سید مهدی موسوی جزائری

* رابطهء مستقیم برکات ذکر و عبادت با حضور قلب در آن

همانطور که قبلاً گفتیم ، حقیقتِ إنسان ، در واقع فکر او و توجّهِ اوست. در نتیجه ، وقتی به چیزی توجّه ندارد ، در واقع ، حقیقتِ او در محیط آن چیز ، حضور ندارد. به این ترتیب ، وقتی إنسان به عبادتی مشغول است ، أمّا با فکر و قلبش به آن متوجّه نیست ، و صِرفاً زبانش و سایر أعضاء و جوارحش به آن مشغول اند ، در واقع ، حقیقتش در فضای آن عبادت ، وجود و ثبوت و حضور ندارد ، و در جای دیگری ست ، و به همین دلیل ، بهرهء او از آن عبادت ، به همان نسبت ، کم می شود.
أمیر المؤمنین صلوات الله علیه فرمودند : « أَلا لا خَيرَ فی عِبادَةٍ لَيسَ فيها تَفَکُّر. » ، « آگاه باشید که در عبادتی که تفکّر در آن نباشد ، خیری نیست. » و إمام محمّد باقر علیه السلام فرمود : « إِنَّ العَبدَ لَیُرفَعُ لَهُ مِن صَلاتِهِ نِصفُها أَو ثُلُثُها أَو رُبُعُها أَو خُمُسُها. » « گاهی أوقات ، از نمازی که إنسان می خواند ، نصفش بالا می رود ، یا یک سوم یا یک چهارم یا یک پنجمش. » و در إدامه ، علّتش را این گونه بیان کردند : « فَما یُرفَعُ لَهُ إِلّا ما أَقبَلَ عَلَيهِ مِنها بِقَلبِه. » ، « آن بخشی از نمازش بالا می رود که با قلبش به آن متوجّه بوده [ ، و در آن ، حضورِ قلب داشته ] است. »
روشن است که مقصود این نیست که بدون حضور قلب ، عبادات هیچ گونه آثار مثبتی ندارند ؛ بالأخرة همینکه إنسان با نیّتی خالص به عبادتی مشغول شده ، حدّأقلّ به خاطر همین نیّت و عزم ، بهره ای از نورانیّت و برکات خواهد داشت. أمّا آن آثار مهمتری که در عبادت و ذکر خدای متعال موجود و نهفته است ، بدون حضور و توجّه به دست نمی آیند.
ملّا أحمد نراقی رضوان الله علیه ( ت : ۱۲۴۵ ) در « مِعراج السعادَة » ، در کلامی کوتاه و روشن می گوید : « ذکرِ ظاهری را بی حضور قلب ، در دل أثری نیست. » و إمام خمینی رحمة الله علیه ( ت : ۱۴۰۹ ) در إبتدای فصل چهارم کتاب « معراج السالکین » ، که آن را به حضور قلب و مراتبش إختصاص داده ، می گوید : « بر أرباب بصیرت و معرفت و مطّلع بر أسرارِ أخبارِ أهل بیت عصمت و‌‎ ‌‏طهارت علیهم السلام پوشیده نیست که روح عبادت و تمام و کمالِ آن ، به‌‎ ‌‏حضور قلب و إقبالِ آن است ؛ که هیچ عبادتی بدون آن ، مقبولِ درگاه أحدیّت و مورد نظرِ لطف و رحمت نشود ، و از درجهء إعتبار ساقط است. »
پس اگر می خواهیم ذکر و عبادت در باطن ما تأثیر کند ، و حالِ آن را بهتر کند ، راهش حضور قلب در وقت آن ذکر و عبادت است. رَزَقَنَا اللهُ بِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ الطاهِرین.
در اینجا بسیار مناسب است که سخنان عالِم ربّانی و صاحب کرامات باهِرة ؛ شیخ حسنعلی إصفهانی قدّس الله روحَه ( ت : ۱۳۶۱ ) ، در این زمینه را نقل کنیم. أمّا به علّت ضیق وقت ، آن را به وقت دیگری واگذار می کنیم.

