آیا میدانید قدیمی‌ترین نقاشی‌های رنگ روغن جهان در بت‌های بامیان است؟ صلصال و شه‌مامه که بزرگترین تندیس‌های ایستاده جهان می‌باشند، یادگار دوران شکوه و عظمت شهر باستانی بامیان هستند. این دو مجسمه غول‌پیکر توسط هنرمندان بودایی و با ابتدایی‌ترین ابزارها در دل کوه ساخته شده‌اند و ابهتی مثال زدنی دارند. بلندی صلصال به ۵۳ متر و شهمامه به ۳۵ متر می‌رسد. بر اساس تحقیقات انجام شده شه‌مامه(بت کوچکتر) در سال ۵۰۷ میلادی و صلصال(بت بزرگ) ۴۷ سال بعد یعنی در سال ۵۵۴ میلادی ساخته شده است و عمری به درازای تاریخ دارد. علاوه بر این دو تندیس، مغاره‌ها و دالان‌های تو‌ در توی بسیاری نیز در دل این کوه ساخته شده که همگی آنها به هم مرتبط هستند. یکی از نکات جالب در ساخت و تزیین این تندیس‌های ایستاده، استفاده هنرمندان سازنده از رنگ روغن است. اگرچه بخش عمده قامت بلند این تندیس‌ها از بین رفته و جز جای خالی‌شان چیز دیگری در دل کوه باقی نمانده است، اما درون این مجسمه‌ها اتاق‌ها و دالان‌هایی است که با گذشت چندین قرن، از گزند آفات در امان مانده است. سقف بسیاری از اتاقک‌های درون صلصال و شه‌مامه با رنگ روغن تزیین شده و یادآور هنرمندان کهن یونان باستان است که برای اولین بار از این تکنیک استفاده کرده‌اند. به تایید محققان، نقاشی‌های موجود در سقف اتاق‌ها و مجسمه‌های صلصال و شه‌مامه در بامیان قدیمی‌ترین نقاشی‌های رنگ روغن تاریخ هستند و قدمتشان به قرن هفتم پس از میلاد بازمی‌گردد. بخشهایی از سقف مجسمه‌های بامیان وجود دارد که نقش و نگارهایی با رنگ روغن دارد و با وجود گذشت قرن‌ها و از سر گذراندن وقایع تاریخی از تخریب و تراشیدن صورت تا بمباران و منفجر کردن، همچنان سالم مانده است. این نقاشی‌های رنگ روغن تنها یادگارهای باقیمانده در پیکره‌های خالی صلصال و شه‌مامه است که نشان از قدمت و پیشینه تاریخی آنها دارد. این بت‌های بزرگ تنها مجسمه نیستند، بلکه از پایین پای آنها دروازه‌هایی برای ورود به داخل وجود دارد و از طریق پله‌کانی باریک به طبقات بالاتر منتهی می‌شود. فضای داخلی بت بزرگ دارای اتاقک‌هایی است که هر کدام چندین جایگاه کوچک برای عبادت بوداییان دارد. اگرچه دیوارهای داخلی با قیر یا چیزی شبیه آن اندود شده‌اند، اما در بخشهایی از آن می‌توان رد پای نقاشی‌های باستانی را به وضوح دید. پله‌کان داخلی بت بزرگ تا محدوده سر صلصال ادامه دارد و در نهایت به پیشانی صلصال ختم می‌شود. تندیس‌های صلصال و شه‌مامه با عمری نزدیک به هزار و پانصد سال همچنان در دل کوه ایستاده‌اند و به شهر بامیان نگاه می‌کنند. سیدجمال‌الدین سجادی @mohajerpress ✅