητεύσεως από τον εαυτό μου κρύβεται η καλή πνευματική κατάσταση. + Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης, «Λόγοι Γ' - Πνευματικός Αγώνας», 90.