تاریخ و فرهنگ ایران بزرگ

گزارش #یاقوت_حموی در کتاب معجم البلدان درباره #ضحاک

یاقوت حموی در معجم البلدان پس از گزارشی کوتاه پیرامون شکوه و بزرگی و بلندی دماوند می‌نویسد که ضحاک مار دوش را #فریدون یا به گفتهٔ خودش، افریدون ابن اثفیان الاصبهانی، در #جشن_سده دماوند به بند کشیده است. از آن جا که پذیرفتن باور مردم کوچه و بازار برای یاقوت دشوار می‌نماید، خود از کوه بالا می‌رود تا به چشم خویش آن را ببیند. او می‌نویسد که:

من با زحمت و خطر جانی فراوان تا نیمهٔ آن کوه رسیدم و گمان نمی‌کنم تا آن روز کسی از من بالاتر رفته باشد. نگاه کردم، چشمه‌ای از سرب مذاب بود که پیرامون آن چشمه سرب‌ها خشکیده بودند و هنگامی که خورشید به آن‌ها می‌تابید چون آتش می‌درخشیدند. میان کوه غارها و گودال‌هایی بود که وزش بادها از سوی‌های گوناگون در آن‌ها تولید پژواک‌ها و آهنگ‌های گوناگون درفواصل معین می‌کرد. یک بار چون شیههٔ اسب به گوش می‌رسید، یک بار چون عرعر خر و گاهی چون بانگ بلند و رسای مردمان که به کلی نا مفهوم می‌نمود و اهالی محل آن را زبان مردم بدوی می‌دانستند. دودهایی را که به نفس ضحاک تعبیر می‌کنند، بخاری است که از آن چشمهٔ مذاب برمی‌خیزد.
—-

👇
https://t.center/iranhistor

🌸🔥🌸برگزاری رسمی #جشن_سده در #تاجیکستان برای نخستین‌بار

🌟برای اولین بار پس از رسمیت یافتن جشن سده در تاجیکستان و قرار گرفتن آن در تقویم رسمی به طور گسترده در سراسر کشور و با پیامی از سوی رئیس جمهور کشور، از آن تجلیل شده است. اکنون این روز به عنوان یک عید رسمی در تقویم تاجیکستان گنجانده شده است اگرچه هنوز این روز تعطیل عمومی اعلام نشده است.

رئیس جمهوری تاجیکستان به این مناسبت به مردم کشورش تبریک گفته و محافل رسمی "سده" روز سه‌شنبه با شرکت گسترده ساکنان شهر دوشنبه و نواحی اطراف آن و با اجرای برنامه های فرهنگی و هنری و نمایش آثار هنر دستی در باغ حکیم فردوسی، در جنوب پایتخت تاجیکستان، برگزار شد.

جشن سده مانند مهرگان و نوروز از جشنهای مهم و کهن مردمان ایرانی و پارسی‌زبان به شمار می آید که اسطوره پیدایش آن در "شاهنامه" حکیم فردوسی به هوشنگ، شاهی از سلاله پیشدادیان، نسبت داده شده است.

طبق این اسطوره، هوشنگ هنگام شکار، مار سیاهی را می‌بیند و سنگی بر آن می زند، اما سنگ او به سنگ دیگری برمی خورد و از به هم زدن دو سنگ آتش پدید می آید. از این جا بر اساس این افسانه، ایرانیان قدیم شیوه استفاده از آتش را که از بهترین نعمتهای طبیعت محسوب می شود، یاد گرفته و آتش را مقدس می داشته اند.

برخی از پژوهشگران جشن سده را به آیین مهرپرستی یا میترایسم که در میان مردم ایرانی تبار، قرنها پیشتر از آیین زرتشتی هم رایج بوده، مربوط می دانند. البته، در نزد زرتشتیان آتش یکی از نمادهای مقدس جشن سده هم حفظ شده است.

به نوشته برخی از تاریخ نگاران، جشن سده ۵۰ روز و ۵۰ شب قبل از اعتدال بهاری یا جشن نوروز برگزار می شود، به همین دلیل سده نامیده شده، چون حاصل جمع این دو، صد می شود.

برنامه جشن سده در باغ حکیم فردوسی شهر دوشنبه که به نام "باغ دوستی خلقها" معروف است، از نمایش هنرهای مردمی و صنایع دستی، نهال های مختلف، گل و گیاه و آزمونهایی عبارت بود. از تهیه بهترین سفره سده گرفته تا بهترین ترانه در وصف سده که رسمی از رسوم باستانی و نمادی از سرور و شادمانی است.

امامعلى رحمان، رئیس جمهورى تاجیکستان، شب گذشته (۹ بهمن - ۲۹ ژانویه) براى اولین بار در پیامى تلویزیونى فرارسی جشن سده را به مردم کشورش تبریک گفت. وى گفت باعث افتخار است که جشنها و سنتهای کهنى چون سده و مهرگان در دوران استقلال تاجیکستان بتدریج احیا مى شوند.

