miraskhabar

عبدالرضا مهاجری‌نژاد
عضو هیات علمی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی
 
بزرگترین خلاء موجود در گردشگری ایران نبود «سند ملی گردشگری» شامل مطالعات گردشگری، طرح آمایش سرزمین و… بود. در واقع هم‌زمان با شروع برنامه‌های توسعه در ایران برای توسعه گردشگری برنامه‌ای وجود نداشت و نوع نگاه به گردشگری سنتی و تفریحی، بدون برنامه خارج از الگوی اقتصاد بازار گردشگری ادامه حیات داد. مطالعات نشان می‌دهد، گردشگری در ایران و تهیه سند ملی گردشگری در ایران از نیمه دوم دهه هفتاد توسط پروفسور «ریدر» و همکاران ایرانی آنها آغاز و تا ۳ سال ادامه پیدا کرد، متأسفانه با تغییراتی که در دولت‌ها به وجود آمد اجرایی نشد. در سال‌های اخیر سند ملی دیگری تدوین شده که به لحاظ ساختار و محتوا از سند قبلی، کپی‌برداری شده و تغییراتی در آن ایجاد شده است.
 
اعتقاد راسخ دارم که ما هنوز بدون سند ملی گردشگری با اسناد بالادستی حرکت می‌کنیم! و در این راستا نبود شناخت مدیران ارشد کشور از گردشگری و اقتصاد باز در گردشگری، باعث شده صرفا با شعار و دیدگاه سنتی و شناخت کوچه‌بازاری در مقایسه با کشورهای نوظهور منطقه‌ای از گردشگری جهان جا بمانیم. حتی تا این مقطع حتی دانشکده و یا دانشگاه‌ها و مراکز آموزشی معتبری در حوزه گردشگری کشور نداشتیم و اکثر فعالان حوزه گردشگری به لحاظ علمی و آموزشی از پیشرفت‌های جهانی این حوزه جا مانده و بیشترشان از گرایش‌هایی چون جغرافیا و تاریخ وارد آن می‌شدند یا  از دستگاه‌های دولتی به آن ورود پیدا می‌کردند و یا از مراکز گردشگری فارغ‌التحصیل می‌شدند. بنابراین صنعت گردشگری ما هم بدون الگو و استراتژی و بدون برنامه شکل گرفت و هم  مبنای دولتی پیدا کرد.
 
نبود سند ملی گردشگری که اهداف کوتاه مدت تا دراز مدت را مشخص می‌کند، باعث شد تا مدیران ارشد گردشگری در دولت‌ها بدون الگو و استراتژی حرکت کنند و هر دولتی سازی جداگانه بدون برنامه، چشم‌انداز اهداف بالادستی سیاست‌های گردشگری را کوک کند. تا همین حالا یکی به عنوان تصدی‌گری به دنبال ساخت سرویس‌های بهداشتی است و یکی به دنبال ایجاد زیرساخت‌های بدون مطالعه، یکی به دنبال استفاده از بودجه عمومی دولت در راستای تبلیغات پوچ است و برخی دیگر همچون دست‌اندرکاران بانک‌ها به دنبال بنگاه‌داری و تخصیص ندادن اعتبارات به بخش خصوصی در بحث زیرساخت‌های گردشگری هستند.

همه این‌ها به جای خود اما بزرگترین چالش در حوزه گردشگری به عنوان «اقتصاد بازار گردشگری» در ایران عوامل پیدا و پنهان است که از بی‌توجهی ما رشد کرده و کشور ما همچنان در نسل اول گردشگری در حال سیر و سلوک است و ما همچنان از بازار گردشگری دنیا در حوزه تولید ناخالصی داخلی GDP، تولید ناخالص ملی GNP دور افتادیم و نمی‌توانیم رقمی را که حداقل بتوان در جدول توزیع درآمد حاصل از GDP و GNP در اقتصاد بازار گردشگری پیدا کنیم. عجیب این‌جاست که ایران جزو ده کشور برتر دنیا به‌واسطه تنوع قابلیت‌های گردشگری است اما جزو ده کشور آخر دنیا در درآمد حاصل از سهم گردشگری است.

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي

https://t.center/miraskhbar

✍🏻سمیه ایمانیان

نامش را طرح توسعه «امامزاده یحیی (ع)» گذاشته‌اند، طرحی که برای اجرا کردنش باید چیزی حدود ۱۴۰ خانه در مساحتی حدود دو هزار و ۸۰۰ مترمربع را آن‌هم درست در وسط بافت تاریخی «عودلاجان» صاف کنند تا به تقلید از حرم حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) یا حرم حضرت شاهچراغ(ع) صحن و سرا داشته باشد و شبستانی بزرگتر.

شواهد می‌گویند پیگیری‌ها مدت‌هاست آغاز شده است؛ صحبت‌ با تعدادی از مالکان خانه‌ها و مغازه‌هایی که در طرح قرار گرفته‌اند، صورت و مجریان طرح در مرحله چانه‌زنی برای خرید خانه‌ها هستند. هرچند قبل از مطرح شدن رسمی کار یکی-دو پلاک در محدوده امامزاده خریداری شده و خانه واجد ارزش «نشیبا» در ضلع شمالی امامزاده هم تخریب شده و اهالی محله امامزاده از تغییر کاربری آن به سرویس بهداشتی خبر می‌دهند!