( چهارشنبه ۱۴ ربیع الأوّل ۱۴۴۶ ) ( ۱۴۰۳/۶/۲۸ )

https://t.center/mahdimoosavi_com

* تو همان چیزی هستی که به آن فکر می کنی

أصل و حقیقتِ إنسان ، بیش از آن که به ظواهرِ او مربوط باشد ، مربوط است به باطن او و نفس و روح او. و این باطن ، به وسیلهء أفکار او نشان داده می شود ، و بلکه بالاتر از این ، گفته شده که أساساً ، إنسان ، چیزی جز أفکار و أندیشه هایش نیست ، و سایر امور ، حتّی جسم او ، خارج از حقیقتِ او هستند.

ای برادر ، تو همان أندیشه ای
ما بقی تو استخوان و ریشه ای
گر گُلَست أندیشهء تو ، گُلشَنی
وَر بُوَد خاری ، تو هیمهٔ گُلخَنی

ظاهراً منظور شاعر از « ریشه » در اینجا ، رگ و پى و گوشت و پوست است. « هیمه » یعنی : هیزم ، و « گُلخَن » مکانی ست که برای أفروختن آتش مهیّا کرده اند ، مثل : آتشگاهی که برای گرم کردنِ آب حمّامها از آن إستفاده می شده.
می گوید : تو در واقع همان چیزی هستی که به آن می أندیشی و فکرت را به آن مشغول می کنی ؛ اگر به گُل ، فکر می کنی ، وجودِ تو مثل گلستان است ، و اگر به خار فکر می کنی ، وجودت پُر از خار است ، و این خارها ، شبیه آن هیزمی هستند که در آتشدان و آتشگاه از آنها إستفاده می شود.
و به همین دلیل ، إنسان عاقل ، سعی می کند فکرش را به بهترین امور و مهمترین مسائل مشغول کند. و عارف حقیقی و ولیّ خدا کسی ست که فکرش را ، تا جایی که می تواند ، به امور مرتبط با حقایق عالَم و قضایای ملکوت مشغول می کند. این کار به قدری مهمّ است که ابن سینا آن را بارزترین خصوصیّتِ عارف حقیقی می داند. او در فصل دوم از « نَمَط تاسِع » کتاب إشارات ، چنین شخصی را این گونه ، کوتاه و گویا ، تعریف می کند : « المُتَصَرِّفُ بِفِکرِه إلی قُدسِ الجَبَروت ، مُستَدیماً لِشُروقِ نورِ الحَقِّ فی سِرِّه. » ، « او کسی ست که فکر خود را به قُدسِ جَبَروت متوجّه می سازد ، تا به این وسیله ، همواره نور حقّ بر باطن او بتابد. »

( سه شنبه ۱۳ ربیع الأوّل ۱۴۴۶ ) ( ۱۴۰۳/۶/۲۷ )

https://t.center/mahdimoosavi_com

* أهمّیّت فهم معنای ذِکر

وقتی إنسان ذکری می گوید و عبادتی را أنجام می دهد ، همین که این کار را با إخلاص أنجام دهد ، برای او آثار مثبتی را در پی خواهد داشت. أمّا هر چه حضور قلبش و توجّهش بیشتر باشد ، آثار آن ذکر نیز برای او بیشتر خواهد بود. به همین دلیل است که آقای کشمیری رضوان الله علیه فرموده اند که « ذکر قلبی أثرش از ذکر لسانی بیشتر است. » و سِرّ آن را این فرموده اند که در ذکر قلبی ، توجّهِ إنسان به ذکر و مذکور بیشتر خواهد بود.
یکی از اموری که لازمهء توّجه و حضورِ بیشتر است ، معرفتِ إنسان به معنای ذکری ست که به آن مشغول شده ؛ هرچه این معرفت بیشتر باشد ، و هر چه توجّه و تمرکزِ إنسان بر آن معنی بیشتر باشد ، بهتر می تواند با آن ذکر إرتباط برقرار کند ، و در نتیجه ، برکات و أنوار آن ذکر نیز بیشتر به سوی او جلب خواهند شد. به عنوان مثال ، کسی که مشغول به ذکر « یا الله » است ، بهتر است که بداند معنی « الله » چیست ، و کسی که می خواهد به ذکر « یا حیُّ یا قیّوم » متلبّس شود ، بهتر است معنی این دو إسم و چگونگی « حیات » و « قیّومیّت » را در خدای متعال ، که مذکورِ این ذکر است ، بداند. و همین طور است در مورد سایر أذکار و عبادات. یک وقتی در حدود سال ۱۳۸۱ یا ۱۳۸۲ هجری شمسی به محضر علّامه حسن زادهء آملی رضوان الله علیه مشرّف شدم ، و ایشان ذکری به من دادند که معروف است ، و شاید هر مؤمنی فکر می کند معنای آن را کامل و « کَما هُوَ حقّه » می داند یا می تواند به راحتی بفهمد و آسان است ، خصوصاً اگر این مؤمن طلبه ای باشد که سالها درس خوانده است ! با این وجود آقای حسن زاده به عنوان شرط این ذکر یا شرط کمالِ آن ، به من فرمودند : « باید در چند جلسه معنای این ذکر را برای تو بگویم و شرح دهم. »

