انجمن نجوم آماتوری ایران

#برجیس

سیاره بدون سطح

سیاره برجیس سطح جامد نداشته و مکانی جهت فرود سفینه فضایی نیز ندارد. با وجود اینکه Juno کاوشگر رباتیک ناسا، وارد نهمین سال گردش خود بدور این سیاره عجیب می‌شود، بسیاری از ویژگی‌های برجیسی، بعنوان یک راز باقیمانده است.
برجیس بزرگترین سیاره منظومه، پنجمین سیاره از خورشید، بین بهرام و کیوان، بیش از ۱۰۰۰زمین درون آن جا می‌گیرد.
در حالیکه سیارات تیر، ناهید، زمین و بهرام از مواد سنگی ساخته شده‌اند، برجیس یک غول گازی با ترکیبی شبیه به خورشید، یک توپ گازی بشدت متلاطم و طوفانی است.
سرعت باد در برجیس بیش از ۶۴۰ کیلومتر در ساعت و حدود ۳ برابر سریعتر از طوفان‌های شدید زمینی است.
جو برجیس بیشتر هیدروژن و هلیوم و هر چه پایین‌تر روید، فشار افزایش می‌یابد و میان اقیانوس گاز احاطه می‌شوید و فشار آنقدر شدید است که انسان له می‌شود.
در عمق ۱۶۰۰ کیلومتری برجیس، گاز داغ و متراکم رفتار عجیبی دارد و حدود ۳۲۰۰۰کیلومتری برجیس، این گاز به هیدروژن مایع تبدیل می‌شود!
برجیس همچون سپر زمین عمل می‌کند و اگر نبود، ممکن بود انسان منقرض شود.
شرح تصویر: لایه‌های داخلی برجیس. اعتبار تصویر از NASA/JPL-Caltech

@iranastronomy

#سیاهچاله

جنون تغذیه در سیاهچاله‌های جهان اولیه !

اَبَرسیاهچاله‌های پر جرم ممکن است میلیاردها برابر خورشید ما جرم داشته باشند؛ آنها در مرکز اکثر کهکشان‌ها قرار دارند و با تغذیه از ستاره‌های نزدیک، رشد می‌کنند.
اما یک معما وجود دارد، چگونه سیاهچاله‌های پرجرم در جهان اولیه به این سرعت بزرگ شدند؟
بتازگی اخترشناسان در NOIRLab اعلام کردند که یک سیاهچاله بسیار پرجرم دوردست را یافته‌اند که ۴۰ برابر سریعتر از آنچه دانشمندان تصور می‌کردند مواد مصرف می‌کند.
این جنون تغذیه ممکن است به توضیح اینکه چرا سیاهچاله‌های پر جرم در اوایل عصر کیهان تا این اندازه بزرگ می‌شدند، کمک کند.
سیاهچاله LID-568 در مرکز کهکشان کوتوله‌ای قرار دارد که تنها ۱.۵ میلیارد سال پس از انفجار بزرگ وجود داشته؛ تیم NOIRLab از تلسکوپ فضایی Webb برای مشاهده دقیق این ابرسیاهچاله استفاده کردند.
شرح تصویر: در این تصویر، هنرمند یک کهکشان کوتوله را در جهان اولیه با اَبَرسیاهچاله‌ای عظیم در مرکز آن که بشدت گاز می‌بلعد و یک جریان جت مانند قدرتمند از خود به بیرون می‌ریزد، به تصویر کشیده است. اعتبار تصویر از NOIRLab/NSF/AURA/J. da Silva/M.Zamani