طرحی که نقشه‌اش تهیه شده و در اختیار دستگاه‌های متولی مانند میراث فرهنگی و کمیسیون ماده ۵ قرار گرفته است، به‌وضوح نشان می‌دهد خانه‌های قرارگرفته در بخش شمالی امامزاده یعنی کوچه عرب‌زاده، قسمت شرق آن کوچه حیدر گوشی، بخش غربی آن تا کوچه امامزاده و حتی شبستان قدیمی آن و بخش جنوبی امامزاده یعنی کوچه‌های قنادها و مرادی تا سر کوچه شیرازی تخریب می‌شوند؛ حتی می‌خواهند سردر ورودی امامزاده را در ورودی کوچه شیرازی نصب کنند!

این یعنی همه برنامه‌ریزی‌ها انجام شده تا بخشی از مهمترین بافت تاریخی تهران در منطقه ۱۲ را که سال‌هاست خاطرات جمعی مردم تهران قدیم را با همین امامزاده و در همین قدوقواره و گنبد مخروطی‌شکل و درخت قدیمی‌اش در خود زنده نگه داشته است، تخریب کند.

منطقه‌ای که ۱۹ سال قبل‌ در یک نمای کلی‌تر در میان خیابان‌های امیرکبیر، پانزده خرداد، ناصرخسرو تا مصطفی خمینی محصور شده بود، به‌مرور و با شناسایی بناهای تاریخی و واجد ارزش بعضی بناهای موجود در آن در فهرست ملی کشور ثبت شدند و آمارشان به حدود ۷۰ بنای تاریخی ثبت‌شده رسید. حالا بر اساس این طرح با هر تخریب و نوسازی یا جان خود این بناها و یا عرصه و حریم آنها به خطر می‌افتد.

ادامه این گزارش را در پیام ما بخوانید:

https://payamema.ir/payam/119116

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي #امامزاده_يحيي #عودلاجان #منطقه_١٢_تهران

https://t.center/miraskhbar

گزارش «پیام ما» از رویدادی نو برای کودکان؛ «سفیران شاهنامه» در کاخ گلستان

همبازی با اساطیر

🔺|پیام ما|کودکان و خانواده‌های علاقه‌مند به تاریخ و فرهنگ در یکی از مهمترین آثار جهانی ایران گرد هم آمدند تا در رویدادی نو به‌نام «سفیر شاهنامه» شخصیت‌های شاهنامه را نقش بزنند.

🔺داستان «سفیر شاهنامه» هم‌زمان با ۲۵ اردیبهشت روز بزرگداشت فردوسی آغاز شد. در این رویداد کودکان علاقه‌مند ابتدا در سایت انتشارات دادکین ثبت‌نام کردند و از طریق متن‌ها و راهنمایی کارشناس کودک این رویداد، با خارق‌العاده‌های شاهنامه همچون درخت سخنگو، کرم هفتواد، رخش، شبرنگ، سیمرغ، جام جهان‌نما و… آشنا شدند. آنها بعد از آشنایی با شخصیت‌های خارق‌العاده شاهنامه، در هفته گذشته در کاخ گلستان جمع شدند تا آنها را نقاشی کنند. این نقاشی‌ها قرار است برای کودکان خارج از مرزهای ایران فرستاده شود تا آنها که از ایران دور هستند هم بتوانند با فرهنگ و هویت ایرانی بالنده شوند.

گزارش کامل را در سایت «پیام ما» بخوانید.
https://payamema.ir/payam/119054

#فرهنگ #میراث_فرهنگی #پیام_ما
@payamema

یادداشت

جشنواره چند رسانه‌ای میراث‌فرهنگی به امید ایجاد تولید محتوای میراث و گردشگری در شیراز برگزار شد. با این حال به نظر می‌رسد که این جشنواره راه درازی تا رسیدن به اهدافی چون تولید محتوای چند رسانه‌ای در حوزه میراث‌فرهنگی دارد. انتقاداتی هم در همین چند روز برپایی این جشنواره به آن وارد شده است. برخی از کارشناسان میراث‌فرهنگی یا فیلمسازان نقدهایی به رویه فراخوان‌ها و تعدادی هم به انتخاب داورها و داوری‌ها داشتند. اخباری‌ هم در زمینه منابع و رقم اعتبارات آن مطرح شد. زیر ذره‌بین قراردادن یک جشنواره در این شرایط اما تیغ دو لبه و بسیار سخت و دشوار است. با این وجود می‌توان این سوال مطرح است که آیا نیاز به برپایی جشنواره‌هایی از این دست وجود دارد یا نه؟ آیا این اعتبار می‌توانست صرف هزینه‌های دیگری همچون رسیدگی به آثار میراث فرهنگی شود یا نه؟ پاسخ به‌ این سوالات اگر چه چالش‌برانگیز باشد اما راهگشاست.

میراث‌فرهنگی ایران سالیان دراز است، درگیر چالش‌ها، اختلافات و بی‌توجهی‌های فراوان است. از یک سو به دلیل‌ نداشتن چشم‌انداز ملی برای حفاظت و همچنین ضعف وزارتخانه متولی، سرعت بالایی در تخریب بناها و آثار تاریخی گرفته و از سوی دیگر به دلیل کمبود تولید محتوای چندرسانه‌ای در این حوزه تبدیل به مطالبه عمومی هدفمند نشده است. واقعیت این است که ایران در زمینه معرفی آثار تاریخی و فرهنگی ایران به شدت از عصر دیجیتال جا مانده است.