( دوشنبه ۱۲ ربیع الأوّل ۱۴۴۶ ) ( ۱۴۰۳/۶/۲۶ )

https://t.center/mahdimoosavi_com

سؤال : شخصی در فضای مجازی متنی را منتشر کرده و در آن إدّعا کرده است که علّت اینکه نهم ربیع الأوّل در روایات « غَدیرِ دوم » نامگذاری شده ، این است که این روز ، روزِ آغاز إمامت إمام زمان علیه السلام است ، نه به این علّت که روز قتل عمر بن خطّاب لعنة الله علیه است. و قتل آن ملعون در ماه ذی الحجّة إتّفاق افتاده است ، نه در روز نهم ربیع الأوّل. نظر شما در این مورد چیست ؟ ( ۴۶/۳/۱۱ )

جواب : از آنجا که در این پرسش ، در واقع دو سؤال مطرح شده ، به هر کدام جداگانه پاسخ می دهیم :

أ : حرفی که این بندهء خدا در مورد علّت نامگذاریِ نهم ربیع به « غَدیر ثانی » زده ، نشان می دهد که روایتی که این نامگذاری در آن ذکر شده را یا ندیده است ، و یا دیده أمّا سواد کافی برای فهم عبارات روشن و واضحِ آن را ندارد ، و یا اینکه تحجّر و تعصّب او را به دروغ گویی وا داشته است. در آن حدیث مفصّل ، که سیّد علی ( ت : بعد از ۶۸۰ ) فرزند سیّد بن طاووس ( ت : ۶۶۴ ) رضوان الله علیهما در کتاب « زَوائِد الفَوائِد » آن را نقل کرده ، و بعضی از بزرگان ، مثل علّامهء مجلسی رحمة الله علیه قائل به إعتبار آن هستند ، از إمام هادی صلوات الله علیه نقل شده که ایشان تصریح کرده اند به اینکه علّتِ این نامگذاری و نیز نامهای دیگری که بر آن روز إطلاق شده ، قتل دومین غاصب خلافت است.

ب : در مورد تاریخ قتل عمر بن خطّاب لعنة الله علیه ، بین محقّقین و مورّخین إختلاف است. مشهور این است که آن واقعه در ماه ذی الحجّة بوده ، أمّا عدّه ای از محقّقین ، مثل علّامهء مجلسی رضوان الله علیه ( ت : ۱۱۱۰ ) در « زاد المَعاد » ، و میرزا عبد الله أفندی رحمة الله علیه ( ت : ۱۱۳۰ ) ، شاگردِ مُبَرَّز علّامهء مجلسی ، در رسالهء مستقل و مفصّلی که در مورد نهم ربیع الأوّل نوشته است و مسمّی ست به « تحفهء فيروزیّهء شجاعیّة » ، و نیز مورّخ عالی قدرِ معاصر ؛ سیّد جعفر مرتضی عاملی رحمة الله علیه ( ت : ۱۴۴۱ ) در « الصحیح مِن سیرةِ الإِمام علیّ علیه السلام » ، بر أساس قرائن و شواهد و بررسی هایی که ذکر کرده اند ، نهم ربیع الأوّل را ترجیح داده ، و به آن قائل شده اند. بنابراین ، اینچنین نیست که تعیین نهم ربیع الأوّل به عنوان تاریخ به درک واصل شدن عمر ، دیدگاهی دور از وادیِ تحقیق و به إصطلاح ، « واضح البُطلان » باشد.

https://t.center/mahdimoosavi_com

سؤال : به نظر شما ماجرای هجوم به خانهء أمیر المؤمنین علیه السلام ، که منجر به شهادت حضرت زهراء سلام الله علیها شد ، در چه تاریخی إتّفاق افتاده است ؟ آیا اینکه گاهی گفته می شود این واقعه در أوائل ماه ربیع الأوّل بوده ، درست است ؟ ( ۴۶/۳/۴ )

