اندر استعمال «آنچ که» و «هرچ که»
زمخشری، ادیب و دانشمند بلندآوازۀ ایرانی در سدۀ پنجم و ششم، در فرهنگ عربی ـ فارسی
مقدمةالأدب (چاپ مؤسسۀ مطالعات اسلامی دانشگاه تهران، ۱۳۸۶)، هفت بار «آنچ که» و دو بار «هرچ که» را بهکار بردهاست:
«اندر آسمان و
آنچ كه دروست» (ص ۵)
«اندر زمين و
آنچ كه ازوست» (ص ۸)
«اندر كانها و
آنچ كه ازو خيزد» (ص ۹)
«اندر
آنچ كه از زمين رويد» (ص ۱۴)
«اندر سراى با
آنچ كه در نهاد او دارند» (ص ۲۳)
«اندر
آنچ كه سرایها را سازوبرگ است» (ص ۲۵)
«اندر
آنچ كه مر بز با گوسپندان را از پشم با كرک با پستان با رنگ باشد» (ص ۷۳)
«اندر بهشت جاويدان با
هرچ كه در اوست» (ص ۵۰)
«اندر نام
هرچ كه چهارپايان راست از آخور، پالان با بار با ستورگاه» (ص ۷۳)
یادآوری:
حذف «ه» از «چه» و «که» شیوۀ نگارشِ کاتبانِ دورۀ قدیمِ رسمالخطِ فارسی است که از سدۀ پنجم تا دهم کمابیش رواج داشته و سپس این حذف رفتهرفته کاهش یافته و البته در برخی از واژهها همچنان بهجا ماندهاست.
#پرسه_در_متون
۱۴۰۱/۰۴/۲۷
سید محمد بصام
@Matnook_com
instagram.com/matnook_com