هر چقدر آثار ما تخریب می‌شوند به همان اندازه در زمینه تولید محتوا پس روی می‌کنیم. این در حالی است که وزارتخانه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی از زمان احمدی‌نژاد حیات خلوت دولت شده و همچنان این رویه تا امروز ادامه داشته است.

بنابراین ما با یک شترگاوپلنگی روبه‌رو هستیم که هیچ‌چیزش به هیچ‌چیزش نمی‌آید. در حالی که همین امسال عربستان توانست خودش را به صدر جدول کشورهای گردشگرپذیر برساند، ایران با وجود این‌که جزو پنج کشور مطرح در داشتن آثار باستانی است جایی در جدول گردشگرپذیری ندارد. بررسی‌ دلایل موفقیت عربستان و ترکیه در سال‌های گذشته نشان می‌دهد، یکی از راه‌های موفقیت این کشور بی‌شک تولیدمحتوای بالای آن در رسانه‌هاست. فیلم‌ها و سریال‌های پر هزینه توانستند نه فقط در زمینه گردشگری چهره متفاوتی از ترکیه را به ویژه به اروپایی‌ها و کشورهای عربی نشان دهند. عربستان هم که در بخش‌های مختلفی برای معرفی آثارش استفاده کرده و از قضا موفق هم بوده است. این به ما ثابت می‌کند که برگزاری جشنواره‌های چند رسانه‌ای ضرورت دارد. این‌که این جشنواره چه ویژگی‌هایی باید داشته باشد؟

قطعا نیاز به نشست‌های کارشناسانه و نقدهای منصفانه دارد. چرا که اگر اینطور نباشد، جشنواره از اهدافش دور می‌شود. و تا زمانی که صدای منتقدان راستین شنیده نشود، جشنواره در دوره‌های بعد به پختگی نمی‌رسد و نمی‌تواند گره‌گشای مشکلات و فقدان‌های این حوزه باشد اما اگر برنامه‌ریزی صحیحی صورت بگیرد و دبیرخانه ثابتی وجود داشته باشد و به چالش‌های مختلف و نیازهای اساسی این حوزه بپردازد. شاید بتوانیم امیدوار باشیم در سال‌های آینده این جشنواره بتواند به بخشی از ضرورت‌های این حوزه پاسخ دهد. حال باید دید که دست‌اندرکاران این جشنواره چقدر می‌توانند در این راه بکوشند و نیازهای به حق این حوزه را در تولید محتوا پاسخ دهند.

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي

https://t.center/miraskhbar

اختصاصي ميراث خبر

٤٠ اثر عیلامی‌ که نشان از «سپیده دم تمدن ایران» دارند، سفری ماجراجویانه را از تهران به سمت شیراز آغاز کردند و در پایتخت هخامنشیان به نمایش درآمدند. این نمایشگاه همزمان با برگزاری سومین دوره جشنواره بین‌المللی چند رسانه‌ای میراث‌فرهنگی برگزار شده است. در میان این آثار دو مجسمه زن دیده می‌شود که در تخت‌جمشید کشف شدند و برای حفاظت بیشتر آن‌ها را به تهران و موزه ملی فرستادند. حالا آن‌ها پس از سال‌ها دوری به خاستگاه کشف خود بازگشتند

بسیاری از این آثار برای نخستین بار است که به نمایش گذاشته شده‌اند و رویداد مهمی را در شیراز رقم زدند. برگزاری نمایشگاه‌هایی از این دست برای گسترش فرهنگی و مرکززدایی برای آشنایی تاریخ هنر ایران نقش تاثیرگذاری دارد. یکی از این آثار که برای نخستین به نمایش درآمده، «جام سیمین مرودشت» که قدمت ۲ هزار و ۱۰۰ ساله دارد

جبرئیل نوکنده رییس موزه ایران که به کوشش و ایده‌پردازی او این نمایشگاه برپا شده است در گفت و گو با «میراث‌ خبر» عنوان کرد: «ایده اصلی این نمایشگاه برآمده از شناساندن پیشینه ایران پیش از هخامنشیان است. ایرانیان باید بدانند که این سرزمین چه تمدن کهنی داشته و هخامنشیان در چه بستری بالیدند و جهان را حیرت‌زده کردند.» او این حرکت را گامی برای شناسایی تاریخ دانست و گفت که این آثار تا یک ماه در تخت‌جمشید باقی می‌مانند. در همین راستا نمایشگاه دیگری هم در شاهچراغ برپاشده است

یکی دیگر از آثار با ارزشی که در این نمایشگاه گذاشته شده، کتیبه خشایارشاه است. این کتبیه به خط میخی نوشته و از اطراف تخت جمشید در سال 1345 کشف شده است. برای نخستین بار ترجمه فارسی این کتیبه هم به معرض دید مردم گذاشته شده است

یکی از دلایل اهمیت به نمایش درآمدن آثار عیلامی این است که بسیاری از ایرانی‌ها چندان با این دوره آشنا نیستند. عیلامی‌‌ها حدود ۳ هزار و ۳۰۰ سال پیش از میلاد تا دوره هخامنشیان در ایران زندگی می‌کردند و شهرهای کهن تاریخ ایران چون شوش، چغازنبیل، تل ملیان، ارجان، جوجی و ... آثار باشکوه فرهنگی از این دوره برای ما به جا گذاشته‌اند

