🟢 هنرمندان را با میزانِ مواضع سیاسی آنها نمی‌توان وزن‌کشی کرد. نخست به این دلیل که بسیاری از آنها از این منظر مردود می‌شوند؛ دوم اینکه هنر هم تا حدی شبیه علم است. اگر کسی کشفی یا اختراعی صورت داد، داوری ما در ارزش آن چیز ربط چندانی با مواضع سياسی یا حتی اخلاقی آن کاشف یا مخترع ندارد. البته که چه بهتر است وقتی اینها بر هم منطبق شوند.‌ خصوصاً وقتی از یک سو بحث خواننده‌ای بزرگ مطرح است (و خواننده‌ها محبوبترین‌ها در جهان‌اند) و از دیگر سو، مواضع سیاسی در یک فضای دوقطبی شدید سنجیده می‌شود که یک سوی آن با هر معیار عقلی و عرفی باطل است. استاد شجریان بزرگ، که در نگاه بسیاری از جمله خود من، به مرزهای اسطوره نزدیک شد، از جهت مواضع سیاسی (مشخصاً مخالف‌خوانی حکومت) در نظر گستره بزرگی از مخالفان محبوب بود؛ بعضی هم به دلیل برخی برخوردهای ایشان با شماری از هم‌ردیفان آوازی و سازی، و شاید هم همنوایی کوتاهی در آن سال‌های آشوب، البته منتقد او بوده‌اند. با به یاد داشتن اینکه حتی اسطورگان هم خالی از خلل نیستند، به باور من استاد از منظر هنر و هم شخصیت ارتفاعی داشتند که تلاش در کوتاه نمودن آن ترسم راهی به صرفه نبرد. مواضع جدی انتقادی ایشان نسبت به حکومت سهم اندکی در محبوبیت عام ایشان در نگاه مردم داشت، یا بایست می‌داشت. آن مواضع دیگر هم‌ می‌تواند با اغماض نگریسته شود. حجم چگال لذتی و درک ظرافت‌هایی که از برکت ذهن و حنجره ایشان در تجربه فارسی‌زبانان آفریده و ایجاد شد چندان است که هرچند نفی همالان نمی‌کند، باری جایگاه ایشان را به راستی پایین‌دست فردوسی بزرگ یا حافظ و سعدی می‌نماید. @mardihamorteza