کانال کهن دیارفراهان

🔵قسمتی از کتاب جنگ شتریه فراهان
نوشته ملا حسین آقا صالحی گازرانی فراهانی

🔻آمدن آقای سالاری به روستای اسفین فراهان برای گرفتن آمار و دادن سجل (شناسنامه) در سال 1304خورشیدی

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵قسمتی از کتاب جنگ شتریه فراهان
نوشته ملا حسین آقا صالحی گازرانی فراهانی

🔻آمدن آقای سالاری به روستای اسفین فراهان برای گرفتن آمار و دادن سجل (شناسنامه) در سال 1304خورشیدی

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵قسمتی از کتاب جنگ شتریه فراهان
نوشته ملا حسین آقا صالحی گازرانی فراهانی

🔻آمدن آقای سالاری به روستای اسفین فراهان برای گرفتن آمار و دادن سجل (شناسنامه) در سال 1304خورشیدی

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵ملاحسین صالحی گازرانی فراهانی بر اساس شرح حالی که خود در همین کتاب نگاشته است، در نهم ذی الحجه سال 1308قمری (1270خورشیدی) به دنیا آمده است.

🔻پدر او در روستای زرنوشه فراهان و مادرش در روستای شتریه فراهان به دنیا آمده بوده اند، که پدرش پیش از سرایش اشعار به رحمت خدا رفته بوده است.
‼️‼️‼️‼️‼️‼️
🔻او دو برادر و دوخواهر نیز داشته که یکی از برادرها در نوجوانی درگذشته است.

🔻درهنگام نگارش کتاب 1306خورشیدی، دو پسر و دو دختر داشته و یکی از خواهرانش در عراق (اراک) و مادر ویکی از برادرانش در روستای زرنوشه ساکن بوده اند.

🔻ملا حسین آقا در گازران فراهان سالها به مکتب داری پرداخته است و این جزوه تنها اثر مکتوبی است که از او به یادگار مانده و نگارش آن را در 36سالگی به اتمام رسانده است. متاسفانه اطلاعات بیشتری از زندگی او و زمان درگذشتش موجود نیست.

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵نویسنده اثر ملاحسین صالحی گازرانی فراهانی مکتب‌دار گازران یکی از روستاهای فراهان بوده و در کتاب به وقایع تاریخی زمانه خود مانند جنگ بین خوانین نجف آباد و خسروان فراهان ❗️❗️❗️
شورش "یداله گرکانی بنچناری" در سال 1305 شمسی، صدور سجل احوال در روستای "اسفین فراهان" در سال 1304 شمسی، گرانی و قحطی گندم در سال 1305 شمسی و برخی نصایح و پندیات پرداخته است.
🔹🔹🔹🔹
🔻نسخه موجود تنها نسخه‌ای از این اثر در کشور است که از نظر نقل وقایع تاریخی بسیار اهمیت دارد. این کتاب خطی به خط نستعلیق و در قطع نیم رقعی با کاغذ لیمویی و جلد مقوایی صورتی رنگ نگاشته شده و در حدود 102 صفحه دارد که به کوشش یوسف نیک فام و سعید شیری در انتشارات علمی در تهران به چاپ رسیده است.

💠@Kohandiyarfarahan56💠

❇️در کتاب تاریخ قم که حسن بن علی بن عبدالملک قمی در سال 378 هجری قمری حدود 1100
سال پیش تألیف شده است چنین آمده است:

🔻از برقی (احمد بن محمد بن خالدبن عبدالرحمان برقی محدث و مورخ و عالم شیعه درقرن سوم ه ق) روایت است که چون بلیناس به بلاد جبال رسید به شهر قم طلسمی از بهر دزدی کردن تعبیه کرد، پس دزدی کردن به قم تا قیامت باقی باشد.
🔻و طلسمی دیگر از بهر قلت نان و کمی آن تعبیه کرد، پس نان به قم اکثر اوقات اندک و گران و عزیز بود.

🔻بلیناس این طلسمها به قم تعبیه کرد که از اهل قم راضی و خشنود نبود به سبب آنکه اهل قم حق او را نگزاردند و خدمتی که لایق او بود بجای نیاوردند.

