خودکشی دگرخواهانه
✍️ مرتضی کریمی، دکترای انسانشناسی
سالانه بیش از ۷۰۰ هزار نفر در جهان خودکشی میکنند. در سن ۱۵ تا ۲۹ سال، خودکشی اولین علت مرگ است. ۷۷ ٪ فوتیها، از کشورهای متوسط و پایین اقتصادی هستند. مردان بیشتر از زنان و افراد مجرد بیش از متاهلین خودکشی میکنند.
بنابراین خودکشی نه عملی صرفا فردی، بلکه وابسته به متغیرهای متعددی مثل نابرابریهای جهانی، خصوصیات طبقاتی، جنسی است.
#امیل_دورکیم، جامعهشناس کلاسیک، طبقهبندیای از انواع خودکشی دارد که هنوز کاراست:
۱- خودکشی خودخواهانه: کسی که تعلق و آمیختگی زیادی با جامعه، هنجار و ارزش و احساسات مشترک آن نداشته و از آن گسیخته و در مواجهه با یک مشکل شخصی، مثل شکست عشقی یا مالی اقدام به خودکشی میکند.
۲- خودکشی آنومیک: فردی که چهارچوبهای معنایی مناسب و قطعی در بیرون و در روان خودش ندارد تا خوب را از بد و درست را از غلط تشخیص دهد و به خاطر فروپاشی نظام باورهایش (مثلا دینی) خودکشی میکند.
۳- خودکشی تقدیرگرایانه: فردی که در یک نظم سرکوبگر اجتماعی زندگی میکند و امیدی به گشودگی از بیرون یا توانی برای تغییر شرایط در خودش نمیبیند. مثلا خودکشی زندانی محکوم به حبس ابد.
۴-، خودکشی دگرخواهانه: برعکس خودکشی خودخواهانه، فرد بیش از اندازه درگیر هویت و احساسات جمعی مشترک است و احساس مبالغهآمیزی از گناه، بدهکاری و دین، شرم و وظیفه نسبت به جمع و بیارزش بودن زندگی شخصی در مقابل ارزشهای جمعی میکند. این رفتار برای نجات دیگران یا نفع رساندن به یک خیر برتر انجام میشود.
حالا و با توجه به حرفهای
#محمد_مرادی، میتوانیم رفتار او را بهتر تحلیل کنیم. آیا او به خاطر یک شکست فردی، یا اینکه نمیداند چه چیز درست یا غلط است، یا اینکه فکر میکند کار او اثری در تغییر جهان ندارد خودکشی کرد؟ یا برای حفظ و تداوم یک ارزش جمعی؟
اینکه رفتار او از نظر شخصی، خانوادگی، اجتماعی و حتی سیاسی درست یا غلط است، موضوع این متن نیست. اما منظور از این نوشته نشان دادن سطحی بودن برخی از تحلیلهای روانپزشکی است. ندیدن بسترهای اجتماعی و سیاسی باعث شده گفتمان روانپزشکی ذهن فرد را در خلا ببیند و خودکشی را به یک رفتار بیریشه و سابقه و آنی و تروماتیک تقلیل دهد که فقط افراد بیعقل مرتکب آن میشوند. برای همین است که آنها نگران افراد در معرض خودکشی هستند. روانپزشکان فکر میکنند این افراد ذهنی تکبعدی دارند که با دیدن اولین محرک دست به خودکشی میزنند. اگر چه اخبار و حوادث بر تصمیم فرد بیتأثیر نیست، اما این دستکم گرفتن قدرت ذهنی و پزشکی و ویروسیدیدن خودکشی و نصیحت بیهوده آنها بیشتر باعث عدم درک شرایط و مشکلات آنها و نه نجات جانشان میشود.
@mortezakarimi77