خبرمازندران 🇮🇷🇮🇷

‍ ‍ ✅ آئین عرفه و عید قربان در هزارجریب

در این مجال کوتاه، از رسوم عید قربان در منطقه هزار‌جریب که هنوز هم اجرا می‌شود به چند مورد اشاره می‌شود: 

شخصی که مالدار هست به تنهایی گوسفندی قربانی می‌کند، اگر مالدار نباشد با چند نفر دیگر گوسفـندی خریده و به صورت شراکتی قربانی می‌کنند. از این رو هر خانواده‌ای کـه شریک در قربانی باشد مقداری نمک سنگی می‌برد تا گوسفند پیش از ذبح شدن، زبان بزند. گاهی هم حبه قند به گوسفند می‌دهند که بخورد. بر سر گوسفند حنا می‌بندند و به چشمان گوسفند سرمه می‌کشند. زیرا باور دارند وقتی حضـرت ابراهیم (ع) قبل از ایـنکه اسماعیل را مهیای قربانی کند به او نبات داد و دور چشمانش را سرمه کشید و دیگر اینکه هدیه‌ای زیبا به پیشگاه معبود آورده باشند.

ابتدا در گوشه‌ای از حیاط، چاله‌ای می‌کنند و سپس دعا می‌خوانند و گوسفند را رو به قبله، قربانی می‌کنند و معمولا صبح زود ایـن کار را انجام می‌دهند. خون قـربانی باید درون چاله بریزد و سپس روی آن را با خاک می‌پوشانند تا توسط انسان و حیوانات دیگر لگدمال نشود.

استخوان‌های گوسفند قربانی را پشت بام خانه انداخته یا جایی دفن می‌کنند و بر این باورند که نباید سگ و گربه یا حیوان دیگری آنرا بخورد یا بو کند.

پس از پوست کندن حیوان، سهم بیشتر این گوشت را به همسایگان به ویژه کسانی که استطاعت مالی ندارند و قربانی نکرده باشند، می‌دهند.

همچنین باور دارند که با مالیدن خون قربانی به دست، بعضی از بیماری‌های پوستی برطرف می‌شود. گاهی هم خون قربانی را به نذر یا تبرک بر پیشانی کودکان می‌مالند.

پوشیدن لباس نو و تمیز کردن منزل (بِندوستن، گِل اِندود کردن دیوارها) هم در این روز انجام می‌شود. سرزدن به اقوام دور و نزدیک و خانواده‌هایی که عزیزی از دست داده باشد و زیارت اهـلِ قبور، به صـورت دسته‌جمعی یا انفرادی هم از دیگر رسوم روز عید قربان است.

در گذشـته‌های نه چندان دور، به یُمن ایـن عید، گـوش دخـتران کوچک را در روز عرفه با سوزن سوراخ می‌کردند و گـوشواره می‌انداختند.


      ✍ نجما نجّار

🆔 هاوست، کانال فرهنگ‌ و‌ هنر مازندران
@Haavest

#هاوست
#عید_قربان
#مازندران
#هزارجریب
#نجما_نجار_هزارجریبی

کلمات و واژگان و اصـطلاحات مربـوط به
«دست، دَس» در زبان محلی هزار جریبی یا تَبَری مازندران(بخش دوم)


🍀دَست کیسه ( دَس کیسه) : کیسه ی کوچک (شبیهِ خورجینِ کوچک از وسط نصف شده ) از جنس پارچه سفید ململ  گلدوزی شده یا با نخ کاموا بافته شده ، که قرقره های نخ  و دیگر وسایل کوچک و ریز را داخلش قرار می دادند و سوزن خیاطی حاوی نخ را به قسمت ِ دنباله آن می چسباندند . دست کیسه در واقع جعبه ابزار ِبانوان هزارجریبی بود . که از قسمت اضافی و دنباله یِ کیسه با دو تا میخ از  دیوار  آویزان میشد .

🍀دَستی بَویئِن هِکاردِن : ( اُگِر ، علاقه مند ، تَن بو ) حیوان یا پرنده یِ اهلیِ رام شده  ، که  برای تغذیه از طریق دست یک فرد  یا صاحبش  عادت کرده است،  هرجایی صاحبش میرود پشت سرش میرود در کنارش قرار میگیرد به صاحبش علاقه و اُنس پیدا کرده است.  تغذیه حیوانات اهـلی و وحشی  برای نجات و نگهداری ِ  نوزادانی که والدینشان را در طبیعت از دست دادند، که باعث بقای نسل انها میشود.