جواب : در مورد تاریخ آن واقعه ، فعلاً و بر أساس إطّلاعات موجود ، نمی توان إظهار نظر قطعی کرد. أمّا به نظر می رسد ، اینکه این واقعه در أوائل ماه ربیع الأوّل بوده باشد ، بعید باشد.
شرح این مسألة مفصّل است ، أمّا إجمالاً توجّه به این نکات می تواند مؤیّد آنچه گفتیم باشد :

أ : در تاریخ شهادت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم إختلاف است ، بعضی آن را در ماه صفر دانسته اند ، و بعضی در ماه ربیع الأوّل. قائلین به ماه صفر ، بیست و هشتم را تعیین کرده اند ، و قائلین به ربیع الأوّل ، در اینکه چه روزی از آن ماه بوده ، بین این روزها إختلاف نظر دارند : أوّل ، دوم ، هشتم ، دهم ، دوازدهم ، هژدهم ، و بیست و دوم.

ب : از بین أقوالی که در مورد تاریخ شهادت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم ذکر شد ، علاوه بر بیست و هشتم صفر ، ماه ربیع الأوّل ، و بخصوص دوم و نیز دوازدهمِ آن ماه ، دیدگاههایی جدّی هستند و نمی توان به سادگی از آنها گذشت ، و به عنوان مثال ، نوبختی رحمة الله علیه ( قرن سوم و چهارم ) در « فِرَق الشیعَة » ، آن را ماه ربیع الأوّل به صورت مطلق ، ذکر کرده ، و کلینی رحمه الله ( ت : ۳۲۹ ) در « الکافی » آن را در دوازدهم ربیع الأوّل دانسته ، و علّامهء شوشتری رضوان الله علیه ( ت : ۱۴۱۵ ) در رساله ای که در باب تواریخ أهل بیت صلوات الله علیهم نوشته ، دوم ربیع الأوّل را بر دیگر أقوال ترجیح داده است.

ج : قطعاً بین واقعهء شهادت پیامبر و هجوم به بیت حضرت زهراء سلام الله علیها ، فاصله ای ، اگرچه در حدّ چند روز بوده است.

د : قضیهء خطبهء فدکیّهء حضرت زهراء سلام الله علیها ، از مسلّمات است و ما در جای خود ، مفصّلاً تواترِ آن را إثبات کرده ایم. این خطبه ، قطعاً قدری بعد از شهادت رسول خدا واقع شده است ، و کیفیّت إیرادِ این خطبه و گزارشهایی که در باب کیفیّتِ خروج حضرت زهراء سلام الله علیها از منزل و رفتن ایشان به سمت محلّ ایراد خطبه در بعضی از روایات نقل شده ، ظاهراً با وضعی که آن حضرت پس از آن هجوم وحشیانه به خانه شان داشته اند ، سازگار نیست. و بر این أساس ، هجوم ، قاعدتاً بعد از خطبه بوده است.

خلاصه اینکه :
أوّلاً : ظاهراً قرائن و شواهد نشان می دهند که بین شهارت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم و واقعهء هجوم فاصله ای چندین روزه بوده است ، و بعضی از محقّقین ، این فاصله را حدّأقلّ پنجاه روز دانسته اند ، و بنابراین ، هجوم در أوائل ماه ربیع الأوّل نبوده است.
و ثانیاً : حتّی اگر وقوعِ آن فاصله را نپذیریم ، باز هم نمی توان به وقوع واقعهء هجوم در أوائل ماه ربیع الأوّل إطمینان داشت ؛ چراکه هیچ دلیل روشنی بر آن دلالت ندارد.

https://t.center/mahdimoosavi_com

الحَمدُ لِلّهِ کَما هُوَ أَهلُه

جلد چهارم « أَجوَبَة المَسائِل » ، مشتمل بر پاسخ به چهل پرسش در موضوعات مختلف ، منتشر شد.