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي #عيلامي #هخامنشيان #خشايار_شاه #موزه_ملي_ايران #شيراز

https://t.center/miraskhbar

✍🏻مجتبي گهستوني

همه می‌دانیم که اگر نگاه کارشناسی لحاظ شود، گردشگری صنعتی صلح‌آمیز و همگام با توسعه پایدار و محیط زیست است. همه می‌دانیم که شوش برای گردشگران شب مانی ندارد، فاقد هتل شایسته‌ای است و شهرک گردشگری ندارد. از ظرفیت‌های طبیعی پیرامون میراث تاریخی شهرستان شوش بهره نگرفته‎اند و فقط مردم را به تقابل با میراث فرهنگی وادار کرده‌اند.

اتفاقاتی که پیرامون سه مثلث میراث جهانی چغازنبیل، سازه‌های آبی تاریخی شوشتر، میراث شوش، به وقوع می‌پیوندد باید طرح آمایش داشته باشد و به نیازهای گردشگران در هر لحظه فکر کند. سرمایه‌گذاران را به سمت ویزیتور سنترها و مراکز گردشگری آبی، مراکز گردشگری کشاورزی و... هدایت کنند. مسئوان استان خوزستان و شوش بهتر است به تجربیات موفق جهانی در مواجهه با میرا‌ث‌های جهانی آن کشورها توجه کنند و اگر سرمایه‌گذارانی تصمیم به احداث صنایع دارد، آن سرمایه‌گذار را به خارج حرایم میراث‌های ملی و جهانی هدایت کنند. در حرایم میراث‌ها هم به سمت توسعه اقتصادی صنایع‌دستی، توسعه اقتصادی گردشگری، توسعه اقتصادی اقامتگاهی بروند. نکته مهم اینکه در ضوابط مصوب چغازنبیل، برای حفاظت از منابع طبیعی، واگذاری دائم اراضی ملی ممنوع است، چگونه می‌شود که گاهی عده‌ای هوس می‌کنند این واگذاری‌ها را بدون توجه به ضوابط قانونی دنبال کنند؟

راه‌حلی برای کمترین مداخله
برای ایجاد کارخانه‌های صنعتی که یک بخشی از توسعه اقتصادی محسوب می‌شوند بهتر است از حرایم میراث جهانی خارج شوند. حرایم میراث جهانی مشخص و ابلاغ شده است. در خارج این حریم می‌توان طرح‌هایی تهیه کرد که با پیوست فرهنگی و اینکه کارخانه چقدر می‌تواند در استانداردسازی مسیرها و فضاهای مورد نیاز گردشگر به مسئولیت اجتماعی خود پایبند باشد ارائه داد تا آن طرح پس از انجام کار کارشناسی و در صورت نداشتن هرگونه ایراد به مرحله اجرا برسد.

چه تهدیدهایی متوجه عرصه و حریم چغازنبیل است
در بررسی‌هایی که انجام دادم متوجه شدم که هنوز تهدید شرکت فانی گستر پابرجاست و اقدام به شکایت اداره جهاد کشاورزی کرده است. متولیان این شرکت همچنان به دنبال روزنه‌ای هستند تا بتواند طرح خود را احیا کنند. شرکت فانی گستر ٣٠٠ هکتار زمین در حریم درجه یک و درجه دو دارد و در هر دو حریم مطلقا ایجاد صنایع و کارخانه ممنوع است و در صورت اجرای طرح‌هایی نظیر کارخانه، چغازنبیل را با خطر خروج از فهرست میراث جهانی مواجه می‌کند. البته برای اهداف فرهنگی پیش روی چغازنبیل، ایجاد حصار و نشانه‌گذاری‌ها در دستور کار است.

مسئولان به جنبه‌های گردشگری و میراثی نگاه کنند
اگر برنامه‌ریزان شوش برای توسعه کیفی این کهن شهر در کنار میراث‌فرهنگی باشند و با آن تقابل نکنند قطعا نتیجه خوبی خواهند گرفت. همچنان جای یک کارگروه میراث‌فرهنگی و گردشگری مبتنی بر توسعه پایدار در شوش خالی است. برای ایجاد این کارگروه همواره شعار آن داده شده ولی هیچگاه از این ظرفیت بهره گرفته نشده است و همواره شاهد شنیدن شعار هستیم.

میراث‌فرهنگی و گردشگری هم می‌تواند اشتغال‌زا باشد
گردشگری یک صنعت اشتغال‌زا خانوادگی است. با ایجاد یک محور گردشگری مجموعه‌ای از افراد و گروه‌ها اقدام به ایجاد فرصت شغلی برای خود می‌کنند و گروه‌های مختلف سنی وارد بازار کار می‌شوند. در روستای خماط از توابع چغازنبیل زنان با آموزش‌هایی که دیدند اقدام به تولید کپو و دیگر تولیدات صنایع‌دستی می‌کنند و هم در زمینه مدیریت بومگردی‌ها فعال هستند. ایجاد کارخانه و صنایع سنگین و یا آلاینده در حریم چغازنبیل و هفت‌تپه تنها راه توسعه و سعادتمندی مردم نیست. بهتر است که سرمایه‌گذاری بیاید که با رعایت معیارهای زیست محیطی و قوانین میراث‌فرهنگی، در ساحل رودخانه دز، از این چشم‌انداز بهره بگیرد. چرا هیچ سرمایه‌گذاری اقدام به ایجاد سایت برای ورزش‌های آبی و هوایی در ساحل کرخه و دز نمی‌کند. بی‌شمار گردشگر خارجی و ایرانی وجود دارد که متقاظی تماشای طلوع و غروب در چغازنبیل هستند. چرا همه به فکر تعرض به عرصه و حریم میراث جهانی هستند و چرا هیچکی به فکر توسعه پاک نیست.

