▫️ 🔹آتش نهفته و خورشید شعله‌گون نگاهی به ساخته‌شدن بیتی از حافظ . . . . . . . . . . . . . . . . . .‏ پاره‌ی نخست ‎ زین آتش نهفته که در سینه‌ی من است ‎خورشید شعله‌ای است که در آسمان گرفت بیت بالا، نمونه‌ای از سخنان روشن و شیوای حافظ است. گزارندگان ارج‌مند سخن حافظ، در معنای آن هیچ پیچیدگی نیافتند؛ برای نمونه: «آتش نهفته، آتش عشق است، و چنان سوزان است که خورشیدِ آسمان شعله‌یی از آن می‌تواند باشد» (درس‌ حافظ ۱، ص ۲۸۵). در خوانش سخن حافظ، می‌توان پرسید «آتش نهفته» چیست؟ و چرا حافظ خورشید را شعله‌ای در آسمان دیده است؟ آیا در این‌جا تنها با یک همانندگردانی شاعرانه روبه‌روایم؟ واژگان و درون‌مایه‌های سخن حافظ در شعر فارسی نه تنها برآیند هم‌نشینی زایای تک‌واژهای زبان، هم‌چنین برآمده از گستره‌ی سخن‌های دیگران است. سخن از خاست‌گاهِ درون‌مایه‌های «آتش نهفته» و «خورشید شعله‌گون» است. پیش از حافظ، تکاپوها در شعر فارسی برای بازگویی هم‌بستگی میانِ آتش و خورشید آغاز شده بود. فردوسی در سده‌ی چهارم نوشته است: چو خورشیدْ تیز آتشی بر فروخت برآوردَ از آب و بر آتش بسوخت ... (مسکو ۲، ص ۲۵) و: اگر دیده‌بان دود بیند به روز شب آتش، چو خورشید گیتی‌فروز ... (مسکو ۵، ص ۲۵۸) فردوسی آشکارا از آتش‌افروزی خورشید می‌گوید، اما در میان سروده‌های خاقانی و نظامی، آتش و خورشید به هم نزدیک‌تر اند: ز آتش خورشید شد نافه شب نیم‌سوخت قوت از آن یافت روز، خوش‌دم از آن شد بهار ‎(خاقانی‌ــ‌سجادی، ص ۱۷۹) آتش خورشید ز مژگان من آبْ روان کرد بر ایوان من ... ‎(مخزن‌الاسرارــ‌حمیدیان، ص ۶۸) انوری از آتش خورشید فراتر می‌رود و به شعله‌ی خورشید نزدیک می‌شود: گـَرد سپاهش به روز شعلهء خورشید کـُشت عکس سنانش به شب لَمعه در اختر شکست ‎(انوری ۱ــ‌مدرس، ص ۹۰) و: ژاله خورشید شعله بارد اگر در جَهَد برق خاطرش به غـَمام ... (ص ۳۱۷) پس از انوری، باور به پیوستگی آتش و خورشید، و شعله و خورشید در شعر فارسی شناور شد و شاعران این پیوستگی را هم‌چون پایه‌ی نگرش ادبی به خورشید پذیرفتند. سخنان انوری سرشار از ریزآگاهی‌های علوم ریاضی و ستاره‌شناسی و کیهان‌شناخت (هیئت) و دانش‌های دینی و یزدان‌شناسی است و با نگاه به هم‌این ویژگی‌ها، نویسندگان گذشته او را حکیم می‌نامیدند. پیوستگی شعله و خورشید نیز از پی هم‌این آگاهی‌ها به شعر انوری راه یافت. ‎👉پاره‌ی دوم ‎👉رخنه‌ی نگرش علمی در نگارش ادبی https://t.center/OnPersianLanguage/