* خواندن آیة الکرسی را بعد از نمازهای واجب ترک نکن

خواندن آیة الکرسی بعد از نمازهای واجب ، از جمله تعقیباتی ست که مستحبّ بودنشان قطعی ست. عبد الله بن جعفر حِمْیَری رضوان الله علیه ، که از دانشمندان مشهور و مورد وثوق بوده ، و دوران إمامت إمام هادی و إمام حسن عسکری صلوات الله علیهما ، و نیز دوران غیبت صُغریٰ را درک کرده ، در کتاب « قُرْبُ الإِسْناد » ، به سند معتبر از رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم نقل کرده که به أمیر المؤمنین علیّ بن أبی طالب صلوات الله علیه فرمودند : « یا عَلیّ ، عَلَیکَ بِتِلاوَةِ آیَةِ الکُرْسیّ فی دُبُرِ الصَّلاةِ الْمَکْتُوبَة ، فَإِنَّهُ لا یُحافِظُ عَلَیْها إِلّا نَبِیٌّ أَو صِدّیقٍ أَو شَهید. » ، « ای علی ، باید بعد از نماز واجب ، آیة الکرسی را بخوانی. » بعد ، برای بیان أهمّیّتِ خواندنِ آیة الکرسی بعد از نمازهای واجب ، یا به صورت کلّی ، مداومت بر خواندن آیة الکرسی ، فرمودند : « چراکه بر این کار محافظت نمی کند مگر نبیّ یا صدّیق یا شهید. »
سه شخصیّتی که در این حدیث شریف نام آنها ذکر شده است ؛ « نبیّ » ، « صِدّیق » و « شهید » ، از شخصیّتهای با عظمتی هستند که در قرآن کریم بارها از آنها یاد و تجلیل شده است. بر أساس آنچه زبانشناسان در مورد معنای « صِدّیق » ذکر کرده اند ، إحتمالاتی در مورد آن مطرح است :
- کسی که بسیار راستگو ست.
- کسی که همواره أنبیاء و آیات إلهی را تصدیق می کند.
- کسی که عملش ، سخنش را تصدیق می کند ؛ یعنی : اگر سخن خوبی گفت ، عملش نیز به همان شکل خوب است ، نه اینکه گفتارش خوب ، أمّا کردارش بد باشد.
در قرآن کریم ، حضرت إبراهیم ، حضرت إدریس ، و حضرت مریم ، صلوات الله علیهم ، « صِدّیق » معرّفی شده اند.
رسول خدا به أمیر المؤمنین صلّی الله علیهما و آلهما فرمودند : « مداومت بر خواندن آیة الکرسی [ به صورت مطلق ، یا به صورت خاصّ ، بعد از نمازهای واجب ] ، کاری ست و عمل صالحی ست که أمثال أنبیاء و صدّیقین و شهداء بر آن مداومت می کنند. پس تو نیز بر آن مداومت داشته باش ، و خواندن آن را بعد از نمازهای واجب ترک نکن. »
آثاری که مداومت بر این عمل دارد ، قابل شمارش نیستند ، أمّا إجمالاً بدانیم که : طول عمر ، زیاد شدن رزق ، و فراهم شدنِ زمینهء آشنایی با أسرار قرآن ، از جملهء آن آثار اند.

( چهارشنبه أوّل ربیع الأوّل 1444 ) ( 1401/7/6 )

https://t.center/mahdimoosavi_com

* إحضار ملائکة

مدّتی قبل چند نفر از مؤمنین که خیلی به اموری مثل إحضار جنّ و این قبیل امور علاقه داشتند ، نزد من آمده بودند و سؤالاتی داشتند. به ایشان گفتم : « دوست دارید دستور العملی به شما یاد بدهم که نه إحضار جنّ ، بلکه بتوانید ملائکة علیهم السلام را إحضار کنید ؟ » با إشتیاق گفتند : « بله. » و سراپا گوش شدند ! گفتم : « قبل از نمازهای واجب ، أذان و إقامه بگوئید. اگر فقط إقامه را بگوئید ، یک صف از ملائکة پشت سر شما نماز خواهند خواند ، و اگر أذان و إقامه را بگوئید ، دو صف از ملائکة پشت شما نماز خواهند خواند. » این مطلب در روایات متواترة ، که بعضی از آنها از سندهای صحیحی هم برخوردارند ، از أهل بیت صلوات الله علیهم نقل شده است. و خدا می داند که به وسیلهء این عملِ به ظاهر ساده ، و بخصوص با مداومت بر آن ، چه برکاتی به سمت إنسان جلب می شوند ، و چه شرور و بلاهایی از او دفع می گردند.