چه کسانی چوب لای چرخ می‌گذارند؟
اینکه طی سال‌های متمادی انسان‌های پاک نهاد با چنگ و دندان کوشیدند تا این میراث‌های ملی و جهانی را حفاظت کنند، خدا را خوش نمی‌آید که افراد سیاسی و بی‌وجدان و یک سری مدیر بی‌تعهد چوب لای چرخ میراث‌فرهنگی بگذارند. واقعا افراد امروزی برای از بین بردن منابع مادی و معنوی فرهنگی آیندگان چه پاسخی دارند؟

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي #چغازنبيل #خوزستان #شوش #هفت_تپه #ميراث_شوش

https://t.center/miraskhbar

مجتبی گهستوني✍🏻

در محافل مختلف مدیران و گاه در لابه‌لای مصاحبه آنان با موضوعاتی مواجه می‌شویم که با طرح‌های توسعه‌ای که با قوانین میراث‌فرهنگی مغایرت دارد در ارتباط است

اینکه در خوزستان، چغازنبیل نخستین اثر ثبت جهانی ایران محسوب می‌شود و به دنبال آن شوش، سازه‌های آبی تاریخی و کاروانسرای افضل در شوشتر در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است به هر ایرانی حس هویت و عِرق ملی می‌دهد.

مگر ما چند شوش و هفت تپه‌ و چغازنبیل در دنیا داریم
اما چغازنبیل، شوش و هفت‌تپه از مهم‌ترین محوطه‌های باستانی دنیا از نظر دوره‌های استقرار، معماری، صنعت محسوب می‌شوند و در دنیا کمتر مشابه‌ای دارند. متولیان امر در شوش و خوزستان بی‌نهایت نسبت به این اهمیت چغازنبیل، شوش و هفت‌تپه ناآگاه بوده و بلد نبودند تا برنامه‌ریزی‌های خود را با محوریت میراث‌فرهنگی و گردشگری حول این آثار اجرایی کنند و فقط به حفاظت صرف و البته با گاهی تعلل توجه کردند.

چرا حریم یک محوطه باستانی مهم است
در فرهنگ و ادب جاری ایران، فضای بیرونی چیزی که حرمت دارد و به واسطه این حرمت باید مورد احترام قرار بگیرد، «حریم» نامیده می‌شود. حریم بر اساس یک شناخت صورت و به واسطه کالبد مکانی و زمانی و آن ظرفی که آن مجموعه و بنا در آن واقع شده توسط کارشناسان مشخص و ابلاغ می‌شود. مثلا عرصه و حریم کلیه بناها و محوطه‌ها مصوب دولت بوده و به استانداران اعلام شده است. حریم‌گذاری به عنوان یکی از راه‌های حفاظت فعال از زیستگاه‌های کهن مطرح است و به مرور متروک شده و زندگی در آن جاری نیست و از ثروت‌های فرهنگی یک کشور محسوب می‌شوند. با همه شگردها و زمینه‌های علمی تجربه‌ای که از زندگی گذشته وجود دارد، می‌دانیم که منظر چقدر در شکل‌گیری شهر باستانی دراونتاش با محوریت زیگورات چغازنبیل اهمیت دارد. این حریم جایی‌ست که می توانیم به خوبی از ظرفی که چغازنبیل در آن واقع شده حفاظت شود. حریم مطقا به معنای آن نیست که بخش‌هایی از یک اثر تاریخی و دیوار و حصار آن اثر تاریخی تا انتهای آن کشیده شده است. حریم یک حلقه حفاظتی برای حفاظت از ارزش‌های برجسته جهانی اثر است. ما درون عرصه شاهد آثار هستیم و در حریم گاهی شاهد پراکندگی آثار اقماری هستیم. این حریم که به حریم درجه یک یا حریم درجه دو و یا حریم منظری اطلاق می‌شود برای این است که با یک حرمتی از آن مجموعه و از خط عرصه فاصله بگیریم و بتوایم آن ظرف که اثر تاریخی در درون آن قرار دارد را به نحو شایسته‌ای حفاظت کنیم.

