معیندرنگِ ۹: صریح، موجز، عامیانه
به نظر میرسد سه عاملِ تلویح و اطناب و مؤدبانگی با هم، و در مقابل، سه عاملِ تصریح و ایجاز و عامیانگی با هم، نسبت مستقیم دارند.
فرضاً میخواهید بگویید «حرف نزنید». میتوانید از این طیف استفاده کنید:
۱. موسیقی سکوت صدایی شنیدنیست
بگذار گفتوگو به زبان هنر شود
۲. لطفاً سکوت را رعایت فرمایید
۳. لطفاً حرف نزنید
۴. خفه شو
۵. خَف
همانطور که میبینید، هرچه از عبارت ۱ بهسمت عبارت ۵ میرویم، عبارات صریحتر و موجزتر و عامیانهتر میشوند.
یا فرضاً میخواهید بگویید «اوضاع تغییر کرده است»:
۱. آن سبو بشکست و آن پیمانه ریخت
۲. اون ممه رو لولو برد
عبارت دوم بهنسبت عبارت اول، صریحتر و موجزتر و عامیانهتر است.
تذکر
در این خصوص، گاهی عبارات مؤدبانه به عبارات ادیبانه و عبارات عامیانه به عبارات عوامانه تبدیل میشوند. عبارات ۱ و ۵ از نمونهٔ اول، بهترتیب نمود ادیبانگی و عوامانگی هم هستند. در نمونهٔ دوم هم عبارت اول و دوم، در عین اینکه تقابل مؤدبانگی و عامیانگی را نشان میدهند، تقابل ادیبانگی و عوامانگی را هم نشان میدهند.
معین پایدار، ۳۰ آذر ۱۴۰۳