انجمن اقتصاد ایران

🎙قسمت دوم خلاصه نکات مهم خاطرات علینقی عالیخانی در تاریخ شفاهی هاروارد:

✍ امین کاوئی

(قسمت اول اینجا)

۱۱➖تثبیت قیمت غذا) حسنعلی منصور دنبال تثبیت قیمت محصولات کشاورزی بود، اما عالیخانی تذکر می‌دهد که تثبیت قیمت این کالاها در فرنگ به دلیل مدرن بودن‌ کشاورزی شان شاید توجیه داشته باشد، اما در ایران قیمت‌گذاری دستوری پایین باعث تشویق کشاورزی قدیمی غیربهره‌ور به تداوم این روند می‌شود.

۱۲➖نبود دموکراسی در اتاق بازرگانی) انتخابات روسای اتاق بازرگانی آن زمان در دهه ۴۰ دموکراتیک نبود و اگر هر کسی که کارت بازرگانی داشت حق رای هم ‌می‌داشت، هرگز آن افراد تکراری رای نمی‌آوردند!

۱۳➖فساد گسترده حلقه دور شاه) مثل تلاش امیرهوشنگ دَوَّلو برای دوباره قانونی شدن تریاک و گرفتن حق انحصاری برای واردات کَره که مورد آخر باعث این شد که عالیخانی بفهمد دیگر کار در این دولت فایده‌‌ای ندارد از دیگر نکات جالب و قابل توجه است.

۱۴➖تعارض منافع در شورای پول و اعتبار) عالیخانی توضیح می‌دهد که خداداد فرمانفرمائیان ایده غلطی مبنی بر حذف وزیر اقتصاد از شورای پول و اعتبار (با استدلال اینکه وزیر اقتصاد به دلیل فعالیت‌های صنعتی ذینفع تصمیمات است) داشت که مجددا با کمک ساده‌لوح بودن مهدی سمیعی رئیس بانک مرکزی به واسطه از طرف هویدا به وی ابلاغ شده بود.
(می‌توان چنین برداشت کرد که دیدگاه خداداد فرمانفرمائیان برخلاف عالیخانی به بانکداری رایج آنگلوساکسون نزدیک بوده تا بانکداری توسعه در اروپایی.)

۱۵➖اهمیت سودده بودن شرکت‌ها) برخلاف برخی تصورهای رایج از اقتصاد دهه ۴۰، در فضای ذهنی عالیخانی کار بنگاه خصوصی (و دولتی)، از نوع «خیریه» نیست و بنگاهی که سود نمی‌کند، وجودش فایده‌ای هم ندارد.

۱۶➖فساد دانشکده‌های علوم پزشکی) خاطرات عالیخانی از تجربه ریاست دانشگاه تهران و برخی شباهت‌هایش با فضای علمی برخی از اساتید در امروز ایران و نوع برخورد وی با این حجم از فساد و اسراف هم جالب است.

عالیخانی می‌گوید که مثلا در دانشکده دندانپزشکی هزینه خرید وسایل مطب شخصی اساتید از بودجه دانشگاه بوده،
برخی اساتید از خواندن یک کتاب در رشته خود هم ناتوان بوده‌اند یا مقالات اساتید ترجمه مقالات خارجی با تغییر نام بوده و اگر اساتید جوان‌تر کتابی را چاپ می‌کردند اساتید پیشکسوت وی را مجبور نام آن‌ها را هم درج کند.
یا مثلا در دانشکده پزشکی هم مدارک متقاضیان هیئت علمی جدید در راه رسیدن از دانشکده به دفتر دانشگاه تعمداً گم می‌شد تا همکار جدیدی به آن‌ها اضافه نشود!
➖➖➖➖➖

🔆«علینقی عالیخانی» مهم‌ترین دلایل فروپاشی حکومت و از دست رفتن دستاوردهای اقتصادی دهه ۴۰ در ابتدای دهه ۵۰ را «مداخله شاه در امور بسیار جزئی در عین نپذیرفتن مسئولیت نتیجه»،
«تعزیرات و قیمت‌گذاری دستوری پایین کالاها»،
«ضعف و تملق هویدا و وزرا»،
«نظام انگیزشی مشوق تملق»،
«کنار گذاشتن افرادی مانند اسدالله علم»،
«فساد مالی وزرا و نزدیکان دربار مثل عبدالکریم ایادی، امیرهوشنگ دَوَّلو و اشرف پهلوی» و
و «رشد شدید درآمدهای نفتی از سال ۱۳۵۱» می‌‌داند.

