عدالت و مواسات، مکمل یا متنافر؟
چندی است مباحث و مجادلاتی درباره نسبت عدالت و مواسات یا به تعبیر دقیقتر، نسبت میان جریان عدالتخواهی و رزمایش مواسات درگرفته و به تریبون‌های محرم هم رسیده است.
بحث کلامی ندارم و کار من هم نیست. اما بد نیست با الهام از تجربه جهادسازندگی صدر انقلاب، نکاتی گفته شود:
١. هم در عدالت هم در مواسات، تکیه و تمرکز ویژه ای بر به صحنه آوردن «مردم» میشود. منتها در اولی برای قیام مردم به قسط و در دومی برای حرکت مردم به خیر. پس هیچکدام جنبه فردی ندارند. بعلاوه از این منظر، نه عدالت را می‌توان تقلیل به گرفتن دزدها کرد و نه مواسات را به صدقه و اعانه دادن.
٢. جهادسازندگی را که یک مواسات همه جانبه و فراگیر و کاملا اجتماعی بود، چه کسانی راه انداختند؟ همان دانشجویانی که در نهضت های دانشجویی علیه شاه فعالیت داشتند.
چه شد که راه افتاد؟ اینها می آمدند نزد امام و مطالبه داشتند درباره کم کاریها و خیانتها و امام به آنها نشانی جهاد سازندگی را می‌داد. تا آنجا که می‌گویند وقتی شنیدیم امام فرمان جهاد داده، ابتدا تصور کردیم خواسته به جنگ با آمریکا برویم و ساعتی بعد معلوم شد جهاد برای سازندگی است.
٣. جهاد به یک تعبیر، هر حرکت اجتماعی و آرمانخواهانه ای است که ولی امر مردم را به آن فرابخواند. عدالتخواهی که جهاد است بلاشک؛ رزمایش مواسات هم از جنس جهاد است. منتها نرم تر. اما قطعا نوعی مبارزه در آن باید نهفته باشد و الا جهاد نیست و سرکاری میشود.
بچه های جهادسازندگی وقتی در روستا کپسول به دوش، دامهای مردم را در طویله ضدعفونی می‌کردند همان روحیه و حس مبارزه با شاه را داشتند و افسوس می‌خوردند چرا دیگر جوانان در این جهاد توفیق حضور نیافته اند.
۴. رهبر انقلاب یک منظومه فکری مشخص دارد که همان مراحل پنجگانه انقلاب باشد. هر فراخوانی که می‌کند در این منظومه قابل جایابی است.
من عدالتخواهی را بیشتر از جنس دولت سازی میدانم و رزمایش مواسات را در تکمیل آن و از جنس جامعه سازی. هرچند گفتم هردو درون مایه مردمی شدن دارند که کلان تئوری انقلاب اسلامی است.
۵. کارهای سطحی و نمایشی و قشری و عاری از جوهره مبارزه انقلابی، آفت رایج حرکت‌های اجتماعی ماست. فرقی هم ندارد. در هر جبهه ای باشد آسیب می‌زند. چه عدالتخواهی چه مواسات چه تربیت چه علم و فناوری چه....
پ. ن. : نظرات اخیر استاد پناهیان را در تقابل با عدالتخواهی نمی‌دانم و از جنس دعوت به دین فردی هم نیست. البته قطعا ایشان باید به تعامل و دیالوگ بیشتر و عمیقتری با متفکران عدالتخواه بپردازند تا جریان شناسی موضوع شفاف تر شود.
https://www.instagram.com/p/CEhR4HVJHdi/?igshid=zgkx1hl8ltp9