🔻بلیناس بعد از قم به فراهان رفت و در فراهان شوره زمینی بود که شتر با بار و اسب با سوار بدان فرو میرفت.
بلیناس گرد بر گرد آن دو طلسم تعبیه کرد تا مردمان از آن به راحت افتند.
❗️❗️❗️❗️❗️❗️❗️❗️
🔻برقی گوید که از عجایب قم نمکستانیست که به فراهان است بقرب فارجان(کارچان) و آن مانند دریایکی است (دریای کوچک)(دریاچه میقان) چهار فرسخ طول آن است و دو فرسخ عرض آن چون وقت خریف (پاییز) در آید و مردم آن ناحیت از آب مستغنی شوند مجموع آبهای آن موضع بدان دریایک روانه گردانند و همه اوقات خریف (پاییز) و زمستان آب در آن جمع میشود چون ایام بهار در آید و مردم دیگر باره به آب محتاج شوند آن آبها از آن موضع باز بندند و مجموع آب آن دریاچه نمک گردد و مردمان آن نمک را برند و به همه بلاد جبل و غیره آن برند.
‼️‼️‼️
🔻بلیناس از اهالی روم بود . به بلیناس حکیم و جادو مشهور است و هنگام فتح اسکندر همراه او بود

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵دشت فراهان آوردگاه ایلخان مغول و سلطان محمد خوارزم شاه
‼️‼️‼️‼️‼️‼️‼️‼️

🔻صرف نظر از آنکه چه عوامل و عللی به ایلغار مغول در قلمرو خوارزمشاهی منتهی شد، واکنش خوارزمشاه در قبال این حمله و نحوه مواجهه ی او با لشکر مغول در خور تامل و بررسی است.

🔻منابع تاریخی نشان می دهند که سلطان در زمان فرار از دست مغولان، فقط یک بار با لشکر مهاجم مواجه شد، ولی زمان و مکان این نبرد چندان واضح نیست. این مقاله در صدد است تا با روش توصیفی- تحلیلی و از طریق به پرسش کشیدن داده­های موجود، ضمن تبیین چگونگی مواجه شدن سلطان محمد خوارزمشاه با حمله مغول تا حد امکان به چگونگی تنها نبرد او با لشکر مغول و زمان و مکان وقوع آن وضوح بیشتری ببخشد
🔻این مطالعه نشان می­دهد که اگرچه سلطان محمد با ترس از لشکر مغول، شهر به شهر از ماوراءالنهر تا عراق عجم عقب­نشینی نمود، ولی سرانجام، در رجب ۶۱۷ه.ق لشکر مغول به اردوی سلطان رسیده و اگرچه شخص سلطان توانست از معرکه بگریزد ولی لشکر سلطان قتل­ عام شدند.

🔻بر خلاف ادعای پژوهشگرانی که مکان این نبرد را دشت ملایر دانسته­ اند، این واقعه در دشت فراهان (منطقه ذلف آباد) به وقوع پیوست.

محسن رحمتی دانشیار گروه تاریخ دانشگاه لرستان

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵شاعر این شعر
استاد محمودی مجد (فراهانی)

🔻فراهان مهد فرهنگ و تمدن 🔻

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵در کتاب تاریخ قم که حسن بن علی بن عبدالملک قمی در سال 378 هجری قمری حدود 1100
سال پیش تألیف شده است
🔻چنین گوید:
روستای مهربیان، این دیه را از بهر آن مهربیان نام نهادند که بدین دیه و موضع قسمت آب بوده است و آبیان به زبان عجم (فارس) جای قسمت کردن آب باشد.
و بر این آب و موضع (محل) مردی مهر نام موکل بوده است. پس این دیه را بدین جهت مهر بیان نام کردند.

🔻مؤلف تاریخ قم در ذکر آسیاب های ناحیه قم که فراهان هم جزئی از آن هست در کنار ذکر آسیاب نوازن از مهربیان هم نام برده که نزدیک نوازن است نظر بنده این است که مهر بیان همان روستای مهرآباد فراهان میباشد.