🍀دَس دَستی : با بی دقّتی ، بی ملاحظگی ، با بی احتیاطی ، بدون تمرکز .
(دَس دَستی خاش مال ره از دست هِدامه)

🍀دَست اُ : مقداری آب گرم از  آبی که برای پختِ برنج در دیگ مهیا و آماده شده ( دِسکِئله البته بدون نمک ) ، که کنار گذاشته میشود تا روی برنج آبکش شده ریخته شود نمک اضافیِ برنج ، خارج شود غذا شور نشود.

🍀دَس دِل واز  = دست و دلباز ، سخاوتمند ، بخشنده
🍀دَستِک = میخ چوبی فرو رفته داخل دیوار برای آویزان کردن اشیاء

🍀دَست اِنداز=نرده چوبی
🍀دَسماره،  دَستماره،  دَستمره = کمک کار خانواده و بزرگتر ها و شاگرد ماهر

🍀دَس دَکِته=بیمار محتاج و نیازمند ، اُفتاده

🍀دَس یا دَست بَییته = عاشق یا معشوقی که بنا دلایلی،  از ازدواج با یکدیگر منصرف شدند ، نامزدی را بهم زدند ، از هم دیگر جداشدند. همراه و همسفر خویش را در مسیری  رها کردن و جا گذاشتن و همراهی نکردن و جلو افتادن و تنها گذاشتن(بی وفایی)

🍀دَس رَج= هدف گیری و نشانه گیریِ چیزی با دست. ( با انداختن و پرتابِ سنگ به کمک دست بدون استفاده از هیچ ابزاری میوه را از روی درخت هدف میگیرد می اندازد  یا گنجشک را روی درخت شکار میکند.

🍀دَس پَت = دَست پُخت ، مهارت آشپزی ِ کدبانو ، دارای تجربه و دستور غذایی ویژه

🍀دَس سر بوردِن=مشتاق بودن برای چیزی

🍀دَستِش = تنگ دست ، وابسته به دیگری ، بیمار نیازمند و محتاج ، مریضی که برای انجام کار روزمره نیازمند به کمک کسی هست

🍀دَس پِه هاییتِن = شروع به استفاده از وسیله یِ نو ، مصرف و استفاده از ظرف و وسایل و لباسی که به  قبلا خریدیم و جایگزین اجناس و وسایل کهنه و قدیمی کردیم .

🍀دَس نِمِک نِداشّه نِداشته= کنایه از قدر نشناسیِ  افراد ناسپاس که جواب خوبی و لطف را با بدی میدهند

🍀دَس جِه بَر نِنه = یعنی از عهده یِ انجام کاری بر نمی آید ( بی عرضگی )

🍀دَس به دَست هادیم = همکاری کنیم ، مشورت کنیم ( تعاون و کار جمعی تیمی گروهی برای رفع مشکلی)

🍀دَس ره باید مَکِّم ( مُحکَم ) داشتِن = کنایه از قناعت و صرفه جویی ، از مصرف بی رویه و اسراف جلوگیری کردن

🍀دَست دِرِست = نوعی تشکر یعنی کارِت  به درستی پیش برود انجام شود

🍀دَس دِنگُوئِن = دست انداختن ، مسخره کردن

🍀دس چین هِکاردِن = دست چین کردن ِ میوه و چیزی
🍀دس به آب( دَستاب) بُردِن =( بَخشِنِنی) برای رفع مزاج به دستشویی یا توالت یا مُستراح  رفتن

🍀دَس لَوِه = دیگ و قابلمه ای که بیشتر از دیگر دیگ ها ،کدبانو و مادر هزارجریبی  از آن  استفاده میکند . دیگی که مدام دم دست باشد و بیشتر کاربرد دارد.

🍀وَردَست = بشقاب کوچک میوه خوری ، شاگرد و کمک کار ِ استاد

🍀زیردَستی = بشقاب پیش دستی،
بشقاب کوچک برنجی، استکان و نعلبکی داخلش قرار می گرف.

🍀دَس بِراس دَس بِراست بَویئِن ،دست بِلِند هِکاردِن ،= حالتِ بالا آوردن ِ دو دست جهت آماده درگیری
🍀دست دله می نداشتن=بی پول بودن
🍀دستی بخواه بویئن=طلبکار بودن در عوض خوبی
🍀دست میست ادم=خسیس بودن
🍀دست به سرهاکاردِن=دست به سر کردن، از سر خود وا کردن
🍀دست به سیاه و سفید نَزِنده=کاری انجام نمی دهد، تنبل بودن
🍀دست به دامِن بویئن=التماس وخواهش کردن

🍀دست کج=دزد، کسی که دستش کج است و چیزی را از روی مرض برمیدارد.

