افغان‌ها ایران را اشغال کرده‌اند... ایرانیان با مهاجران افغانستانی بدرفتاری می‌کنند... شکل‌گیری موج تازه‌ای از افغان‌ستیزی در ایران، محور این گفتگو با امیر هاشمی‌مقدم، دکترای انسان‌شناسی و نویسنده کتاب‌های «چرا افغانستان برای ایران مهم است؟» و «سفر به سرزمین آریایی‌ها: سفرنامه افغانستان» بود. چکیده این مصاحبه در زیر آمده است. متن کامل آنرا در سایت خبری تحلیلی ایراف بخوانید. ۱. جریان‌های افغانی‌ستیز از کجا آب می‌خورند؟ نمی‌توان این ماجرای افغان‌هراسی را تک‌عاملی دید. به نظرم هشت دلیل مهم داریم: ۱) مسئولین دولتی: چه آنهایی که ناکارآمدی خودشان را در زمینه‌هایی همچون اشتغال‌زایی، تورم، قیمت مسکن و... به دوش مهاجران افغانستانی می‌اندازند. چه آنهایی که به نظر می‌آید هیچ برنامه منسجمی درباره مهاجرین ندارند. ۲) جریان‌های ملی‌گرای افراطی: که عموما کشور خود را خالص می‌خواهند و البته در همه جای دنیا هم هستند. ۳) جریان‌های قوم‌گرا: که حضور شمار زیادی مهاجر افغانستانی در کشور را در راستای تقویت زبان فارسی و به حاشیه راندن زبان‌های قومی می‌بینند. ۴) کارگران روزمرد و طبقه پایین: که کارگران افغانستانی را رقیب خود می‌بینند. ۵) رسانه‌ها: چه رسانه‌های زرد که دنبال جذب مخاطب با هوچی‌گری و بزرگ‌نمایی‌اند و چه رسانه‌های معاند که دنبال بر هم زدن آرامش در کشورند. ۶) مخالفان حکومت: که شایعه کرده‌اند که افغانستانی‌ها وارد کشور می‌شوند تا مثلا در انتخابات شرکت کنند یا در سرکوب اعتراضات خیابانی به حکومت کمک کنند. ۷) وضعیت نابسامان ایران: که در این وضعیت تحریم‌ها و تورم‌ها، بودجه زیادی هم صرف یارانه پنهان مهاجران در زمینه نان، بنزین، آب، برق، گاز و... می‌شود. ۸) موج مهاجرتی جدید: که پس از روی کار آمدن طالبان، به‌صورت گسترده وارد کشور شدند. این مهاجران تازه‌وارد با فرهنگ ایرانی و حساسیت‌های ایرانیان آشنایی ندارند؛ اما به‌واسطه اینکه زبان فارسی بلدند و فیلم و سریال‌های ایرانی را دیده‌اند، احساس می‌کنند به اندازه کافی آشنایی دارند. همین است که گاهی می‌بینیم به‌صورت گروهی با لباس محلی و ظاهر نامرتب در برخی تفرج‌گاه‌ها پرسه می‌زنند و برای خانواده‌ها ایجاد نگرانی می‌کنند. شاید فیلم‌های کشتی گرفتن جوانان افغانستانی در میدان آزادی را دیده باشید. چندصد مرد و زن افغانستانی هم تماشاچی‌اند و تشویق می‌کنند. شما تاکنون دیده‌اید ایرانی‌ها همین‌طوری بدون برنامه‌ریزی و هماهنگی چنین کارهایی را در مکان‌های عمومی انجام دهند؟ در این میان، مهاجران قدیمی که بعضا سه نسل است در ایران زندگی می‌کنند و تقریبا کاملا ایرانی شده‌اند، بیشترین آسیب را دیدند؛ چرا که ایرانی‌ها همه را به یک چشم می‌بینند. ۲. این جریانات، اغلب از فیلم‌های قدیمی و سوژه‌های تکراری و انحرافی و یا دروغین استفاده می‌کنند و به نام جرایم یا اقدامات افغانستانی‌ها به کار می‌برند. علت این امر چیست؟ بخشی از این را باید در تداوم همان بازار شایعات دید که هر جرم و جنایتی را به افغانستانی‌ها منسوب می‌کرد. بخشی دیگر هم شوربختانه مرتبط به مهاجران است. گاهی خود مهاجران بدون آنکه به عواقب کار خویش بیندیشند، اقدام به پخش چنین کلیپ‌هایی می‌کنند. ۳. این موج‌ها چه تاثیری بر روابط دو کشور دارد؟ طبیعتا پیامدهای ویرانگر و منفی می‌گذارد. دو سال پیش دو تا کلیپ از آزار و اذیت مهاجران افغانستانی در ایران منتشر شد. من همان موقع داشتم کارهایم را می‌کردم تا برای سفری پژوهشی دوباره به أفغانستان بروم. اما یکی از دوستانم تماس گرفت و اطلاع داد که فضای أفغانستان به واسطه پخش شدن این دو کلیپ، بسیار علیه ایرانیان است و اگر به آنجا بروم ممکن است آسیب جدی ببینم. ۴. دولت آقای پزشکیان چه مسئولیتی در قبال برخورد با شایعه‌سازان افغان‌هراسی و جلوگیری از تبعات و پیامدهای این اقدامات در خصوص روابط ایران و افغانستان و همچنین روابط جامعه ایرانی و جامعه مهاجرین دارد؟ وظیفه همه دولت‌ها ابتدا حفظ منافع و مصالح ملی کشور خودشان است. این منافع و مصالح ملی را درباره مهاجران افغانستانی از دو زاویه می‌توان دید: نخست سامان‌دهی ورود و اقامت مهاجران افغانستانی در کشور و دوم، حفظ کرامت انسانی مهاجران. @moghaddames