🔻اصل مطلب نگاشته شده:
آسیای نوازن بقرب مهربیان خراب دو در یک حصار
آسیای احمد بقرب مهربیان دو در یک حصار

#فراهان #مهرآباد #نوازن

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵صفحـــۀ دوم شمارۀ چهل و نهم هفته نامه وقایع اتفاقیه چاپ شده در روز پنجشنبه شانزدهم ربیع الاول ۱۲۶۸ قمری، دربارۀ مواجب و مرخصی قشون نظام چنین خبری درج شده است:

🔻🔻🔻🔻
🔻«افواج فراهان ابواب جمعی عالیجاه محمدحسن خان سرتیپ فراهانی از مدت ده ماه پیشتر تا این روزها ملتزم رکاب همایون و مشغول خدمت ساخلوی دارالخلافۀ طهران بودند. این روزها اولیای دولت علیه حکم نمودند که مواجب آنها داده شود و از روز چهارشنبه پانزدهم [ربیع الاول ۱۲۶۸] شروع به دادن مواجب آنها می شود تا بعد از پرداخت مواجب آنها اگر رأی همایون متعلق باشد اذن مرخصی نیز به آنها مرحمت خواهد گردید که به خانهای [خانه های] خود بروند.»

🔻حدود بیشتر از ده ماه از توقف و حضور افواج فراهان در دارالخلافۀ طهران می گذرد. قرار بر پرداخت حقوق افواج و مرخصی رفتن آنها می شود.
در صفحۀ سوم باز خبر دیگری دربارۀ افواج دارالخلافۀ طهران آمده است:

🔻«افواج حاضر در دارالخلاقه، از قدیم و جدید با این که فصل زمستان است اما چون هوای دارالخلافه خوش می گذرد هر روزه دو ساعت بدین موجب به مشق حاضر میشوند: فوج اول خاصه، فوج جدید خلخال، فوج بزچلو، فوج گلپایگانی، فوج خلج ساوه، فوج جدید طهران، فوج سوادکوه، افواج فراهانی، فوج زنگنۀ کرمانشاهی…»

و باز هم اگرچه زمستان است، اما همچنان مشق نظامی افواج مستقر در دارالخلافۀ طهران ادامه دارد.

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵"در صفحۀ سوم شمارۀ سی و سوم هفته نامه وقایع اتفاقیه چــاپ شده در روز پنج شنبه بیست و یکم ذی القعدۀ ۱۲۶۷ قمری، چنین خبری درج شده است:
🔻🔻🔻🔻🔻🔻

🔻 «مقرب الخاقان آجودان باشی به سرمشق شیلیک سرباز رفتند و فوج جدید فراهان و فوج خرقان و فوج ساوه و فوج چهارم در بیرون دروازه دولت مشغول مشق شیلیک بودند… »

🔻در خبر مذکور فوجها در بیرون از دروازه دولت، مشق تیراندازی داشته اند و عزیزخان آجودان باشی(عزیزخان مکری، داماد امیرکبیر) که سرپرستی نظم قشون به عهده اش بوده برای نظارت در این مشق به سرکشی رفته است.
🔻در همان صفحه از هفته نامه آمده است:«سربازی از فوج فراهانی سه کیسۀ تنباکو در راه کن پیدا کرده بوده است. سرتیپ فوج مزبور مطلع گردیده اخبار نموده صاحب تنباکو آمده، تنباکوی خود را تصرف نمود.»

🔻خبر دیگر دربارۀ سربازی فراهانی است که سه کیسه تنباکو در راه کن پیداکرده است. جالب اینکه او با حفظ امانتداری سه کیسه را به سرتیپ فوج تحویل داده و او نیز گمشده را به صاحبش بازپس داده است