🍀خاش دست=خوش دست، ابزاری که برای کار مفید باشه مثلا چاقو، دهره، داس،تفنگ 

🆔 هاوست، کانال فرهنگ‌ و‌ هنر مازندران
@Haavest

#هاوست
#هزارجریب
#زبان_مادری
#دست
#بخش_اول
#بخش_دوم

✅ اصطلاح شال عروسی در فرهنگ مردم هزارجریب


◽️شال عاروسی: هوای آفتابی توام با رگبار باران که به عقیده ی مردم هزارجریب، زمان عروسی شغال ها است.


◽️شال عاروسی-شال عارسی(عروسی شغال) نوعی پدیده‌ی طبیعی زیباست که‌ از درهم آمیختن باران و آفتاب منظره دیدنی به وجود می آید‌ که خیلی اندک و زودگذر است و مردم  هزارجریب مازندران آن را خوش‌ يمن دانسته وبه فال نیک می‌گیرند.

کودکان‌در زمان شال عاروسی زیر باران رفته و به شادی کودکانه پرداخته و آواز سر می دهند.


◽️دیدن این پدیده زیبا در حالی است که آسمان کاملا ابری است و نور خورشید از لابلای ابرها بر زمین می‌تابد و هم زمان مقداری باران نیز می‌بارد.


     📝 نجما نجّار

🆔 هاوست، کانال فرهنگ‌ و‌ هنر مازندران
@Haavest

#مازندران
#هزارجریب
#هاوست
#شال_عروسی
#فرهنگ_عامه
#پدیده_طبیعی
#نجما_نجار

✅ ابزار ریسندگی دستی در هزارجریب مازندران

🔰 شوُن سر یا شونِک چو -چَل

◻️ریسندگی دستی شکل قدیمی تاباندن الیاف به دور هم برای تشکیل نخ است که می‌توان از آن برای ساخت لباس واقلام مختلف استفاده کرد.

◽️تاریخچه ریسندگی دستی به بیش از ده هزار سال می‌رسد.
نخستین ابزار ریسندگی وبافندگی در غار هوتو و کمربند بهشهر یافت شده است که به ۷هزار سال پیش از میلاد مسیح باز می‌گردد.

ریسندگی دستی درگذشته یک ضرورت محسوب می‌شد وتقریبا در تمام خانواده‌ها انجام می شده است از این رو هر خانه ای در هزارجریب و روستاهای مازندران مجهز به دستگاه و ابزار لازم برای ریسندگی بوده است و هرکاری که با ریسندگی ارتباط داشت به نحوی از پرورش حیوانات به منظور پشم چینی گرفته تا پرورش محصولاتی مانند پنبه وابریشم که همه خانواده به آن مبادرت داشته‌اند.

استفاده از پشم گوسفند رایج ترین و کم هزینه ترین نوع الیاف برای ریسیدن بود و دسترسی آسان باعث می‌شد بیشتر مورد استفاده قرار بگیرد.

◽️مراحل چیدن پشم تا ریسیدن آن

پشم گوسفند پس از چیده شدن شسته و خشک می‌شود، ابتدا آن را با شانه ای مخصوص (شوُن سر یا شونک چو) حلاجی می‌کنند، سپس آنرا با چَل نخ ریسی یا کاتلوم (دوک نخ ریسی) با تاباندن مداوم به صورت نخ تبدیل می‌کنند.

نخ بدست آمده اگر با کاتلوم ریسیده شود کمی ضخیم بوده و برای بافت گِوال (جوال)خورجین (خارجین) توبره (توره) طناب (رَسِن) مورد استفاده قرار می‌گیرد.
اگر با چَل ریسیده شود نخی نازک‌تر بدست می‌آید که برای بافتن جوراب، دستکش، چوقا، ساق پیچ، پاتو یا پاتاوه و....استفاده می‌شود.

📝نجما نجّار

#هاوست
#مازندران
#هزارجریب
#نجما_نجار
#چل
#کاتلوم
#شون‌سر

🆔 هاوست، کانال فرهنگ‌ و‌ هنر مازندران
@Haavest