ویژگی‌های فرهنگی، طبیعی حریم چغازنبیل
چغازنبیل دارای دو حریم درجه یک و درجه دو است. حریم مصوب شده به دلیل ارزش‌های جهانی برجسته چغازنبیل حجم قابل توجهی از محدوده‌های پیرامون این بنای باشکوه و باستانی را در بر گرفته است. پس تمام مسئولان ارشد کشور و مسئولان ارشد استانی و شهرستانی وظیفه دارند که تمام توان خود را برای نگهداری از شاخص‌ها و حرایم آن بعمل آورند. در حریم چغازنبیل علاوه بر رودخانه دز و جنگل دز و زمین‌های کشاورزی، شش روستا، حتی صنایع بزرگی از گذشته و پیش از مصوب شدن عرصه و حریم وجود دارد. شوربختانه امروزه اراضی ملی از سوی برنامه‌ریزان شهرستانی و برخی دلالان زمین و متقاضیان توسعه، به عنوان اراضی بلاصاحب دولتی تلقی می‌شوند. این افراد در طرح‌های اقتصادی که به سمت‌شان می‌آید سریع دست روی نقاطی می‌گذارند که در حریم درجه یک و یا درجه دو چغازنبیل است و ورود به آن ممنوع است. اگر این زمین‌ها تاکنون خالی هستند به این معنی نیست که دیگران به فکرشان نرسیده به این زمین‌ها برای ساخت پروژه‌های صنعتی چشم طمع داشته باشند، بلکه وقتی قانون به آنها گوشزد شد، برای حرایم حرمت قائل شدند و به ضوابط مصوب شده توجه کردند.

چرا باید این حریم حفظ شود
حریم میراث جهانی برای صیانت و نگهداری از ارزش‌های جهانی اثر است. بنابراین حریم مورد نظر بر اساس ضوابطی که دارد باید حفظ شود. وقتی یک اثر ثبت جهانی می‌شود حرایم مصوب شده در یونسکو ثبت می‌شود. در کنوانسیون ثبت جهانی ١٩٧٢ ایران تعهد داده که از میراث جهانی حفاظت کند و برنامه‌ریزان شهری و روستایی ملزم می‌شوند که از این عرصه و حریم نگهداری کنند. این میراث جهانی ثروتیست که در اختیار آنان است. به همین دلیل، حریم مهم و تجاوز نکردن به آن مهم‌تر است. ضوابط حریم هر اثر هم مخصوص همان اثر است. چون طاقدیس سردار آباد یک نشانه مسلط محیطی در چغازنبیل محسوب می‌شود و یکی از اندام‌های طبیعی است که در مکان یابی برای چغازنبیل نقش داشته است. تمام تاریخ و طبیعتی که در این منطقه با یکدیگر گره خورده مهم است.

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي #چغازنبيل #خوزستان #شوش #هفت_تپه

https://t.center/miraskhbar

همزمان با افتتاح پایگاه پژوهش‌های میدانی باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی کاوش‌های باستان‌شناسی در تپه چشمه علی ری با حضور حمید رضا ولی‌پور سرپرست هیئت کاوش تپه چشمه علی، ایمان مصطفی‌پور معاون هیئت کاوش،کورش محمدخانی، نگین میری، کامیار عبدی، امیر صادق نقشینه و علی بهادری اعضای هیأت علمی گروه باستان‌شناسی دانشگاه شهید بهشتی، اعضای هیئت کاوش و با مشارکت دانشجویان کارشناسی باستان‌شناسی ورودی ١٣٩٩ این دانشگاه آغاز شده و در حال انجام است.
 
ولی‌پور سرپرست هیئت کاوش با در تشریح این پروژه گفت: تپه چشمه علی در جنوب تهران در محدوده شهر باستانی ری و در کنار یک چشمه که نام خود را از آن گرفته است، قرار دارد. این تپه در حدود ٧ متر ارتفاع دارد و در کنار بقایای دیوار شهر اسلامی ری که بصورت یک برجستگی صخره مانند به ارتفاع ١٥ متر است واقع شده است. در حال حاضر تپه چشمه علی بوسیله خیابان‌های پیرامون و ساختمان‌های امروزی احاطه شده است.
 
او افزود: دانشگاه شهید بهشتی طی تفاهم نامه‌ای سه جانبه با پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری و اداره کل میراث‌فرهنگی استان تهران، پایگاه پژوهش‌های میدانی باستان‌شناسی این دانشگاه را در ساختمان مجاور تپه میل تاسیس کرد و برنامه‌ای پنج ساله برای کاوش در تپه چشمه علی شهر ری به اداره کل میراث‌فرهنگی استان تهران و پژوهشگاه پیشنهاد کرد. این برنامه مسئله محور در نظر دارد که روند تطور فرهنگی جوامع را از دوره نوسنگی تا دوره مس سنگی مطالعه کرده و برخی از فرضیات و نظریات مطروحه در باره دلایل تغییرات فرهنگی در فلات مرکزی ایران و متغیرهای مؤثر بر این فرایند را مورد ارزیابی قرار دهد.
 
این باستان‌شناس اظهارکرد: برنامه پژوهشی مذکور مورد تایید شورای پژوهشی پژوهشکده باستان‌شناسی قرار گرفت و بر مبنای آن مجوز کاوش در این محوطه از سوی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی و گردشگری صادر شد. این کاوش‌ها با حمایت مادی و معنوی دانشگاه شهید بهشتی و با حضور اعضای هیات علمی گروه باستان‌شناسی، اعضای هیات کاوش و با مشارکت دانشجویان کارشناسی باستان‌شناسی ورودی ١٣٩٩ این دانشگاه تا اواخر آبان ماه سال جاری ادامه خواهد یافت. 
 