عالیخانی توضیح می‌دهد که هر چه از دوره خوب ۱۳۴۱ تا ۱۳۴۸ به جلو آمدیم، شایسته‌سالاری در حاکمیت کمرنگ‌تر شد و مریدپروری و تملق جای آن را گرفت و شاه هم هر چقدر سرمایه اجتماعی که با هماهنگی هم ساخته بودیم، به تدریج مستهلک کرد./

@AminKavei
✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

🎙«به مناسبت انتشار خاطرات صوتی علینقلی عالیخانی برای اولین بار»

✍ امین کاوئی

بعد از ۴۰ سال برای اولین بار فایل صوتی خاطرات علینقی عالیخانی وزیر اقتصاد (از بهمن ۱۳۴۱ تا مرداد ۱۳۴۸) و شاید مهمترین رجل اقتصادی عصر پهلوی، در تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد منتشر شده است.

طبیعتا بی‌وقفه در این چند روز آن را پیوسته و چندین‌باره گوش دادم.
در ادامه نکات مهم و جدیدی از داخل ۱۸ نوار ضبط شده که می‌تواند برای مخاطب امروز جالب باشد را آورده‌ام.

➖➖➖➖➖➖
۱➖خدمت سربازی)
«سربازی» و «پیدا کردن شغل مناسب» برای بعد از بازگشت به کشور از ۱۳۳۰ هم دغدغه نخبگان درس‌خوانده در خارج بوده است.

۲➖پژوهش توسعه در ساواک) بررسی و پژوهش توسعه در سواحل جنوبی خلیج فارس در دوره پهلوی بر عهده نهادهای امنیتی (ساواک) بوده که علینقی عالیخانی مسئول این پژوهش‌ها بوده است!

۳➖شکاف بین ابرقدرت‌های شرق) عالیخانی به ادعای خود برای اولین بار متوجه می‌شود که رابطه چین و شوروی به هم خورده و فرصت مناسبی برای ابتکار سیاسی و اقتصادی است.

۴➖شرکت‌های نفتی جنوب و خرید مایحتاج از تهران) عالیخانی از مهمترین کارهای خود در امور غیرصنعتی شرکت ملی نفت را، تلاش برای تغییر رویه خریدهای ساده شرکت نفت از محلی‌های خوزستان به جای خرید از تهران برمی‌شمرد!
وی همچنین می‌گوید که سعی می‌کرده که برای مناطق جدیدا تعطیل شده یا کم‌فعالیت نفتی، زمینه فعالیت جدیدی برای مردم دست و پا کند.
(جالب اینکه این مسئله تا امروز هم کاملا حل نشده است!)

۵➖رضایت نسبی از اصلاحات ارضی) عالیخانی از همه‌پرسی انقلاب سفید سال ۱۳۴۱ (اصلاحات ارضی، ...) به عنوان نقطه اوج موفقیت‌های محمدرضا شاه یاد می‌کند و تاکید می‌کند که عمده مردم حتی نیروهای چپ‌گرا مثل نجف دریابندری شرکت در آن انتخابات و انجام اصلاحات ارضی را نویدبخش آینده‌ای بهتر می‌دانستند که البته به تعبیر وی با خطاهای شخص شاه در آینده، از بین می‌رود.

۶➖مخالفت با مونتاژ CKD) بر خلاف تصوری که رایج شده است، عالیخانی پدر سیاست صنعتی ایران با مونتاژکاری خودرو پیش از دوره وزارت خود توسط اخوان که توام با ممنوعیت واردات بوده، به شدت مخالف بود.

جالبتر اینکه درست مشابه امروز، بهانه انحصارطلبان داخلی صنعت خودرو نبود ارز برای واردات خودروی آماده خارجی بوده است.

۷➖نفوذ سیاسی خودروسازان) علینقی عالیخانی توضیح می‌دهد که در سال ۱۳۴۱ وقتی واردات خودروی آماده خارجی را آزاد می‌کند، جعفر اخوان مونتاژکار خودروهای فیات، دست به دامن وزرای هیئت دولت می‌شود و آن‌ها هم تلاش خود را برای ممنوعیت دوباره واردات خودرو انجام می‌دهند.

۸➖خطر سرمایه‌گذاری خارجی) عالیخانی برخلاف فکر بقیه اعضا کابینه خصوصا شخص نخست‌وزیر اسدالله علم، لزوما سرمایه‌گذاری خارجی را هم مفید نمی‌داند و نگران بیرون بردن اصل یا سود سرمایه‌گذاری خارجی است.