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🔵نظام الشعرا فراهانی دربارهٔ فوج فراهان سروده‌است:
همانا شنیدستی ای نامور
ز احوال فوج فراهان خبر
که این فوج از فوجهای عراق
فزون بود در حشمت و طنطراق
ز افواج دیگر بهادرترند
به قدر از همه فوجها برترند
مر این فوج را از خدیو جهان
لقب بود در سالها کامران
برین فوج دشمن شمار سترگ
بسی بود سرتیپهای بزرگ
چون منصورخان و چو خان
حسن بر ایشان بدی مهتر انجمن
بر ایشان چو فتح و ظفر یار بود
مهین ناصرالدوله سردار بود
امان‌الله آن خان با احتشام
که صمصام خواندی شهش بر نظام
ولی حضرت مقبل السلطنه
چون آمد امیر و رئیس بنه
به فرمان او گشت فرمانگذار
مهین میرپنج جلالت شعار
مهین میرزااحمد آن خان داد
که دارد ز سادات اکرم‌نژاد
بزرگ است و راد است و فرمانبر است
دلیر و امیر و هنرپرور است
بزرگ است و دارد بزرگی بنام
نبیرهٔ جهاندار قائم مقام
به سیف و قلم جامع است آن همام
حسب و نانسب دارد آن نیکنام
💠@Kohandiyarfarahan56💠

🟢مصطفی زمانی نیا پژوهشگر توانمند و مؤلف مجموعهٔ ارزشمند چهار مجلدی «کهن‌دیار فراهان» به «بررسی نقش فوج فراهان در فعل و ان وقایع اتفاقیه فعالات کشوری و لشکری و سهم نظامیان فراهانی در فرازو فرودهای سیاسی و اجتماعی ایران در عهد قاجاریان» پرداخته، می‌نویسد: «…فراهان و فراهانی‌های جنگ آور و برنا هم در آن میانه، فوج و گاهی هم افواجی داشته‌اند که در صورت لزوم در تحولات سیاسی و اجتماعی در رزم با دشمنان و بیگانگان و در ناامنی‌ها و اغتشاشهای محلی، وظیفهٔ خود را انجام می‌داده‌اند و از این رو، در بسیاری از متون تاریخی و سفرنامه‌های مربوط به عصر شاهان قاجاری، از دسته‌های نظامی، امیران، سرتیپان، سرهنگان و سربازان فراهانی و نقش آنها یاد شده‌است…»[کهن‌دیار فراهان(سلحشوری و صف آرایی فراهانیان در قشون قاجاری)، ص۱۹٫] از خبری که در این شماره از دیده می‌شود، معلوم می‌شود که فراهان و کزاز هر یک دارای دو فوج بوده‌اند. در این جریده اخبار بسیاری دربارهٔ فوج فراهان و مأموریتهایش دیده می‌شود.

در شماره ۶۴۱ در صفحهٔ ۳ روزنامه دولت علیه ایران چاپ شده در روز پنجشنبه بیست و ششم محرم ۱۲۸۷ قمری دربارهٔ فوج فراهان آمده‌است: «وزارت جنگ. فوج فراهان که یکی از افواج ابوابجمعی نصرالله خان نصرالملک ست و بهادران افواج عراق است ملقب به لقب فوج کامران گردیدند. حکم نظامی موشح به دستخط مبارک شاهنشاهی شرف صدور یافت.»
💠@Kohandiyarfarahan56💠

❇️فوج فراهان یکی از مهم‌ترین اقدامات امیرکبیر در دوران صدراعظمی اش، اصلاحات نظامی و ارتشی اوست.

در دورهٔ قاجاریه در تقسیم‌بندی‌های نظامی، یکی از گروه‌های نظامی به فوج معروف بوده‌است. زنده یاد ابراهیم دهگان دربارهٔ دو فوج جدید فراهان و کزاز می‌نویسد «…از جمله اصلاحات ارتشی امیرنظام تعدیل در کار سربازگیری و عفو داشتن ارامنه از اعزام سرباز به ارتش شاهنشاهی و نیز تکثیر افواج در محالی بود که بیشتر با اصول فنی آشنایی داشتند و نسبت سربازان آنجا با جمعیت محل کمتر بود…از جمله به افواج عراق عجم دو فوج اضافه گردید. به این شرح که اتابک، برادر خود میرزا حسن خان وزیرنظام را حکومت عراق عجم داد و بر افواج فراهان و کزاز دو فوج تازه به نام فوج جدید فراهان و کزاز اضافه گردانید…»»[تاریخ اراک (مجلد دوم)، صص ۱۳۴–۱۳۵٫❇️
💠@Kohandiyarfarahan56💠

