کم‌بینایی و نهان‌بینی؛ به مناسبت زادروز آلدوس هاکسلی فرید دبیرمقدم، مترجم دنیای شگفت‌انگیز نو* در ژانویهٔ ۱۹۳۱ و چند ماه پیش از نگارش دنیای شگفت‌انگیز نو، هاکسلی که دیگر یک نویسندهٔ جوان و خوش‌آتیه به شمار می‌آمد، از ویلایش در فرانسه سفری به محلهٔ بلومزبری در لندن کرد تا با دوستان قدیمش در آن حلقهٔ معروف دیداری تازه کند. ویرجینیا وولف پس از صرف شام با او در دفترچهٔ خاطرات خود چنین نوشت: «آلدوس زندگی را در ید خود دارد. نمی‌دانم این موضوع لطمه‌ای به نوشتنش می‌زند یا نه. محرکش نوعی نگاه تلخ است در این مایه‌ها: مرگ از راه می‌رسد و هیچ‌چیز اهمیت ندارد، پس دست‌کم بگذار تمام دیدنی‌ها را ببینم و تمام خواندنی‌ها را بخوانم.» این همه میل به دیدن و خواندن آن هم در عین نومیدی از کجا می‌آید؟ می‌توانیم آن را به مشکل بینایی هاکسلی مربوط بدانیم، معضلی که در سرتاسر عمر با آن دست به گریبان بود. در زمستان ۱۹۱۱، چشمان هاکسلیِ شانزده ساله به عفونتی باکتریایی مبتلا شد. عفونت به قدری شدید بود که چشم راستش کامل نابینا شد و چشم چپش همه‌چیز را چنان تار می‌دید که حتی برای راه‌رفتن نیز نیاز به کمک داشت. چاره‌ای نبود جز ترک تحصیل از مدرسهٔ مشهور ایتن. این ظلمت نزدیک به دو سال به درازا کشید. تصور چنین مصیبت عظیمی برای نوجوانی که نمی‌توانست با همسالان خود ارتباط اجتماعی موفقی برقرار کند و یگانه مأمنش خواندن بود به‌راستی هولناک است. به گفتهٔ خودش، راه برون‌رفت از این ظلمت را در عرض چهار هفته خودش فرا گرفت: خط بریل. بعدها در مصاحبه‌ای از مزیت کتاب‌خواندن با بریل سخن گفت که می‌توانسته در تاریکی مطلقِ شب‌های سرد زیر پتو بماند و با دست کتاب بخواند. تصویر غریبی است. عطش هاکسلی به تجربه‌های زیباشناختی چنان سیری‌ناپذیر بود که با بریل شروع به نت‌خوانی و نواختن پیانو کرد؛ یک دست روی برگه‌های نت و دستی دیگر روی کلیدهای پیانو. هاکسلی اهمیت این تجربه را هرگز در زندگی‌اش کوچک جلوه نداد و یکی از دل‌مشغولی‌های ذهنی او تا پایان عمر رابطهٔ میان ذهن و بدن باقی ماند: این‌که چگونه بدن می‌تواند برای ذهن محدودیت ایجاد کند و در مقابل چگونه ذهن باید رابطهٔ صحیح با بدن را کشف کند. هاکسلی از یک طرف به سوی پرسش‌هایی فلسفی رفت که از قدیم‌الایام مطرح بودند و از سوی دیگر چشم به آینده‌ای دوخت که می‌تواند تلنباری از ویرانه‌ها بر کرهٔ زمین باشد؛ روایت یک دیستوپیای نامتعارف در ادبیات: دنیای شگفت انگیز نو. با نگاه به زمانه‌ای که در آن زندگی می‌گذرانیم، خوب است بار دیگر به وولف بازگردیم و توصیف دیگری را از هاکسلی در دفترچه یادداشت او بخوانیم: «نهان‌بین نابینا». *▪️دنیای شگفت‌انگیز نو | آلدوس هاکسلی | ترجمهٔ فرید دبیرمقدم | نشر مَد | ۲۸۴ صفحه | رقعی، شومیز | ۲۶۵,۰۰۰ تومان (برای مشاهدهٔ جلد کتاب، روی عکس کلیک کنید) #یاد @kaaghaz