( چهارشنبه ۸ محرّم ۱۴۴۵ ) ( ۱۴۰۲/۵/۴ )

https://t.center/mahdimoosavi_com

سؤال : نماز شب را بهتر است إنسان بلند بخواند یا آهسته ؟ ( ۴۶/۳/۱ )

جواب : مستحبّ است إنسان حمد و سوره را در نوافلی که در شب می خواند ، با صدای بلند ، و در نوافلی که در روز می خواند ، با صدای آهسته قرائت کند. تعدادی از روایاتِ این مسألة ، در کتاب « وَسائِل الشیعَة » ، در باب بیست و پنجم از بخش « أَبوابُ القِراءَةِ فِی الصَّلاة » ، ذکر شده اند.

https://t.center/mahdimoosavi_com

سؤال : گریه کردن در نماز چه حکمی دارد ؟ ( ۴۶/۳/۱ )

جواب : گریه کردن در نماز ، باعث باطل شدن نماز نمی شود ، حتّی اگر برای امور دنیوی باشد. و گریه کردنی که در نماز ، برای امور إلٰهی و معنوی ، مثل : خوف از خدا ، و شوق تقرّب به او ، و ترس از جهنّم ، و طلب عفو و مغفرت از خدای متعال ، باشد ، از بهترین أعمال ، و یکی از مواقعی ست که إحتمال إستجابت دعا در آنها بیشتر از سایر أوقات است ، و مستحبّ است که إنسان آن حالت بُکاء و گریه را به دست آوَرَد. منصور بن یونس رحمة الله علیه از إمام جعفر صادق صلوات الله و سلامه علیه سؤال کرد در مورد مردی که در نمازِ واجب ، حالت گریه به خود می گیرد و به إصطلاح ، « تَباکی » می کند ، تا اینکه به گریه می افتد. إمام فرمودند : « قُرَّةُ عَیْنٍ ، وَ اللَّه ! » ، « قسم به خدا که این ، موجبِ روشنیِ چشم است. » یعنی : بسیار عالی ست ، و عملی ست که حقیقتِ آن و أهمّیّتش ، موجب سُرور و خوشحالیِ بسیار است. بعد فرمودند : « إِذا كانَ ذٰلِکَ فَاذْکُرْنی عِنْدَه. » ، « وقتی این حالت برایت ایجاد شد ، من را یاد کن. » یعنی : در آن وقت ، برای من دعا کن. ببین عظمت این حال و این کار در چه حدّ است که إنسان کامل و ولیّ خدا و خلیفهء پیامبر و صاحب إسم أعظم و وارث علوم أنبیاء ؛ إمام جعفر صادق ، صلوات الله علیه ، به آن شخص می فرمایند : وقتی آن حالت برایت ایجاد شد ، مرا یاد کن و برای من دعا کن.

https://t.center/mahdimoosavi_com

سؤال : روایتی هست که طبق آن ، شهادت پیامبر إسلام صلّی الله علیه و آله در أثر این بوده که عایشه و حفصه به ایشان سم خورانده اند. آیا این مطلب درست است ؟ ( ۴۶/۲/۲۸ )