@iranastronomy

#دید_فضایی

ماه و زمین را از فضا ببینید

ماموریت Hera آژانس فضایی اروپا ESA، دوشنبه ۱۶مهر امسال بسمت Dimorphos، ماه کوچک سیارک Didymos پرتاب شد. هدف این کاوشگر پیامدهای اولین آزمایش دفاع سیاره‌ای DART در سال ۲۰۲۲ است که به Dimorphos برخورد کرد.
هنگامیکه Hera بسمت محل ماموریتش حرکت می‌کرد، در پشت سر خود، به زمین نگاه کرد و منظره بالا از سیاره ما زمین و همدمش ماه را دید.
این تصاویر بعنوان بخشی از آزمایش دستگاه تصویرگر فروسرخ حرارتی (TIRI) Hera ثبت شد، که ابزار کمکی از سوی آژانس فضایی ژاپن JAXA بود.
بنابراین این تصاویر حرارتی نمایی متفاوت از زمین سبز و آبی که معمولاً می‌بینیم به ما ارایه می‌دهد. Hera این تصاویر را بین پنجشنبه ۱۹ تا سه‌شنبه ۱۵مهر ۱۴۰۳، زمانیکه حدود ۱.۴ تا ۳.۷میلیون کیلومتر دورتر از زمین بود، گرفته است. این تصویر به خوبی اندازه ماه را در مقایسه با زمین نشان می‌دهد.
مدار ماه دایره کامل نیست و در نزدیکترین حالت، حدود ۳۶۴ و در دورترین فاصله ۴۰۶هزار کیلومتر از زمین فاصله دارد.
شرح تصویر: زمین در مرکز و جرم کوچکی که بخشی از یک مدار به دور ما را تکمیل می‌کند، ماه است. اعتبار تصویر از ESA

@iranastronomy

#ماده_تاریک

مشاهده ماده تاریک در ابرهای اطراف ستاره های نوترونی

تصور می‌شود که حدود ۸۵٪ از کل ماده در جهان، ماده تاریک است، ما نمی‌توانیم این ماده مرموز را ببینیم، یا با هیچ روش شناخته‌شده‌ای آنرا شناسایی کنیم؛ اما فکر می‌کنیم که وجود دارد، زیرا می‌توانیم اثرات گرانشی آن را روی ماده معمولی اندازه‌گیری کنیم.
طبق یک نظریه، ماده تاریک می‌تواند از اکسیون‌ها (ذرات زیراتمی فرضی که هنوز شناسایی نشده‌اند) تشکیل شده باشد.
بتازگی تیمی از فیزیکدانان دانشگاه‌های آمستردام، پرینستون و آکسفورد گفتند که اکسیون‌ها باید ابرهای متراکمی را در اطراف ستاره‌های نوترونی تشکیل دهند و اگر چنین باشد، ممکن است بتوانیم این نامزدهای ماده تاریک را با تلسکوپ‌ ببینیم!
اکتبر سال قبل، همین محققان نظریه‌ای را ارائه کردند که می‌توان اکسیون‌هایی را که از یک ستاره نوترونی فرار کرده‌اند، شناسایی کرد؛ اکنون مطالعه آنها بر اکسیون‌هایی متمرکز است که قادر به فرار از گرانش ستاره نیستند.
این یافته‌های محققان ماه گذشته در مجله Physical Review X منتشر شد.
شرح تصویر: مفهوم ذهنی هنرمند از ماده تاریک. اعتبار تصویر از وزارت انرژی آمریکا

@iranastronomy

#سیاره_ناهید

دهانه‌های غول‌پیکر پنهان در سیاره ناهید!

ناهید زیر جو غلیظ و ابری خود صدها دهانه دارد. بتازگی محققان امریکا و اسپانیا اعلام نمودند که نشانه‌هایی از ۲ دهانه مهم را شناسایی کرده‌اند که تا کنون ناشناخته مانده‌اند؛ آنها در یک ناحیه کاملا در معرض دید، پنهان شده بودند. سرنخ‌ها در منطقه‌ای تغییر شکل یافته بنام Tesserae قرار دارد.
سیاره ناهید با حدود ۹۰۰دهانه شناخته شده، بزرگترین دهانه شناخته شده آن Mead با ۲۸۰کیلومتر قطر است.
در ناهید، فرسایش آب و تکتونیک صفحه‌ای وجود ندارد؛ بادها نیز در بالای اتمسفر آن بشدت قوی، اما سرعت آنها به حدود ۵کیلومتر در ساعت می‌رسد.
محققان بر روی منطقه‌ای به نام Haasttse-baad Tessera تمرکز کردند. این‌ ناحیه شامل مجموعه‌ای از حلقه‌های متحدالمرکز عظیم می‌باشد که حدود ۱۴۵۰کیلومتر عرض دارند. مطالعه جدید نشان می‌دهد که این حلقه‌ها نه تنها ناشی از یک، بلکه ۲برخورد سیارک بوده که حدود ۱.۵ تا ۴میلیارد سال پیش، باعث تشکیل آنها شده است.
شرح تصویر: ثبت منطقه Haasttse-baad Tessera با مجموعه‌ای از حلقه‌های متحدالمرکز توسط رادار SAR. اعتبار تصویر از موسسه علوم سیاره‌ای ناسا

