امسال بالاخره به دههٔ پایانیاش رسید؛ سالی که بسیاری را عزادار کرد. بسیاری از هموطنانِ ما اولین نوروزی است که عزیزانشان را در کنارشان نمیبینند. من این تجربه را داشتم و میدانم اولین نوروزِ بیعزیز چه تلخ است. یک قرن پیش
#فرخی_یزدی گفته بود:
سوگواران را مجالِ بازدید و دید نیست
باز گرد ای عید از زندان که ما را عید نیست
من نیز - اگر بهار را ببینم که البته "کس را ندادهاند براتِ مُسَلّمی" - در این نوروز مادربزرگم را نمیبینم. عزیزانِ دیگری را نیز از نزدیک میشناختم که امسال در میانِ ما نیستند. روانشان شاد باد.
اما، در میانِ این همه تلخی، برای من، تلخترین حادثه، پرواز استاد
#محمدرضا_شجریان بود. من، شجریان را نمادِ تام و تمامِ فرهنگِ معاصرِ ایران میدانم. از روزگارِ مشروطه به بعد، ایران، در شاخههای گوناگون، هنرمندانِ بزرگی پرورش داده است.
#بهار و
#ایرج و
#کمال_الملک و
#شهریار و
#خالقی و
#قمر و
#بنان و
#نیما و
#محصص و
#شهناز و
#ممیز و
#کیارستمی و دیگران و دیگران. اما در شجریان جمعیتی است که در سایرِ هنرمندان به این قوّت نیست و گفتهاند "چون جمع شد معانی گوی بیان توان زد". شجریان هم پسندِ خواص را یافت و هم اقبالِ عوام را. در همان جایگاهِ بلندی که بود، ماند و در نیمقرن هنرمندی و سربلندی، سر به پستیِ ابتذال فرو نیاورد. همراهی با مردم از او شخصیتی تاریخی ساخت، از همان جمعِ اندکِ هنرمندانِ بزرگِ ما که از فضای فرهنگی به شاهراههای تاریخ پُل زدند. آنچنان بلند است که دستِ کوتاهِ حسد و کینه از او بسیار دور است.
و امسال،این سالِ بد، اینچنین شخصیتی را از ما گرفت. محمدرضا شجریان عاشقِ ایران بود و در آخرِ عمر، سرشت و سرنوشتش هم مانندِ ایران شد. آن همه امید و عشق، سرانجامش رنج و مِحنت شد. او بارِ محنت و رنجش را فرو گذاشت و بر آستانهٔ شکوهِ
#فردوسی آرمید، اما جهانِ فرهنگیِ ما و ایرانِ ما را خالیتر کرد.
به قولِ رفیقش
#فریدون_مشیری :
چون او دوباره بیاید کسی؟ محال! محال!
هزار سال بمانی اگر،
چه دیر ...
چه دیر ... !
آن مردِ فرهنگِ هزارساله رفت و با هزارسالگان سربهسر شد. و شاید آیندگان، این سال را با همین واقعه به یاد آورند، آن گونه که ما سال ششصد و هفتاد و دو هجری قمری را با پرواز
#مولانا جلالالدین به خاطر میآوریم.
#سعدی در مدح پادشاهِ همعصرش، ابوبکر بن سعد زنگی گفته بود:
هم از بختِ فرخنده فرجامِ توست
که تاریخِ سعدی در ایامِ توست
و از بختِ فرخنده فرجامِ ما بود که تاریخِ محمدرضا شجریان در ایامِ ما بود. روانش شاد
#جویا_معروفی@jooyamaroofi1