رباعی با پایانبندی باز در سفینۀ کهن رباعیات
سفینۀ کهن رباعیات کتابی ارزشمند است که مؤلفش شناخته شده نیست. گنجینهای است از ۱۲۵۸ رباعی کهن. بسیاری از این رباعیات از شاعرانی است که گمنام یا کمترشناخته شده هستند. تاریخ تدوین این کتاب ظاهراً نیمۀ اول قرن هشتم و ای بسا قدیمتر باشد. کتاب مهمی است و فواید فراوان دارد. (تصحیح ارحام مرادی و محمد افشین وفایی، سخن، ۱۳۹۵).
در سفینۀ کهن رباعیات چهار رباعی با پایانبندی ناتمام و باز هست
. پیش از نقل رباعیها به یک نکته اشاره کنم. ساختار
سفینۀ کهن رباعیات موضوعی است و ۱۳۱ باب دارد. سه رباعی مورد نظر ما (۲ و ۳ و ۴) پشت سر هم آمده در باب
«رمز». استنباط من این است که: اولاْ رباعیات با پایانبندی ناتمام، به عنوان یک فرم و شگرد فنی خاص در رباعیسرایی، دستکم برای تدوینگر ناشناس
سفینۀ کهن رباعیات، کاملا تشخّص داشته است و دیگر اینکه چون در این دست رباعیات، کلام شاعر بهظاهر ناتمام میماند و فهم تمام مقصود او بر عهدۀ ذهن و ضمیر خواننده قرار میگیرد، از مقولۀ «
رمز» محسوب شده است.
در
سفینۀ کهن رباعیات چهار رباعی با پایان باز و ناتمام آمده است:
۱. همان
رباعی که در
رسایلالعشاق و وسائلالمشتاق سیفی نیشابوری هست و دربارهاش نوشتم (ص۳۱۰).
۲. از انوری که در دیوانش هم نیست (ص۲۶۹ و پانوشت مصححان):
ای خسته دلم ز نرگس دلگسلت
گویی ز جفا سرشته شد آب و گلت
در عشق تو ای نگار مینالم ازانک
بر نالۀ زار بنده باشد که دلت...
۳. از شاعری ناشناس (ص۳۱۰):
شاید صنما که از چو تو دلداری
بر تنگدل خسته نشیند باری
عمریست که من خستهدل بیچاره
در حسرت آنم که ترا یکباری...
۴.از شاعری ناشناس (ص۳۱۰):
ای برده جهانی به سر زلف بِخَم
چون جان شدهای ز فرق سر تا به قدم
از غایت نیکویی که هستی صنما
شایستۀ آنی که ترا در هر دم...
شما را به خدا هنگام پر کردن نقطهچینها اسلام را به خطر نیندازید و هیچ فکر بد نکنید. بعضی گمانها گناه است!
برای حسن ختام عرض کنم که دیروز پس از
یادداشت ناچیز بنده استاد و مخدوم و سرور من خانم عاطفه طیه یک
رباعی سراسر باز از اثیر رو کردند و فیالواقع کار را تمام کردند و ما ترک الاول للآخر شیئا و ختامه مسكٌ و في ذلك فليتنافس المتنافسون.
https://t.center/n00re30yah