جواب : حدیث موردِ إشاره این است : « عَن عَبدِ الصَّمَدِ بنِ بَشير عَن أَبي عَبدِ اللهِ عَلَیهِ السَّلام ، قالَ :‌ تَدرُونَ ماتَ النَّبیُّ صَلَّی اللهُ عَلَیهِ وَ آلِه أَو قُتِلَ ؟ إِنَّ اللهَ یَقُول : « أَ فَإِنْ ماتَ أَوْ قُتِلَ انْقَلَبْتُمْ عَلىٰ‌ أَعْقابِکُم » ، فَسُمَّ قَبلَ المَوتِ. إِنَّهُما سَقَتاه [ سَمَّتاه ، خ ل ]. فَقُلنا : إِنَّهُما وَ أَبُوهُما شَرُّ مَن خَلَقَ الله. »‌
در مورد این حدیث دو نکته را باید دانست :
أوّلاً : در بین مصادرِ درجهء أوّل و موجود ، تنها مصدری که این حدیث در آن نقل شده ، « تفسیر عیّاشی » ست ، و در مصادر متأخّر ، مثل « بحار الأنوار » ، نیز این حدیث را از همان کتاب نقل کرده اند.
ثانیاً : مؤلّف تفسیرِ مذکور ؛ یعنی : محمّد بن مسعود عیّاشی سمرقندی ( ت : ۳۲۰ ) و نیز عبد الصمد بن بشیر ، هر دو از بزرگان و ثقات بوده اند. عبد الصمد بن بشیر از أصحاب إمام جعفر صادق صلوات الله علیه بوده ، و بنابراین ، با توجّه به اینکه شهادت آن إمام ، در سال ۱۴۸ إتّفاق افتاده ، إحتمالاً فاصلهء زمانیِ بین عبد الصمد و عیّاشی ، بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال بوده است. متأسّفانه واسطه های بین عیّاشی و عبد الصمد ، در نقل این حدیث ، برای ما معلوم نیست ، و در نسخهء موجودِ « تفسیر عیّاشی » ، این روایت نیز ، مثل سایر روایاتِ نسخهء موجود ، بدون ذکر کاملِ سند نقل شده ، و تنها به ذکر راویِ آخر سند ، که در اینجا عبد الصمد بن بشیر است ، إکتفاء شده است.
نتیجه : اگرچه وقوع این واقعه ممکن است ، بخصوص با آن سوء سابقه و مطاعنی که از آن دو زن سراغ داریم ، أمّا فعلاً شواهد برای إثباتِ آن کافی نیست ؛ چراکه دلیل ، منحصر در همین یک حدیث است ، و آن نیز ، چنانکه دیدیم ، صلاحیّتِ إثبات این مطلب را ندارد.

https://t.center/mahdimoosavi_com

🟢 فردا آخرین چهارشنبهء ماه صفر امسال است.

* « شهادت » ، نه « رَحلَت »

اینکه رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم با شهادت از دنیا رفته اند و نه به مرگ عادی ، از مسلّمات است و شواهد تاریخیِ متواتر بر آن دلالت دارند. بر أساسِ این شواهد ، زنی یهودیّة ، برای آن حضرت غذایی درست کرد ، و آن غذا را آلوده به سم نمود ، و این سم آسیبی به جسم پیامبر وارد کرد ، و در نهایت ، و بعد از گذشت حدود چهار سال ، منجر به شهادت ایشان شد. این ، « قَدرِ مُتَیَقَّنِ » داده هایی ست که در این زمینه در إختیار ما هست. البتّه در جزئیّاتِ این ماجرا ، بین نصوص إختلافاتی وجود دارد ؛ مثلاً اینکه إسم آن زن چه بوده ، یا چه کسی همراه با رسول خدا و علاوه بر ایشان از آن غذا خورده است ، و ... مانند این جزئیّات. أمّا أصلِ آن قضیه مسلّم است. روایت مفصّلی هست که کلینی و صدوق رحمة الله علیهما آن را در « کافی » و « أمالی » نقل کرده اند ، و مشتمل است بر بعضی از مطالبی که ، طبق این نقل ، خدای متعال به حضرت عیسی علی نبیّنا و آله و علیه السلام وحی کرده است. در این روایت ، از جملة أوصاف پیامبر إسلام این گونه ذکر شده : « لَهُ الکَوْثَرُ وَ المَقامُ الأکْبَرُ فی جنّات عَدن. یَعیشُ أکْرَمَ مَنْ عاشَ ، وَ یُقْبَضُ شَهیدا. » « برای اوست کوثر ، و نیز برترین مقام در جنّات عَدن. در زندگی دنیا گرامی ترین إنسانهاست ، و شهید از دنیا می رود. » این روایت نیز یکی از شواهد متعدّد و روایات متواتره ای ست که در زمینهء شهادت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم وجود دارد ، و ما آن را در اینجا صرفاً به عنوان نمونه و تأیید و تبرّک ذکر کردیم. پس أصلِ شهادت قابل تشکیک نیست. کلمهء « رَحلَت » ، معمولاً در مورد مرگهای عادی به کار برده می شود ، و به کار بردن این کلمه در مورد شهادت رسول خدا صلّی الله علیه و آله و سلّم ، مخفی کردنِ فضیلتی از فضائل آن حضرت ، و کتمان نمودنِ مظلومیّتی از مظلومیّتهای ایشان است.

( جمعه ۲۸ صفر ۱۴۳۹ ) ( ۱۳۹۶/۸/۲۶ )

https://t.center/mahdimoosavi_com