آقاى رحمان افزود: "آدمان سن و سال گوناگون در دوره اوج سردى زمستان با آرزوى آمدن فصل بهار جانبخش با هم جمع آمده، چاره بینى هاى (تدابیر) مختلف دایر مى کردند، گلخن مى گیراندند، بزم مى آراستند، ضادى و خرسندى مى کردند و با همین راه سختى سرما را براى یکدیگر آسان مى کردند."
رئیس جمهورى تاجیکستان گفت که سنتهاى "حیات دوستانه" جوهر جشن سده را تشکیل مى دهند: "در میان سنتهاى سده گلخن (مشعل) افروختن موقع اساسى دارد، به این معنى، این جشن را مى توان جشن میلاد آتش، یعنى منبع گرمى و نور، نامید."

همزمان آقاى رحمان با توجه به نامساعد آمدن آب و هوا در پاییز و زمستان امسال از احتمال "'خشک سالى و مشکلات دیگر"هشدار داد و از مردم کشورش، بویژه کشاورزان، خواست که براى فصل بهار آمادگى بینند و در برگزارى رسم آیینهاى ملى از صرفه جویى کنند.

برای نخستین بار است که رئیس جمهورى تاجیکستان به مناسبت جشن سده در پیامى تلویزیونى به مردم کشورش تبریک مى گوید. این جشن و جشن مهرگان در سال گذشته به فهرست جشنهاى ملى و رسمى تاجیکستان اضافه شد، هرچند نخستین تجلیل رسمى از آن هم پارسال صورت گرفته بود.


https://t.center/iranhistor

#تاجیسکتان (ایران دوم) #جشن_سده را به صورت رسمی در گاهشمار خود ثبت کرد
امسال برای نخستین بار در کشور تاجیسکتان جشن سده به صورت رسمی برگزار شد. #مهرگان نیز به تازگی در این کشور رسمیت یافت
👇
@iranhistor

🔥داستان جالب کشف #آتش و برپایی #جشن_سده به این مناسبت

از #شاهنامه_فردوسی: داستان پدیدآمدن آتش و بنیاد نهادن جشن سده در شاهنامه بدین گونه آمده‌است که هوشنگ با چند تن از نزدیکان از کوه می‌گذشتند که مار سیاهی نمودار شد. هوشنگ سنگ بزرگی برداشت و به سوی آن رها کرد. سنگ به کوه برخورد کرد و آتش از برخورد سنگ‌ها برخاست.به گفته فردوسی:

برآمد به سنگ گران‌سنگ خرد
هم آن و هم این سنگ گردید خرد

فروغی پدید آمد از هر دو سنگ
دل سنگ گشت از فروغ آذرنگ

جهاندار پیش جهان آفرین
نیایش همی کرد و خواند آفرین

که اورا فروغی چنین هدیه داد
همین آتش آن گاه قبله نهاد

یکی جشن کرد آنشب و باده خورد
سده نام آن جشن فرخنده کرد
—-
به کانال تلگرامی تاریخ و فرهنگ ایران بزرگ بپیوندید
👇
https://t.center/iranhistor

شیوه‌ی برگزاری #جشن_سده و آیین‌ها

در دهمین روز یا آبان روز از بهمن ماه با افروختن هیزمی که مردمان، از پگاه بر بام خانه خود یا بر بلندی کوهستان گرد آورده‌اند، این جشن آغاز می‌شود.

در اشارات تاریخی این جشن همیشه به شکل دسته جمعی و با گردهمایی همه مردمان شهر و محله و روستا در یکجا و با برپایی یک آتش بزرگ برگزار می‌شده است. این جشن در واقع یکی از بزرگ‌ترین جشن‌های ملی ایرانیان و ایرانی تباران در سراسر فلات بزرگ ایران است. یعنی محدود به مرزهای کنونی کشور ایران نیست. و شامل مرزهای ایران بزرگ فرهنگی ( تاجیکستان، جمهوری باکو، خراسان و آریانا و افغانستان، گرجستان، بخش بزرگی از کشور ترکیه و عراق و سوریه و...) می شود.

مردمان در گردآوردن هیزم با یکدیگر مشارکت می‌کنند و بدین ترتیب جشن سده، جشن همکاری و همبستگی مردمان است. هم اکنون برخی از مردم تهران، کرج، استان یزد و روستاهای اطراف میبد و اردکان، کرمان و روستاها، اهواز، شیراز، اصفهان، اروپا (سوئد) و آمریکا (کالیفرنیا) و استرالیا با گردآمدن در یک نقطه از شهر یا روستا در کنار هم آتشی بسیار بزرگ می‌افروزند و به نیایش خوانی و سرودخوانی و پایکوبی می‌پردازند.

👇
@iranhistor

برای نخستین‌بار به‌صورت رسمی: برگزاری #جشن_سده در #تاجیکستان به ابتکار وزارت فرهنگ. امسال در تاریخ 10 بهمن مراسم تجلیل جشن باستانی سده در #باغ_ارم شهر #دوشنبه، پایتخت این کشور برگزار شد.
@iranhistor