۹➖ضعف تصمیم‌گیری شاه) عالیخانی میگوید تجربه ۱۵ خرداد و تجربیات مشابه، به من ثابت کرد که برخلاف روحیه جنگندگی اسدالله علم، تزلزل و ضعف شاه در تصمیم در بحران انقلاب به خاطر بیماری نبود و شخصیت وی همیشه همینطور بود.

۱۰➖وابستگی منصور به آمریکا) حسنعلی منصور وقتی در انتخابات مجلس تهران ۱۳۴۲، رفته رفته به عبدالله ریاضی باخت و هر چه شمارش آرا بیشتر می‌شد رتبه‌اش به دهم و دوازدهم هم بدتر می‌شد، به شکل باورنکردنی راک‌ول سفیر آمریکا در تهران رو زده بود و اون هم به اسدالله علم زنگ می‌زند که لطفا ترتیبی اتخاذ کنید که ایشان که در آینده شخص مهمی در ایران قرار است بشود، رتبه چنین بدی نداشته باشد که با مخالفت شدید علم برخورد می‌کند. در ادامه وقتی مادر شاه واسطه می‌شود و تقاضای رتبه هفتم می‌کند که در عمل هم نتیجه می‌دهد!

(ادامه در پست بعد)
@AminKavei
✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

🔹 متن کامل معاهده مشارکت جامع راهبردی ایران و روسیه به زبان فارسی که در سفر رئیس جمهور پزشکیان به روسیه به امضای روسای جمهور دو کشور رسید

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

📝 بیانیه جمعی از اساتید در مورد اقدام قضایی علیه دکتر محسن رنانی

✅ جناب آقای پزشکیان
ریاست محترم جمهوری

🔻آزادی و جمهوری دو آرمان اساسی در وعده‌های نظام حاضر از سال ۱۳۵۷ تاکنون بوده است. دولت‌مردان در این چهار دهه همواره بر تحقق و صیانت از آزادی تأکید کرده‌اند. به‌ویژه پس از آنچه در چهار سال اخیر بر ایران گذشت، جنابعالی نیز در ترغیب مردم به آشتی با انتخابات و اعتماد به شما، بار دیگر بر تضمین آزادی بیان تأکید کردید.

🔻اما متأسفانه در چند روز اخیر شاهد تضییع حق آزادیِ بیان جناب دکتر محسن رنانی بوده‌ایم که یکی از برجسته‌ترین اقتصاددانان و در عین حال سرمایه‌های اجتماعی ایران هستند و همواره دغدغۀ مانایی و آبادانی این مرز و بوم را داشته‌اند.

🔻حتماً می‌دانید اقدام قضایی علیه ایشان به استناد نوشته‌هایی که در سال‌های پیش منتشر کرده‌اند و دستور قضایی برای حذف مقالات ایشان از سایت، که سپس منجر به تعلیق سایت و کانال ایشان شده است،  خلاف وعده‌های شما و نیز نفی صریح حق آزادی بیان است.

🔻در این نامه از جنابعالی در مقام مسئول اجرای قانون اساسی و مفاد مصرح آن در تضمین آزادی بیان و حقوق اساسی ملت، خواستار موضع‌گیری روشن شما دربارۀ این تعلیق و دیگر اتهام‌های ناروایی هستیم که به کار فکری دکتر محسن رنانی زده شده است.

🔻همچنین عطف به سوگند ریاست‌جمهوری‌تان، تعریف سازوکارهایی برای توقف این رویه را - بدون فوت وقت - خواستاریم، به امید اینکه ایشان، سایر اندیشمندان و نیز تمامی شهروندان این مرز و بوم، زین‌پس بدون ترس از بازداشت و توبیخ، طعم شیرین «آزادی پس از بیان» را عمیقاً تجربه کنند.


🔻با احترام؛ جمعی از دانشگاهیان و مردمان این سرزمین.

