آنتن فضایی لیزری اینترفرومتری (LISA)‌ که در سال ۲۰۳۵ پرتاب خواهد شد، نخستین شناسایی‌کننده امواج گرانشی در فضا خواهد بود. در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۷، LISA به‌عنوان سومین مأموریت بزرگ (L3) برای برنامه چشم‌انداز کیهانی ESA 2015-2025 انتخاب شد و سپس در ۲۵ ژانویه ۲۰۲۴ به تصویب رسید. ساخت آن از ژانویه ۲۰۲۵، پس از انتخاب پیمانکار اصلی، آغاز خواهد شد. ویژگی منحصربه‌فرد LISA نخستین رصدخانه فضایی، این است که به مطالعه امواج گرانشی و نوساناتی در بافت فضا-زمان که طی قوی‌ترین رویدادهای کیهانی مانند ادغام جفت‌های سیاه‌چاله منتشر می‌شوند، می‌پردازد. LISA نخستین مأموریتی خواهد بود که تاریخ جهان را با بهره‌گیری از این امواج بررسی می‌کند. امواج گرانشی در سال‌های اخیر توسط رصدخانه‌های زمینی مانند LIGO و رصدخانه اروپایی Virgo شناسایی شده‌اند، اما این تأسیسات از نظر اندازه و حساسیت محدودیت دارند و تنها قادر به شناسایی امواج گرانشی با فرکانس بالا از منابع خاصی، مانند ادغام سیاه‌چاله‌های با جرم ستاره‌ای و ستاره‌های نوترونی هستند. اهداف این مأموریت این است که به‌عنوان بخشی از اهداف علمی اصلی خود، به مطالعه تشکیل و تکامل ده‌ها هزار سیستم ستاره‌ای دوتایی فشرده در کهکشان راه شیری بپردازد. همچنین منشأ، رشد و ادغام سیاه‌چاله‌های بزرگ را در طول عصرهای کیهانی پیگیری خواهد کرد و دینامیک خوشه‌های ستاره‌ای بسیار بزرگ و متراکم را که نزدیک به مراکز اکثر کهکشان‌ها قرار دارند، با استفاده از مدارهای در حال فروپاشی تحت عنوان «ادغام اجرام فوق‌عظیم» یا EMRIs بررسی خواهد کرد. این مأموریت شامل سه فضاپیما است که در مداری مثلثی شکل و پشت زمین در حال گردش به دور خورشید هستند. فضاپیماها در مداری هلیوسنتریک و حدود ۵۰ میلیون کیلومتر از زمین فاصله دارند و هر یک از فضاپیماها حدود ۲.۵ میلیون کیلومتر از دیگری فاصله دارد. عمر این تلسکوپ چهار سال، با امکان شش سال تمدید است و بر اساس موفقیت‌های LISA Pathfinder و رصدخانه امواج گرانشی لیزری ایالات متحده (LIGO) بنا شده است. LISA Pathfinder که در اواخر سال ۲۰۱۵ پرتاب شد و تا نیمه سال ۲۰۱۷ به کار خود ادامه داد، با موفقیت مسیر را برای LISA هموار کرد و فناوری‌های کلیدی مورد نیاز برای عملکرد یک رصدخانه بزرگ امواج گرانشی در فضا را نشان داد. منبع: ESA مترجم: مهسا امین ویراستار: پانیذ تقوی امین گردآورنده: شهرزاد شهلاپور گرافیست: فاطمه نظری‌پور ✨@Nojum_aut