او در تشریح مسئله، اهداف و برنامه پژوهشی گفت: با توجه به کاوش‌های باستان‌شناختی اشمیت توالی لایه‌نگاری از دوره نوسنگی جدید تا دوره‌های تاریخی و اسلامی در این محوطه به چشم می‌خورد. طی کاوش‌های لایه‌نگاشتی سال ١٣٧٦، نهشت های فرهنگی سه دوره نو سنگی جدید، مس سنگی انتقالی و مس سنگی قدیم بدست آمد و از دوره‌های میانی و جدید مس سنگی هیچ بافت باستان‌شناختی شناسایی نشده است. توالی لایه‌نگاری چشمه علی الگویی از تغییر در طول زمان از دوره نوسنگی جدید تا دوره مس سنگی قدیم ارائه کرد. در لایه‌های دوره مس سنگی انتقالی، چندین واحد معماری تشخیص داده شد، که شامل سازه‌های حرارتی و بقایای تدفین بودند. آخرین استقرار پیش از تاریخی در این محوطه، دوره مس سنگی قدیم است که تنها بوسیله سفال و ابزار سنگی تشخیص داده شد.
 
سرپرست هیئت کاوش تپه چشمه علی اظهارکرد: برنامه مطالعه مجدد مواد چشمه علی به ویژه سفال حاصل از کاوشهای اریخ اشمیت که در دانشگاه های شیکاگو، پنسیلوانیا و هاروارد نگهداری می‌شود، آشکار کرده است که اشمیت طی کاوشهای خود علاوه بر نهشت‌های باستان‌شناختی بدست آمده از کاوشهای سال ١٣٧٦، آثار مربوط به دوره مس سنگی میانی و جدید را نیز کاوش کرده است. 
ولی‌پور خاطرنشان‌کرد: با مطالعه سفالهای مجموعه فوق تعداد زیادی سفالهای مراحل میانی و جدید مس سنگی آشکار شد. این مسئله به وضوح نشان می‌دهد زمانی که اشمیت در دهه ١٩٣٠ این محوطه را کاوش کرد، نهشت‌های مربوط به دوره‌های فوق وجود داشته است، اما طی ٦٠ سال پس از آن لایه‌های فوقانی این محوطه تخریب شده است، بطوریکه در کاوش‌های سال ١٣٧٦ نشانی از آنها در تپه دیده نشده است. همین مسئله برای بسیاری دیگر از محوطه‌های دشت تهران که به علت گسترش ساخت و سازهای شهری یا فعالیتهای کشاورزی و صنعتی در معرض تخریب قرار گرفته اند، نیز صدق می‌کند.

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي #شهر_ري #چشمه_علي

https://t.center/miraskhbar

مجتبی گهستونی✍🏻

“دا و دختر” نام قلعه‌ای با کاربری نظامی در شهرستان رامهرمز و به دیرینگی دوره ساسانی است که هیچ عزمی برای حفاظت و نگهداری آن وجود ندارد. بر اساس آخرین مشاهدات حربم این قلعه کاوش شده است البته با بولدوزر و بیل مکانیکی. چه ارگانی و چه کسی به خود جرات این کار را داده تا پنج متر خاک‌برداری انجام دهد؟ چرا‌ اداره میراث‌فرهنگی گردشگری صنایع‌دستی شهرستان رامهرمز سکوت کرده است؟

پای قلعه، پیست موتور سواری و میدان تیر ساختند. منابع ملی را تصرف و دیوارکشی کردند. در پای قلعه به تعداد زیاد گورهای تاریخی وجود دارد که یا طعمه بولدوزرها شده و یا زیر خروارها نخاله ساختمانی در حال دفن شدن هستند.

حریم قلعه به محلی برای تخلیه نخاله‌ها تبدیل شده و منظره‌ای زشت برای یک قلعه باشکوه به جای گذاشته است. در دیواره خاک برداری شده می‌توان سفال‌های دوره هخامنشی را به وضوح دید. به قدری آثار در این دیواره و در عمق دو متر وجود دارد که می‌شود پس از یک کاوش منظم گزارشی مفصل در مورد آن نوشت. ولی نه خبری از کاوش است و نه تعقیب قضایی متجاوزین، آیا مسئولان پژوهشکده باستان‌شناسی پژوهشگاه میراث‌فرهنگی در جریان هستند؟

صد متر آن‌طرفتر یک سازه آجری تاریخی را با لودر به قصد پیدا کردن گنج تخریب کردند. لودری که در همان نزدیکی در حال برداشت شن بود. مجوزی که معلوم نیست به چه طریق به یک شخص دادند تا در یک محوطه تاریخی معدن شن بر پا کند.
همین قلعه اگر در هر کشوری بود با جلب گردشگر می‌شد کارهای بزرگی برای یک شهر کرد ولی افسوس نه فکر بکری وجود دارد و نه اراده‌ای. اگر قلعه را مرمت نمی‌کنید لااقل تخریب نکنید. نمی‌شود میراث گذشتگانمان را افراد سودجو و کوته فکر نابود کنند. لازم هست اداره میراث‌فرهنگی گردشگری صنایع‌دستی رامهرمز و اداره کل با جدیت موضوع را پیگیری و از نابودی یک بنای با شکوه جلوگیری کند

