مسئله تغییر دین جامعه زرتشتی پس از فتح ایران به دست اعراب(شماره ۳)

در بعضی نقاط، از قبیل شهر تکریت در کرانه غربی رود دجله و ماسبذان ماساباتیس) در جبال، بیشتر اهالی اسلام آوردند به طوری که مجبور به پرداخت خراج نبودند. اما در آن نقاط اقلیتی بودند که جزیه را قبول و با این کار اعتقادات اصلی خود را حفظ کردند، یا به کوه ها گریختند و اسلام و مالیات را رد کردند. به همان ترتیب، در حدود سال ۶۴۵ م / ۲۵ ه. ق که ناحیه قزوین به دست براء بن عازب انصاری سردار عرب افتاد، بیش تر زرتشتیان ترجیح دادند دین جدید را بپذیرند تا آنکه خراج بپردازند. بعضی از بزرگان اصفهان نیز بنا به همان دلایل اسلام آوردند. از این رو، طی دوران فتوحات، انگیزه های مالی در تغییر دین مؤثر بود، اما تنها گاه به گاه.
طی آن دوران نخستین، از دست دادن ایمان به دین زرتشتی و فقدان ایمان نسبت به جامعه ای که این دین به آن مشروعیت می بخشید، همراه با اعتقاد به این که پیروزی های اعراب اعتبار اسلام را تأیید می کند، گه گاه منجر به گرویدن به دین جدید می شد. سربازان اساوره (پهلوی: اسواران، عربی: اساوره) یا سواره نظام زره پوش ساسانی، تحت فرمان سرداری به نام سیا و مستقر در محل کلبانیه در خوزستان، پس از رسیدن به این نتیجه که خداوند بر آن است که جانب اعراب را بگیرد، اسلام اختیار کردند. بنابر یک شرح:
سیا کارگزاران [زرتشتی] را که همراه او اصفهان را ترک کرده بودند، فراخواند و به آنان گفت:
«آیا به یاد می آورید که شنیدیم این مهاجمان پریشانی، درد و شکست را به قلمرو ما خواهند آورد؟... اینک آنان به طور قطع به سرزمین ما حمله کرده اند، بر هر سپاهی که با آن رویاروی شده اند، پیروز شده و همه دژها را ویران کرده اند.» کارگزاران پاسخ دادند: «ماحقیقت آنچه را که گفتی تأیید میکنیم.» سپس سیا چنین پیشنهاد کرد: «من معتقدم باید به جانب آنان برویم و دینشان را بپذیریم.»
بنابراین، آنان فرستادگانی به نزد ابو موسی اشعری حاکم بصره فرستادند، در اواخر سال ۶۳۸م /۱۷ ه. ق اسلام آوردند و سرانجام در بصره ساکن شدند. نیازی به ارتباط با اصول یا نوشته های مقدس اسلام نبود؛ اعتقاد به رخ دادن ادعایی پیشگویی ها کافی بود. داستانهای مربوط به تأثیر پیشگویی ها تأیید می کند که ناامیدی عمیق باعث سست شدن اعتقاد به دین زرتشتی در میان کسانی شد که پیروزی نظامی اعراب را نشانه الهی نظم جدید اجتماعی و مذهبی پابرجا می دانستند. زرتشتیان تنها جامعه دینی نبودند که این گونه تحت تاثیر قرار گرفتند. مثلاً چند سده بعد نتایجی مشابه، گروههای مسیحی آناطولی را به پذیرش پیام محمد سوق داد. (ص ۹۴_۹۵)

مأخذ: چوکسی. جمشید کرشاسپ، ستیز و سازش (زرتشتیان مغلوب و مسلمانان غالب در جامعه ایرانِ نخستین سده های اسلامی)، ترجمه نادر میر سعیدی، انتشارات ققنوس، زمستان ۱۳۹۳

#حمله_جنایات_اعراب_در_ایران
#ستیز_و_سازش_زرتشتیان_با_اسلام
#سقوط_ساسانیان
#ساسانیان_بعد_از_حمله_اعراب
https://t.center/ketabkhaFFRF