🔹امضاکنندگان:
ناصر فکوهی، پرویز پیران، بایزید مردوخی، نعمت الله فاضلی، محمد فاضلی، علی سعدوندی، احسان شریعتی، یاسر عرب، محمد درویش، ابوالفضل دلاوری، احمد خرم، یعقوب اندایش، علی چشمی، محمد طاهری، مسیحا رضاقلی (والا)، مقصود فراستخواه، نادر مهرگان، محمد بحرینیان، هادی خانیکی، سید محمد بهشتی، تقی ابراهیمی سالاری،  محمدرضا اسلامی، احمد صفار، مانی کلانی، مرتضی درخشان، عباد تیموری، الهام فخرایی، امیرمسعود شهرام نیا، علی برجیان، نریمان محمدی، انوش اردوان، امیرحسین پوره، مهنوش مانی، وجیهه جلائیان، مهری شاهزیدی، داود نجفی، رضا مجیدزاده، زهره رضاپور، محمود اولاد، سیروس امیدوار، سهراب دل‌انگیزان، زهرا منتظری، اصلان قودجانی، نسرین قنواتی، علی صحرائیان، لیلا صادقی‌تبار، فرحناز عطاریان، مینا اعتضادی، فرزاد کلاته، سید نوید کلهرودی، معصومه اشتیاقی، محدثه جزائی، رسول رییس جعفری، میثم موحدفرد، علی اصلان شهلا، امین عسکری، حسن پورعلی، حمیدرضا قاسمی، مسعود کسرائی‌نژاد، اسماعیل صفرزاده، حسین طالقانی، رضا کاشف، علی‌رضا طاهریون، رضا میرزاابراهیمی، میکائیل عظیمی، محمد اسمعیل مطلق، کیانوش جهانمردی، زينب مرتضوي فر، محمدرضا لطفعلی پور، محمدطاهر احمدی شادمهری، حسین حاجی باقری، بهزاد بهرامی، سیدحسین اطهری، سید مصطفی حسینی، غلامرضا باقری، فاطمه عباسی سیر، جواد امام،  مریم صالحی، حسین حاجی باقری، بهزاد بهرامی، حمید محمدی، رضا محمدی، عاطفه محمدی، سعیده ایزدی، محمد هادی شرف زاده، الهه بیابانی، فاطمه طاهری، هایده شهسواری، علیرضا هاشم پور کوهبنانی، مریم منصوری، آرش صادقی علیایی، هادی باقری، فردین قریشی، سعید معیدفر، حبیب عشایری، سید محمد رضا خاتمی، سیدیعقوب  سادات موسوی، رضیه موسوی فر، بهروز صادقی عمروآبادی، مصطفی دین‌محمدی، حامد رمضانعلی، گل چهره محمدمحمدی، اعظم جلائی، علی اکبری، محمدرضا خطیبی نژاد، مجید واشقانی فراهانی، بابک بنکدارپور، حسین اکبرزاده، پارسـا پـورغفار مغفزتی، محمدرضا اسلامی، محمدرضا کدیور، محمدهاشم زارعی، منصور وفا، سویل ماکویی، حبیب رضازاده، مهران صولتی، مسعود انصاری نو، مصطفی قیصری، عبدالرحیم مرادی ، غزاله ترابی، علی مرادی، محمدحسین یارمحمدیان، عباس شادلو، سعیده ایزدی، محمد هادی شرف زاده، زهرا ابراهیمی، زهرا امیری اسفرجانی، هادی وحید، امیرحسین کوشا، وحید کمالی، سیدحسین سراج‌زاده، حسن یعقوبی بازرگانی، عطااله مرادی، باقر رمضان زاده، احد حاجی امیری، مجید مرادی، عباس آزاده، فاطمه میرفتاحی و ...

https://t.center/renanisupport


✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

🔰محسن رنانی، استاد پرتلاش و خستگی‌ناپذیر

نویسنده دکتر زهرا کریمی استاد اقتصاد دانشگاه مازندران

دکتر رنانی را بسیاری از کسانی که تخصص اقتصادی هم ندارند، می‌شناسند و به خاطر صراحت لهجه و مقالات ارزشمندش دوست دارند و دنبال می‌کنند. او همراه با تحلیل منطقی چالش‌های اقتصادی – اجتماعی سیاست‌های نادرست، پیشنهادات اصلاحی ارائه می‌دهد.

رنانی دلسوزانه برای تقویت نور امید و تشویق جوانان به ماندن در ایران تلاش می‌کند. یکی از کارهای مهم او تأسیس مؤسسه «پویش فکری توسعه»، جمع‌کردن جوانان خوش‌فکر و علاقه‌مند در این مؤسسه برای محاسبه شاخص‌های توسعه و ترغیب آنان به مطالعه و تدوین کتب و مقالات در جهت شناخت و حل مشکلات اقتصاد ایران است.