@iranastronomy

#دنباله‌دار

فوران متعدد آتشفشانی یک دنباله‌دار مرموز (۲)

دنباله‌دارهای cryovolcanic از یک پوسته یا هسته یخی پر از یخ، غبار و گاز تشکیل شده‌اند. وقتی دنباله‌دار به اندازه کافی تابش خورشید را جذب می‌کند، درون یخ‌زده آن فوق‌العاده گرم می‌شود.
این اولین فوران بزرگ سواشمان - واخمان/29P از نوامبر ۲۰۲۲ بود، زمانیکه بیش از یک میلیون تن زباله به فضا پرتاب کرد !
این اتفاق همچنین پر تعدادترین طغیان از سپتامبر ۲۰۲۱ است، زمانی که دنباله‌دار با ۵بار فوران، به بالاترین حد خود رسید.
بنا به اعلام انجمن نجوم انگلستان، طغیان‌های اخیر، که بزرگترین طغیان‌ها در بیش از سه سال گذشته هستند، به سردرگمی فزاینده درباره زمان اتفاق و چرایی این انفجارهای عجیب می‌افزایند.
در آوریل ۲۰۲۳، دانشمندان با موفقیت فورانی از 29P را برای اولین بار پیش‌بینی کردند، زمانی که یک پرتاب مواد در بالای دنباله‌دار ظاهر شد. با این حال، پیش‌بینی اینگونه فوران‌ها بسیار دشوار است، زیرا بیشتر فوران‌های دنباله‌دار به‌صورت بسیار پراکنده و تصادفی اتفاق می‌افتند؛ رفتاری که محققان نتوانسته‌اند آن را توضیح دهند.
این دنباله‌دار هر ۱۵ سال یک بار در یک مدار دایره‌ای بدور خورشید می‌چرخد. هر چند 29P باید نسبتاً منظم فوران کند، اما مشاهدات دقیق دنباله‌دار در چند دهه اخیر نشان می‌دهد که اینطور نیست و عاملی ناشناخته بر فوران آن تأثیر می‌گذارد.
از آنجایی که 29P هرگز به خورشید نزدیک نمی‌شود، هیچگاه دمی کشیده، مانند دنباله‌دار سوچینشان - اطلس پیدا نمی‌کند که ماه گذشته نزدیکترین فاصله به زمین را پس از ۸۰ هزار سال تجربه نمود.

@iranastronomy

#دنباله‌دار

فوران متعدد آتشفشانی یک دنباله‌دار مرموز (۱)

به گفته محققان انگلیسی، یک دنباله‌دار آتشفشانی مرموز به تازگی بیدار و چهار فوران بزرگ را در کمتر از ۴۸ساعت انجام داده و به اندازه کافی مواد از درون یخی خود به بیرون پاشیده، تا این جرم به ابعاد یک شهر، تقریباً ۳۰۰برابر درخشان‌تر از حد معمول به نظر برسد.
دنباله‌دار، معروف به 29P/Schwassmann-Wachmann، یک جرم یخی بزرگ است که حدود ۶۰ کیلومتر قطر دارد. (حدود سه برابر منطقه منهتن)
این جرم یکی از حدود ۵۰۰ دنباله‌دار معروف به "سنتور" است که در داخل منظومه خورشیدی قرار دارند و آنها را جزو سیارکها می‌دانیم در حالیکه بسیاری از آنها هسته دنباله‌دار‌هایی هستند که بدلیل دور بودن، دنباله‌دار بودنشان با ابزارهای رصدی زمینی چندان قابل مشاهده نیست.
با این حال دنباله‌دار سواشمان - واخمان/29P نیز بخشی از یک گروه حتی نادرتر است که به عنوان دنباله‌دار cryovolcanic یا آتشفشان سرد شناخته می‌شود.
شرح تصویر: ثبت تصویر دنباله‌دار 29P توسط تلسکوپ اسپیتزر ناسا، این دنباله‌دار را پس از یک فوران بزرگ در سال ۲۰۰۳ نشان می‌دهد. اعتبار تصویر از: ناسا/تلسکوپ فضایی اسپیتزر