🟢سلحشوری فراهانیان در قشون قاجار بر علیه ترکمانان


🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻🔻

🔻قلعه ناصریه در سرخس در سال ۱۲۷۶ به اتمام رسید. در این سال حمزه میرزا (حشمت الدوله) به منظور ایجاد یک عملیات بزرگ بر علیه ترکمنهای مرو به تدارک لشکر و تجهیزات بسپاه پرداخت. بدین منظور سرتیپ عبدالعلی‌خان را با چهارده عراده توپ و سیصد نفر تویچی و قورخانه و با فوجی لشکر از خوی و سربند، و شقاقی و فراهان و سمنان و دامغان و اردبیل و مشکین اعم از عرب و عجم و افشار و مراغه و جاسوسان و یکهزار و سیصد نفر سوراة ایلات قزوین و چاردولی و بختیاری و قورت بیگلو و با هشتاد هزار تومان وجه نقد تحویلی از دولت به خراسان گسیل داشت و خود امیر زاده حشمت الدوله نیز با قوام الدوله و لشکریان در اواخر همین سال به سمت سرخس رهسپار شدند. و بالاخره در سال ۱۲۷۷ ه‍.ق به عزم تنبیه ترکمنهای مرو اردویی مرکب از بیست و دو فوج وهشت هزار سواره و سی دو توپ ترتیب داده با قوایی کامل و مجهز از سرخس به طرف مرو به حرکت درآمد.🔻🔻🔻
اما دو سه هزار نفری از آنها به اسارت ترکمن ها در آمدند. از جمله یوسف خان سرتیپ کزازی عراقی اسیر ترکمن ها شد و در این نبردترکمن ها غنایم بسیاری به دست آوردند

‼️‼️‼️‼️‼️‼️‼️‼️‼️



🔻جنگ از صبح تا شب ادامه یافت.
جمعی از طرفین مجروح و مقتول شدند.
سرتیپ محمد حسن خان فراهانی در این جنگ کشته شد و سپس جنگ متوقف شد

💠@Kohandiyarfarahan56💠

🟢شعری از میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی که در آن به برخی از روستاهایی که املاکی در آن داشته اشاره می نماید :

🔻شاید که شنیده باشی از خارج
اوضاع مزارع فراهانم

🔹وان قصه #دستجان و ساروقم
وان حصه گازران و سیرانم

وان غصه کار و بار مغشوشم
وان انده خانمان ویرانم

🔻جانم به ستوه آمد از استو
تا خود چه رسد به ملک کرکانم

🔻زان پس که هزاوه رفت و مهرآباد
کی در غم تور و بادرستانم


🔵🔵🔵🔵🔵🔵





🔻پس از کشته شدن قائم مقام اموال و دارایی ها و کتابخانه او توسط دولت گرفته شد و فرزندانش را در اراضی فراهان از جمله هزاوه اسکان دادند.

💠@Kohandiyarfarahan56💠

▫️🔻در کتاب تاریخ قم چنین آمده است:

🔻فرابه مردی بود از ملوک کابل ملک اعظم (شاه شاهان) بر او خشم گرفت و از پیش خود براند. او با جماعتی از حواشی و ممالیک و خدمتکاران خود از پیش بیرون آمدند و آمد تا به زمین قم و برزآباد فراهان را بنا کرد
@Kohandiyarfarahan56🔷

🟢 کتاب تاریخ قم حسن بن علی بن عبدالملک قمی که در سال 378قمری حدود 1100سال پیش تألیف کرده است در مورد وجه تسمیه فراهان چنین نوشته:

🔻فراهان را فراهان بن همدان بنا کرده است
🔻تفرش را طبرش بن همدان بنا کرده است

🔻فارسه را فارس بن فراهان بنا کرده است
فارسه احتمالا فارسیجان امروزی باشد

🔻ولاشجرد را بلاش بن فیروز بنا کرده است

🔻بورقان را پوران دختر کسری بنا کرده است
🔻ولانجرد را والان بن فراهان بنا کرده است(در حال حاضر بنده نمیدانم کجاست)
🔻بهبودان آباد را بهبود بن همدان بنا کرده است(در حال حاضر اطلاعی ندارم کجاست)
@kohandiyarfarahan56🔹