نفت، ذخیره‌ای برای آیندگان؟ ‏«ذخیره برای آیندگان» معرفی کردن نفت یا هر منبع طبیعی دیگر، اگر با هدف مغرضانۀ ایجاد رانت برای عده‌ای خاص مطرح نشود، یک طرز فکر به کلی بی‌معناست: اول، کدام کالاها ذخیره برای آیندگان هستند؟ معیار چیست؟ چرا نفت؟ فرق نفت با بقیۀ معادن چیست؟ چرا مس یا گرانیت ذخیره برای آیندگان نیستند؟ اگر پاسخ این باشد که تمام اینها ذخیره برای آیندگان هستند آنگاه سؤالی که پیش می‌آید این است که پس چه چیزی باقی می‌ماند که ذخیره برای آیندگان نباشد؟ چون هر چیزی که ما مصرف می‌کنیم نهایتاً از زمین حاصل شده است؛ و این دقیقاً سوسیالیسم است. دوم، «آیندگان» هم اینجا مبهم است. تا چند نسل دیگر باید بتوانند از نفت استفاده کنند؟ صد سال دیگر؟ پنجاه سال دیگر؟ پانصد سال دیگر؟ ما نسبت به آیندگانِ چند سال بعد مسئولیم و نسبت به آیندگان چند سال بعد دیگر مسئول نیستیم؟ سوم، این حرف یک پیش‌فرض سوسیالیستی دیگر دارد که البته کاملاً غلط است: اینکه ما می‌دانیم در آینده فعالیت‌های اقتصادی دقیقاً چگونه خواهند بود. ولی ما از کجا می‌دانیم سال ۱۵۰۰ خورشیدی نفت کالای مهمی خواهد بود؟ سال ۱۹۰۰ میلادی همه در جهان تصور می‌کردند ذغال‌سنگ بسیار حیاتی و استراتژیک است، ولی کسی ارزشی برای نفت قائل نبود. تا قبل از ۱۹۱۰ همه چیز عوض شده بود. چه کسی تضمین می‌کند که همین اتفاق برای نفت نیفتد؟ قبل از اینکه استفاده از نفت شیل فراگیر شود تصور می‌کردند قیمت نفت سر به فلک بکشد. دیدیم که این اتفاق نیفتاد. چه تضمینی هست که برای آیندگان چیزی را ذخیره کنیم و بعد معلوم نشود آیندگان اصلاً نیازی به آن ندارند؟ چهارم، این تفکر یک پیش‌فرض غلط سوسیالیستی دیگر هم دارد: اینکه مصرف یکی به معنای عدم مصرف دیگری است. اینکه ثروت انباشته شده در دستان عده‌ای قطعاً از دستان عده‌ای دیگر گرفته شده است. این عقیدۀ غلط را به زمان تعمیم می‌دهند و نتیجه می‌گیرند که مصرف ما در این زمان به معنی عدم مصرف آیندگان است. در صورتی که در مناسبات بازار چنین نیست. در این مناسبات ثروت انباشته شده در دستان یک عده به معنی این است که آنها توانسته‌اند خدمات بهتری به بقیه ارائه دهند. پس اقتصاد قوی در زمان کنونی اتفاقاً به این معنی است که آیندگان زندگی بهتری خواهند داشت. اگر در یک قرن گذشته ایران اقتصاد قوی‌تری داشت و ده برابر آنچه در این صد سال نفت مصرف کرده است نفت مصرف می‌کرد امروز وضع زندگی ما به مراتب بهتر بود. اگر ما از نسل‌های قبلی به جای فقر، ثروت و صنعت قوی به ارث می‌بردیم الان زندگی‌مان بهتر بود یا بدتر؟ در آخر یک نکتۀ جالب این است که این حرف معمولاً از طرف کسانی گفته می‌شود که شعار اقتصاددان بزرگ‌شان - جان مینارد کینز - «در بلندمدت همۀ ما مرده‌ایم» بود. ✅ @karkhone