@iranastronomy

@iranastronomy


#اطلاع_رسانی

🔵 انجمن بیوتکنولوژی دانشگاه یزد، با همکاری سایر انجمن‌های علمی برگزار می‌کند:

🧬وبــینار رایـگان
«آشنایی با اختر زیست‌شناسی!»

⚜️با ارائه: استاد صالحه عبادی‌راد
- دانشجوی دکترای دپارتمان علوم سیاره‌ای دانشگاه ریورساید کاليفرنيا

🗓️ زمان: شنبه ۲۶ آبان
⏰ ساعت ۲۰
📌همراه با صدور گواهی معتبر انگلیسی

🔻 لینــک ثبت‌نــام 🔻
❗️لطفا پس از ثبت‌نام در گروه تلگرامی رویداد عضو شوید.

🔸انجمن بیوتکنولوژی دانشگاه یزد🔸

#خوشه_ستاره‌ای

اولین نمای سه بعدی از تشکیل و تکامل خوشه کروی

خوشه‌های کروی توپ‌های غول‌پیکری از میلیون‌ها ستاره‌اند که با گرانش در کنار هم قرار گرفته‌ و در هاله‌ کهکشان راه‌شیری در گردشند.
بتازگی دانشمندان مؤسسه ملی اخترفیزیک (INAF) و دانشگاههای بولونیا و ایندیانا گفتند که اولین تجزیه و تحلیل 3D را از نحوه حرکت ستارگان در ۱۶ خوشه کروی انجام داده‌اند. مطالعه آنها به درک شکل‌گیری و تکامل این گروه‌های بزرگ ستاره‌ای کمک می‌کند.
خوشه‌های کروی حاوی کهن‌ترین ستاره‌های راه شیری هستند. آنها می‌توانند ۱۲ تا ۱۳ میلیارد سال سن داشته و ستارگان آنها احتمالاً اولین بار در زمان شکل‌گیری کهکشان ما، تشکیل شده‌اند.
اما خوشه‌های کروی فقط در کهکشان ما نیستند و آنها را در کهکشان‌های دور نیز دیده‌ایم. در واقع خوشه‌های کروی احتمالاً از اولین سیستم‌هایی بودند که با شروع جهان تکامل یافتند.
دانشمندان برای بررسی حرکت و سرعت ستارگان در خوشه‌های کروی، از داده‌های تلسکوپ‌های ESA Gaia و تلسکوپ بسیار بزرگ ESO (VLT) استفاده نمودند.
شرح تصویر: اولین نمای 3D از تشکیل و تکامل خوشه کروی. اعتبار تصویر از ESA/Hubble/ESO/SDSS/INAF

@iranastronomy

#توهم_فضایی

نمای متفاوت از تصویر یک دهانه!

