چرا نه به فدرالیسم؟خطابهٔ مرکز ایران‌شناسی نیمروز به جناب آقای دکتر محمدرضا عارفهفت سال پس از سخنان تأمل‌برانگیز آقای دکتر سید محمد خاتمی، رئیس‌جمهور پیشین، این‌بار آقای دکتر محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، مجدداً ایدهٔ «فدرالیسم» را به‌عنوان راه‌حلی برای کشور عزیزمان ایران مطرح کرده‌اند؛ ایده‌ای که ظاهری فریبنده دارد اما در تطبیق با تاریخ، فرهنگ، تمدن ایران زمین و شرایط سیاسی داخلی و منطقه‌ای، هیچ سنخیتی ندارد.
این طرح، نه تنها از نظر علم سیاست قابل دفاع نیست، بلکه در عمل نیز می‌تواند به سوءاستفادهٔ جریان‌های تجزیه‌طلب چپ و راست منجر شود؛ جریان‌هایی که رؤیایی جز تکه‌تکه کردن ایران به واحدهای کوچک‌تر تحت عناوین جعلی «ملت‌های مستقل» در سر ندارند.
اجرای فدرالیسم در کشوری مانند ایران که به‌لحاظ جغرافیایی گسترده و از نظر ساختار دولتی، بوروکراتیک و متمرکز است، تنها به افزایش حجم دستگاه‌های دولتی، پیچیدگی بیشتر نظام اداری و تحمیل هزینه‌های سنگین اقتصادی منجر خواهد شد. این در حالی است که ساختار اقتصادی کنونی کشور نیز با مشکلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌کند. چنین تغییراتی نه‌تنها گرهی از مشکلات باز نمی‌کند، بلکه گره‌های جدیدی بر مشکلات قدیمی خواهد افزود.
افزون بر این، فدرالیسم می‌تواند به توسعهٔ نامتوازن کشور دامن بزند. نمونه‌های چنین توسعهٔ نامتوازنی را همین امروز نیز در نقاط مختلف کشور مشاهده می‌کنیم و اجرای این طرح صرفاً این روند را تشدید خواهد کرد. پیامد آن، ایجاد موانع جدی در مسیر توسعهٔ ملی و دامن زدن به اختلافات داخلی خواهد بود.
از بُعد اجتماعی و فرهنگی نیز، فدرالیسم به‌جای حل مسائل، به تشدید اختلافات فرهنگی و زبانی دامن می‌زند و حتی اختلافات جدیدی میان استان‌ها و مناطق مختلف کشور ایجاد خواهد کرد. این امر می‌تواند انسجام ملی و وحدت کشور را به خطر انداخته و ضربه‌ای سهمگین به حاکمیت ملی ایران وارد کند.
در نهایت، فدرالیسم در شرایط کنونی ایران چیزی جز اسم رمزی برای تجزیه و تشدید مشکلات نخواهد بود. از جناب آقای دکتر عارف و سایر مسئولان مرتبط انتظار داریم که با تجدیدنظر در چنین اظهارات و طرح‌هایی، به جای پاک کردن صورت مسئله، به دنبال راه‌حل‌هایی واقع‌بینانه و عاقلانه برای عبور از مشکلات کشور باشند.
ایران، این میراث مشترک، به تدبیر، خرد و وحدت نیاز دارد، نه آزمودن نسخه‌های بی‌پایه و غیرعلمی.
@nimruz_ir
