💫آیا معامله از طریق تلفن همراه یا ارسال نماینده ویاتلگراف وفکس وغیره شرعا جائز میباشد ؟؟؟ 💫پاسخ الحمدلله والصلاة علی رسول الله وآله وصحبه علامه محمد تقی عثمانی(حفظه الله تعالی ونفعنا بعلومه) در کتابش (فقه البیوع ج۱ص ۵۰ـ۵۱ـ۵۲)با ترجمه محمد صادق رحمانی سورستانی چنین میفرماید (در مقایسه  باآن ایجاب وقبول ازطریق دستگاهای تلگراف وفکس هم درست است مشروط به اینکه ازاشتباه وخطا درامان باشند ؛درمصوبه ی شماره ۵۴/ ۳/ ۶ مجمع فقه اسلامی درجده چنین تصریح شده است :«اگرمعامله ای میان دو نفر صورت گیرد که از هم دور هستند وهیچ یک دیگری را نمی بیند وسخنش راهم نمی شنود وتنها پل ارتباطی آنان نامه نگاری ارسال پیام ونماینده است،معامله مذکور بارسیدن ایجاب به دست فرد مورد نظر و قبول او منعقد میگردد وامروزه این حکم قابل انطباق بردستگاه های جدید تلگراف؛ فکس وکامپیوتراست ونسبت به آنها هم صدق میکند  » وبرای اثبات احتمالات جعل ،غیرواقعی واشتباه بودنش باید به قوانین عمومی رجوع کرد (مجلة مجمع الفقه الاسلامی الدورة السادسة العدد السادس ۱۲۶۸ـ۱۲۶۷ـ۲) اما عقد معامله ازطریق تلفن وسیستمهای بی سیم همچون معامله ی شفاهیست هرچند دونفر یکدیگر را نمی بینند چرا که دیدن؛ شرط صحت معامله نیست و امام نووی(رحمه الله تعالی) درهمین راستا میفرماید( اگر دونفر ازراه دور همدیگر را صدا زده ومعامله کنند ،به اتفاق همه علما معامله شان درست است (المجموع شرح المهذب للنووی۱۸۱ـ۹) ازهمین رو مصوبه مذکور مجمع فقه اسلامی درماده ی دومش میگوید «اگردریک زمان میان دونفر ی که دردومکان دورهستند،معامله و قراردادی صورت گیرد معامله شان همچون معامله ی دونفر حاضر معتبر است و این حکم بر معامله ی انجام شده از طریق تلفن و سیستمهای بی سیم هم صدق میکند وتمام احکام اصلی ارایه شده از جانب فقها برای چنین معامله ای هم قابل انطباق است», عقد میان دو نفر دور از هم اعم ازاینکه از طریق تلگراف وفکس صورت گیرد یا از طریق تلفن و سیستمهای بی سیم درمورد عقود ومعاملاتی  درست است که تحویل وتحول  عوضین درمجلس عقد شرط نیست ،اما در مورد عقودی مانندصرف (مبادله ارز به رز)که رد وبدل شدن عوضین در مجلس عقد شرط است درصورتی درست است  که هریک از دوطرف معامله پیش دیگری وکیلی داشته باشد که در مجلس برقراری ارتباط آنچه رابر مؤکلش لازم است ،تحویل گیرد یااز طریق بانک مشترکی صورت گیرد که درشهرهای محل اقامت آن دو وجوددارد وهریک ازآنان درآن بانک حساب دارند که تفصیل آن _ان شاء اللّه _درجایش بیان خواهد شد درغیر این صورت چنین ارتباطی رایزنی ویا وعده ی قرارداد محسوب می شود وعقد معامله درآینده صورت میگیرد که شرط قبض (تحویل وتحول مورد معامله)درآن انجام گیرد. 💫💫بازنویسی )خادم اهل الدین :عبدالسلام جلفایی