وقتی به تصاویری از یک دهانه‌‌ در ماه و یا سیارات نگاه می‌کنید؛ آیا به جای دهانه‌ها، گنبدها و برجستگی‌هایی را می‌بینید؟ این به این دلیل است که مغز ما به درک تصاویر با نورپردازی از سمت بالا عادت دارد.
این توهم نوری، توهّم دهانه و گنبد یا وارونگی نیز نامیده می‌شود. یکی از راه‌های سریع برای ایجاد تصاویر به شکل برجسته اینست که تصاویر دو بعدی را بچرخانید تا منبع نور در سمت بالای آنها باشد.
مثال بالا از تصاویر مدارگرد شناسایی مریخی ناسا است که این دو تصویر را از دهانه نیم مایلی ویکتوریا در سیاره سرخ بهرام در سال۲۰۰۶ گرفته است؛ یک دهانه برخوردی با تپه‌های شنی در کف، که یکی از تصاویر چرخانده شده است. آیا یک گنبد و یک دهانه و حتی ۲ گنبد یا ۲ دهانه می‌بینید؟ شاید حتی در حالیکه شما به آنها نگاه می‌کنید، تغییر کنند!
وقتی به تصاویر ماهواره‌ای از زمین نیز نگاه می‌کنیم، همین توهّم رخ می‌دهد. ما اغلب تصاویر از زمین را که شمال در بالا قرار گرفته می‌بینیم؛ اما زمانیکه در یک تصویر از نیمکره شمالی زمین، زاویه نور خورشید از پایین می‌تابد، ما این وارونگی را تجربه می‌کنیم.

@iranastronomy

#سیاره_سرخ

لکه‌های سبز عجیب بر روی صخره‌های مریخی ! (۲)

ناسا گفت که این لکه‌ها درست زیر سطح صخره‌ها هستند و در وسط تیره هستند و لبه‌های سبز تیره دارند. آنها احتمالاً زمانی تشکیل می‌شوند که آب مایع آهن اکسید شده را تغییر دهد. در زمین، این فرآیند گاهی اوقات شامل میکروب‌ها می شود؛ اما در مورد سیاره بهرام چطور؟
لکه‌ها شبیه لکه‌های سنگ‌های سرخ بهرام، بر روی زمین نیز هستند. دانشمندان آن صخره ها را "تخت‌های سرخ" نامیده‌اند. رنگ سرخ از آهن اکسید شده می‌آید، همان آهنی که در خون یا فلز زنگ زده ما یافت می‌شود. در واقع لکه‌های سبز نیز اغلب در این سنگ‌ها یافت می‌شود. آنها زمانی تشکیل می‌شوند که آب مایع از میان رسوبات نفوذ کند؛ بعداً این رسوبات به سنگ تبدیل می‌شوند. در نتیجه، این باعث یک واکنش شیمیایی می‌شود که آهن را به شکل کاهش یافته با رنگ مایل به سبز تبدیل می‌کند.
متاسفانه فضای کافی برای قرار دادن مستقیم بازوی مریخ نورد در بالای نقاط کوچک وجود نداشت. این بازو حاوی ابزارهای SHERLOC و PIXL است که برای انجام آنالیز لازم است. با این حال، مریخ نورد آنها را با لیزر خود که بخشی از SHERLOC است، از بین برد. این لیزر به دنبال مواد آلی و مواد معدنی تغییر یافته توسط آب است.

@iranastronomy

#سیاره_سرخ

لکه‌های سبز عجیب بر روی صخره‌های مریخی ! (۱)

از آنجایی که مریخ نورد پشتکار (Perseverance) ناسا از کف دهانه Jezero تا لبه آنرا می‌پیماید، همچنان سنگ‌های غیرعادی پیدا می‌کند که شامل ناحیه‌های موسوم به پلنگ و سنگ‌های گورخر است.
بتازگی ناسا اطلاعات جدیدی در مورد برخی از سنگ‌های جذاب مریخی دیگر ارائه کرد: سنگ های سرخ مشخص با لکه‌های سبز که مریخ نورد آنها را در مکانی به نام Serpentine Rapids، در دره رودخانه باستانی Neretva Vallis یافته است.
شرح تصویر: نمای رنگی پیشرفته برخی از لکه‌های سبز در سنگ‌های سیاره بهرام که توسط مریخ‌نورد پشتکار پنجشنبه ۲۵ امرداد امسال ثبت شده است.
نقاط سیاه حفره‌های کوچکی هستند که توسط لیزر ایجاد شده‌اند که بخشی از SHERLOC است. اعتبار تصویر از ناسا/ JPL-Caltech

@iranastronomy