تبارشناسی جنگطلبی درون خودمان
✍️ مرتضی کریمی، دکترای انسانشناسی
در جمعی دختر فلسطینیای را دیدم که با من بسیار بد خلق بود. در آخر نشست گفتم که هیچ نسبتی با موضع حکومت در قبال مسأله فلسطین ندارم. عذرخواهی کرد و گفت «میدانم، اما آنقدر نفرتم زیاد است که نمیتوانم بین حکومت و مردم ایران تفاوت قایل شوم».
اما فقط حکومت نیست که بدون فهم از شرایط و موقعیت اجتماعی و سیاسی فلسطین و به خاطر منافعش یک ملت را آواره و بیچاره کرده است.
هر روحیه جنگطلبانهای را اگر تبارشناسی کنیم، به خصوصیات و باورهایی شخصی و جمعی در افراد میرسیم. خصوصیاتی که ظاهرشان عادی، مترقی و حتی روشنفکرانه است، اما بذر جنگ و نفرت در همانجا کاشته شده.
این روزها بسیاری از فرصت جنگ استفاده کرده و به اسلام یا یهودیت میتازند. قطعا اشکالی ندارد کسی که مطالعات دین دارد، با دانش و اطلاعات درباره اسلام یا یهودیت نظر دهد تا افراد پیرو آنها با آگاهی بیشتر انتخاب و در شرایط بهتری زندگی کنند.
اما نه داعش نماینده اسلام است، نه نتانیاهو نماینده یهودیت و نه ترامپ و بایدن نماینده دموکراسی، برابری و انساندوستی.
نمیخواهم بگویم اسلام یا یهودیت یا دموکراسی «واقعی» چیز دیگری است. ایدهها در زمان و بستر خودشان کارکردهایی دارند اما در طول تاریخ باید به روز شوند. هر آیینی که به شکل تعصب درآید، هر چیزی که پیروانش توان انطباق با شرایط جدید و گوش شنیدن دیگری را نداشته باشند از نظر من باید بازنگری شود.
چیزی که میخواهم بگویم این است که مردم زیادی در فلسطین و اسرائیل از این شرایط جنگی و غیر انسانی خسته شده و به دنبال فهم یکدیگر، دوری از اسلامهراسی یا یهودیهراسی و نژادپرستیاند. آنها دست از مطلقگرایی و خودحقپنداری برداشته و پذیرفتهاند که نه آنها «درست» و نه دیگران «غلط»اند و در تلاشاند تا به گروهها و حکومتهای متعصب و جنگطب خود بفهمانند که راه صلح و آرامش نه در موشک و نه در سپر موشکی است.
اگر چیزی از متن اجتماعی و تاریخی نمیدانیم اما در حال تحلیل و قضاوت هستیم و داستان را از آخر تا همین چند روز پیش میخوانیم بدانیم که جنگطلبیم و اگر خود را تبارشناسی کنیم خصوصیات مشترکی با همانهایی که کودکان را میکشند و زنانی را که برای موسیقی آمدهاند به گروگان میگیرند در خود خواهیم یافت.
صلح با شنیدن دیگری (فلسطینی یا اسرائیلی) به تمامی، شنیدن تاریخ رنجها و اسارتها و تحقیرهایی که شدهاند ایجاد میشود. تحقیر چند صد ملیون انسان و توهین به اعتقادات چند صد ساله آنها نه تنها روشنفکرانه نیست بلکه عمیقأ متحجرانه است و تنها در آتش جنگ میدمد. نفرت، ضد شنوایی و «غیریتساز» است.
.
.
.