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي #رامهرمز #ساساني #قلعه_دا_و_دختر

https://t.center/miraskhbar

نازنین مهراندیش✍🏻

کشف یک معدن مس در نورآباد لرستان، فرضیه‌های جدیدی را در رابطه با ساخت مفرغ‌های لرستان مطرح کرد. پیش از این به نظر می‌رسید با توجه به اینکه معادن مس و قلع در عصر باستان در نواحی زاگرس بوده، احتمالاً آلیاژ اولیه مفرغ‌های لرستان به این منطقه آورده می‌شده اما کشف یک معدن مس، گمانه‌زنی‌های تازه‌ای را به میان آورد. کشف بی‌شمار مفرغ به شکل‌های مختلف در لرستان، این شهر را شهره به کارگاه سلطنتی مفرغ‌سازی در جهان باستان کرده است. اکنون شواهد بیشتری برای دادن این لقب به لرستان پیدا شده است. این روزها که ثبت جهانی دره خرم‌آباد مطرح است، پتانسیل‌های تاریخی این سرزمین حاصلخیز بیش از پیش از سوی کارشناسان مطرح می‌شود که بی‌شک مفرغ‌سازی یکی از مهم‌ترینِ این ویژگی‌های منحصربه‌فرد است

خایدالو ی تاریخی و تطبیق با نام خرم‌آباد

کیانا جمالی، کارشناس تاریخ که مطالعات گسترده‌ای روی مفرغ‌های لرستان انجام داده است، می‌گوید:«لرستان در کوه‌های زاگرس یکی از قدیمی‌ترین سکونتگاه‌های انسان در طول تاریخ بوده است. بر اساس شواهد باستان‌شناسی، سابقه سکونت در لرستان به شصت هزار سال پیش می‌رسد. این منطقه پس از عهد پلیستوسن (٢.٥ میلیون سال تا ١٠ هزار سال پیش) محل مناسبی برای اسکان انسان بوده و ما شاهد یک سیر تکاملی از دوره‌های پارینه‌سنگی، میانه‌سنگی، نوسنگی و شهرنشینی در این منطقه هستیم

لرستان از نخستین سکونتگاه‌های اولیه انسان به شمار می‌رود اما اهمیتش در تاریخ زمانی نمایان می‌شود که بدانیم آثار مفرغی کشف ‌شده در این منطقه به اقوام کاسی‌ها می‌رسد. جمالی در این‌باره می‌گوید:«نخستین ساکنان لرستان، کاسی‌ها بودند که همسایه شمالی ایلامی‌ها محسوب می‌شدند، بخشی از لرستان زیر سلطه ایلامی‌ها بوده و یکی از شهرهای مهم ایلام تحت عنوان خایدالو قابل تطبیق با خرم‌آباد فعلی است.» بر اساس گفته‌های جمالی، «کاسی‌ها پانصد سال بر بابل حکمرانی کردند و سنت و خط بابلی‌ها را فرا گرفتند و در اواخر هزاره دوم ق.م به زاگرس بازگشتند و از این پس نامشان با مفرغ لرستان پیوند خورده است. مهم‌ترین دلیلی که مفرغ لرستان را به کاسی‌ها نسبت می‌دهند این است که این آثار در لرستان پیدا شدند و تاریخ ساخت این اشیا همزمان با حضور کاسی‌ها در آنجاست
 
چگونه وارد عصر مفرغ شدیم؟

انسان هزاره سوم ق.م برای اولین‌بار با درهم آمیختن مس و فلزات دیگر همچون قلع و روی، فلزی تحت عنوان مفرغ (برنز) به وجود آورد و از آنجایی که مفرغ جزو اولین ترکیبات بوده، دوره استفاده و کاربرد این فلز به عصر مفرغ معروف می‌شود. جمالی در نقبی به این دوره، می‌گوید:«به‌کارگیری این آلیاژ همزمان با پیداش خط، سفال خاکستری و سیستم تجارت و شهرنشینی بوده و باعث اهمیت دوچندان این عصر شده است. عصر مفرغ بازه زمانی ٣٠٠٠-١٥٠٠ ق.م را دربرمی‌گیرد که به سه دوره مفرغ آغازین ( ٣٠٠٠-٢٥٠٠ ق.م)، مفرغ میانه ( ٢٥٠٠-٢٠٠٠ ق.م)، مفرغ متأخر(٢٠٠٠-١٥٠٠ ق.م) تقسیم می‌شود

هنوز هم به طور دقیق نمی‌توان مفرغ‌های لرستان را تاریخ‌گذاری کرد اما مشخص است که در بازه زمانی هزاره سوم ق.م تا قرون هفتم و هشتم ق.م ساخته شده‌اند. مفرغ‌های لرستان گواه اعتقادات، محیط زندگی و نگرش‌های جهان‌بینی مردمان در هزاره سوم ق.م است. با این حال تحقیقات جمالی اینطور نشان می‌دهد و می‌گوید:«ما در لرستان با هنر کوه‌نشین‌هایی مواجه هستیم که با الهام از مظاهر طبیعت و تخیل، ذوق و هنر خویش را در قالب اشیا به تصویر کشیده‌اند. بنا بر عقیده دیاکونوف، مفرغ‌های لرستان گواه چیره‌دستی عجیب فلزکاران عهد باستان است. موضوعات اساطیری نقش شده را می‌توان با افسانه‌های اساطیری آسیای میانه و ایران که در اوستا منعکس شده است مرتبط دانست.»

منبع: روزنامه ایران

#میراث‌_خبر #میراث_فرهنگي #باستان_شناسي #وزارتخانه_میراث #گردشگري #صنايع_دستي #نور_آباد_لرستان #عصر_مفرغ

https://t.center/miraskhbar