دانشِ پزشکی در ایرانِ دورهی ساسانیان(شماره ۹)
امّا اگر مدرسهی پزشکی و بیمارستانِ جُندیشاپور در دورهی شاپورِ یکُم و همزمان با بُنیاد گرفتنِ خودِ شهرِ جُندیشاپور ساخته نشده باشد، بهترین زمانی که میتوان برای ساختِ آنها پیشنهاد داد، دورهی پادشاهیِ خسرو انوشیروان(۵۳۱_۵۷۹ م.)خواهد بود، که فرمانروایی بزرگ، دادگر، و شیفتهی دانش و فرهنگ بود.¹ به گزارشِ قفطی در سالِ بیستمِ پادشاهیِ کسری(=خسرو انوشیروان)، در جُندیشاپور پزشکانِ جُندیشاپور به خواستِ این پادشاه، در یک گردهمآیی دربارهی دانشِ پزشکی با همدیگر به مباحثه و مناظره پرداخته بودند و سُخنانِ آنها ثبت شده بود. این انجمنِ پزشکی به ریاستِ جبرائیلِ دُرُستاباذ/دُرُستبَذ(=رئیسِ پزشکان)انجام یافته بود و همچنانکه قفطی یادآور شده، نوشتههای این انجمن به خوبی نشاندهندهی دانشِ ژرفِ پزشکانِ جُندیشاپوری بوده است.² خردمندانه خواهد بود اگر جایگاهِ این نخستین گردهمآییِ پزشکی در جهان را در آموزشگاه و بیمارستانِ جُندیشاپور بدانیم.
بُنیادهای علمیِ دورهی ساسانیان که پارهای از آنها زاییدهی تمدّنِ هخامنشیان بودند، در منطقههای همدان، سمرقند، بلخ، مرو، فرغانه، سیستان، فارس، خوزستان، ری، تیسفون، آذربایجان و... وجود داشتند.³ همچنین، پیش از پیدایشِ اسلام، علوم و دانشهای یونانی، هندی، و سُریانی به ساسانیان و بُنیادها و آموزشگاههای علمیِ ایران رسیده بود. بدبختانه، در طوفانِ رُخدادهای سهمگینِ تاریخی که ایرانِ بزرگ به چشمِ خود دیده است، بسیاری از نهادها و بُنیادهای علمی و تمدّنیِ ایران پیش از اسلام نابود شدهاند، و گُسترهی آگاهیهای کنونیِ ما دربارهی علم و دانشِ باستانیِ ایرانیان چندان زیاد نیست. البته، این نبودِ آگاهیها، گهگاه دستاویزِ پارهای پژوهندگانِ کممایه_و گاه دشمنِ فرهنگ و تمدّنِ ایرانی_شده است تا وجودِ علم و دانش در ایرانِ باستان را نادیده گیرند! که این خود شگفتانگیز و خندهآور است.
یادداشتها:
۱. صفا.ذبیحالله(۱۳۷۱)، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسطِ قرن پنجم، ج ۱، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ص ۲۳_۲۴؛ محمدیملایری.محمد(۱۳۷۴)، فرهنگ ایرانی پیش از اسلام و آثار آن در تمدن اسلامی و ادبیات عربی، تهران: انتشارات توس، ص ۱۸۸_۱۹۱؛
Cameron, Averil(1969-1970), "Agathias on the Sassanians", Dumberton Oaks Papers, vol. 23, p. 15.
۲. قفطی.جمالالدین علی بن یوسف(۱۳۷۱)، تاریخ الحکماء قفطی(ترجمهی فارسی از قرن یازدهم هجری)، به کوشش بهمن دارائی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ص ۱۸۴_۱۸۵.
۳. تکمیلهمایون.ناصر(۱۳۸۴)، دانشگاه گُندیشاپور، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، ص ۳۲_۳۳.
بنمایه: جلیلیان.شهرام، تاریخ جُندیشاپور، اهواز، انتشارات دانشگاه علوم پزشکی جندیشاپور اهواز، چاپ دوم ۱۳۹۴، رویهی ۶۳
#ساسانیان
#دانش_پزشکی_ایران_باستان
#دانش_ایران_باستان
#نهضت_ترجمه
#جندی_شاپور
https://t.center/ketabkhaFFRF