Islom, dinlar va dunyoviylikdagi qullik(1-qism) Yagona va Rahmdil Alloh nomi bilan, Bugun biz Islom, dinlar va dunyoviy davlatlarda qullik haqida gapirishga harakat qilamiz. Maqola juda uzun bo'ladi, lekin umid qilamizki, siz uni to'liq o'qiysiz, chunki qullik mavzusi ateistlar va nasroniylar tomonidan ko'tarilgan eng muhim mavzulardan biri bo'lib, Islomni mashhur Rim ta'rifida qullikka rozi bo'lganlikda ayblaydi. Birinchidan, Qullik nima? Biz qullik aslida nima ekanligini aniqlashda katta muammoga duch kelamiz. Qullik hali ham aniq ta'rifga ega emas, bu bizga ushbu ta'rifni Islom tarixiga tatbiq etish uchun uning mohiyatini tushunishga imkon beradi. Ehtimol, Islom tarixidagi qullik shakli haqida gapirganda, ta'rif to'liq ma'nosini yo'qotadi. Ingliz lug'atlarida" qul "so'zining umumiy ta'rifi "qonuniy ravishda boshqa shaxsga tegishli bo'lgan va u kishi uchun to'lovsiz ishlashga majbur bo'lgan shaxs" dir. Haqiqiy ta'rif inqirozi esa qullik nima ekanligini tushunishga harakat qilishdir. Agar biz ushbu ta'rifni Islom tarixiga tatbiq etishga harakat qilsak, Islom tarixida aslida qullik amalda bo'lmaganligini ko'ramiz! Islomdagi qullikning ta'rifi rasmiy hisoblanadigan qullikdan ikki jihat bilan farqlangan: Birinchisi, qonuniy ravishda boshqa shaxsning mulki bo'lish Ikkinchisi esa o'z egasi uchun mukofot(pul,oylik)siz ishlashdir. Ko'pgina xalqaro ta'riflar ushbu ikki nuqtaga qaratilgan, ammo biz buni Islom tarixiga tatbiq etishga harakat qilsak, bu noto'g'ri tushunchaga aylanadi. Chunki bu rasmiy olinadigan qullik haqidagi ta'rif Rim qulligidan olingan. Islomdagi qullar esa vaqti kelganda davlatda lavozimlarni egallashgan, ular orasida olimlar, huquqshunoslar, rahbarlar va Vazirlar bor edi. Agar xoʻjayin bunday qilmasa(ularning hayoti rivojlanishiga imkon bermasa) ularni sotishga yoki ozod qilishga majbur edi. Mulk huquqiga kelsak, qul, agar oʻz xo'jayinidan mamnun bo'lmasa, o'zini boshqa xo'jayinga sotish huquqiga ega edi. Bu haqida Uilyam Xolt, Antonie Bartelemey Clot, sayohatchi Jerar De Nerval va boshqalar yashagan holda guvohlik bergan. Bu yerda savol tug'iladi: futbolchi o'zini boshqa klubga sotish uchun sotuvga qo'yishi va Islomiy davlatdagi qul o'rtasidagi farq nima? @Islombilanbirgamiz