گزارشی از انقراض و تلاش برای احیای جئیران در دشت #موغان
قبل از دههی ۵۰ خورشیدی که هنوز "شرکت کشت و صنعت و دامپروری مغان" در اراضی شهرستان موغان#پارس_آباد از توابع استان کنونی #اردبیل افتتاح نشده بود ، گلههای زیادی از جئیران (آهو) در آن اراضی میزیستند. اما با شکار بیرویهی جئیرانها توسط کارکنان این شرکت ، نسل آنها رو به انقراض گذاشت.
به گزارش "صفحه اطلاعرسانی عباس لسانی" ، زمانی جئیرانها چنان همزیستی با اهالی دشت موغان داشتند که آن همزیستی وارد ادبیات و موسیقی آذربایجان نیز شده بود. ترانه فولکلوریک "نه گؤزل یاراشیر موغانا جئیران" نیز یادگاری همزیستی آذربایجانیها با جئیرانِ طبیعت #آذربایجان بود.
تا سال ۱۳۵۱ از گلههای دههزار راسی جئیران در دشت موغان فقط ۲۵۰ راس سرشماری شد و در سال ۱۳۵۶ و اوایل سال ۱۳۵۷ جمعیت جئیران به ۲۵ راس رسید و در سال ۱۳۵۸ به ۶ راس کاهش یافت و در بهار سال ۱۳۵۹ محیطبانان هیچ ردی از جئیران را دشت موغان نیافتند.
همچنین جئیران طی سالهای زیادی علاوه بر زیستگاه خود در دشت موغان از مسیر #گرمی و #خلخال به دشت زؤهرون (سُهرِین) استان #زنجان راه یافته و در آنجا نیز سکونت گزیده بود. اما با گسترش راهها و تخریب مراتع دیگر نتوانسته به موغان برگرد و بر اساس سرشماری سال ۱۴۰۰ ، حدود ۹۰۰ راس جئیران در دشتهای زنجان جای میگیرند.
گفتنی است اداره کل حفاظت #محیط_زیست استان در سال ۱۳۸۹ با به ثبت رساندن منطقه حفاظت شده موغان و فنسکشی محدودهای در حدود ۴۰ هکتار در حوزه شهرستانهای موغان (پارس آباد) ، #بیلهسوار و #آصلاندوز درصدد احیای جئیران در دشت موغان برآمد. در همان تاریخ با انتقال تعدادی جئیران از دشت زؤهرون استان زنجان و تکثیر نیمه طبیعی آن در داخل سایت نگهداری جئیران در قشلاق الملو موغان شروع و در تیرماه ۱۴۰۱ تعداد ۱۹ راس به زیستگاههای طبیعی خود رهاسازی شد. در این میان به گفته حسن قاسم پور مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اردبیل در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۴۰۲ ، طی یک ماه تا ۴۰ روز آینده ۳۰ راس به جمعیت آن اضافه خواهد شد.
به گزارش صفحه مذکور ، یکی از دلایل آشکار از بین رفتن این حجم از گونههای جانوری ، ایرادات اساسی قانون شکار در #ایران میباشد. چنانچه تعداد سلاحهای شکاری مجوزدار در ایران رقمی بین ۳ تا ۳.۵میلیون سلاح را شامل میشود. این در حالی است که جمعیت چهارپایان قابل شکار در ایران تنها ۱۱۴ هزار راس میباشد.