گروه بسیار بزرگی از استادان کشور، با وجود نارضایتی شدید از وضعیت کنونی کشور، خاموش هستند چون نوشتن و سخن‌گفتن درباره چالش‌های ایران را پرهزینه می‌دانند و باوری به امکان حل مشکلات ندارند. در مقابل گروه بسیار کوچکی از استادان مشکلات را مطرح و تجزیه و تحلیل می‌کنند و با بهره‌گیری از تجارب تاریخی ایران و دیگر کشورهای جهان راهکارهایی ارائه می‌دهند. کدام گروه از استادان از سوی بخش‌های مختلف نظام حکمرانی در ایران تشویق می‌شوند؟ تجربه نشان می‌دهد که برای منتقدان نه‌تنها پاداشی وجود ندارد، بلکه استادانی که به وضعیت اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی یا سیاسی انتقاد دارند، تنبیه می‌شوند. نمونه متأخر بستن سایت دکتر رنانی و احضار ایشان است. اگر دانشگاه واقعا مکانی برای خلق دانش و اندیشه‌های نو به منظور بهبود زندگی مردم و ارتقای جایگاه ایران در عرصه جهانی است، نظام حکمرانی باید به استادانی که وقت بسیاری صرف می‌کنند و درباره چالش‌ها می‌نویسند و صحبت می‌کنند و در تلاش برای حل مشکلات کشور هستند، پاداش دهد. متأسفانه وضعیت کنونی کاملا معکوس است. بر اساس مقررات رایج در دانشگاه‌ها، استادان خاموش بهترین امتیازات را دریافت می‌کنند.

به‌طور مثال در عرصه اقتصاد، استادانی که در کلاس‌های دروس مختلف از اقتصاد ایران نمونه‌ای هم ذکر نمی‌کنند و صرفا به ارائه متون اقتصادی مربوط به کشورهای دیگر بسنده می‌کنند و بر این باورند که گفت‌وگو درباره اقتصاد ایران به مسائل سیاسی پیوند می‌خورد و خطرناک است، در دانشگاه هیچ مشکلی ندارند؛ ولی استادی همچون محسن رنانی که از بحران‌های اقتصادی و پیامدهای اجتماعی آن ابراز نگرانی می‌کند و زنگ‌های خطر را به صدا درمی‌آورد، خوشایند برخی از نهادهای حاکمیتی نیست‌. نظام پاداش و تنبیه حاکم بر دانشگاه‌های کشور، استادان را از کار و تلاش برای بررسی ریشه‌های مشکلات درهم‌تنیده اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی و امنیتی بر حذر می‌دارد و پاداش‌های سخاوتمندانه به مقالاتی می‌دهد که عموما با ابربحران‌های کشور و راهکارهای نجات از آنها ارتباطی ندارند. در دو دهه اخیر، تأکید بر ضرورت افزایش شمار مقالات استادان به فساد گسترده‌ای منجر شده که مثل موریانه پایه‌های دانشگاه‌های ایران را می‌خورد. اگر دانشگاه‌های کشور به راستی محلی برای بررسی مسائل و مشکلات کشور ‌‌بودند، امثال محسن رنانی باید مورد تشویق قرار می‌گرفتند. ارکان مختلف نظام حکمرانی به صدای زنگ‌های خطری که از سوی دانشگاه‌های کشور نواخته می‌شد، حساس می‌بودند و پیش از آن به هشدارهای دلسوزانه توجه می‌کردند. ایجاد محدودیت برای دکتر رنانی تداوم سیاست خالی‌کردن دانشگاه‌ها از تفکر نقادانه و ترغیب هرچه بیشتر استادان به سکوت است که بی‌تردید آسیبی جدی به کشور وارد خواهد کرد.

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

مناظره علینقی مشایخی و احسان خاندوزی چالش‌های نظری و عملی توسعۀ اقتصادی ایران

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

☑️ چرا مشکلات باوجود اجرای سیاست‌ها و راه‌حل‌های مختلف طی دهه‌ها حل‌نشده‌ باقی‌ مانده‌اند؟

📚 گزارش اقتصادی آکادمی دانایان با عنوان «موانع سیاست‌گذاری اقتصادی و توصیه‌هایی به دولت چهاردهم» به بررسی ریشه‌ای چالش‌های ساختاری حاکمیت در ایران پرداخته و دلایل ناکارآمدی سیاست‌گذاری را تحلیل می‌کند.

این گزارش، ضمن نقد فرآیندهای تصمیم‌گیری و تعویق در حل مسائل کلان، بر اهمیت بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی و کارشناسی کشور تأکید دارد. همچنین با ارائه‌ی راهکارهایی عملی، مسیرهایی برای ایجاد اصلاحات پایدار، افزایش تعاملات بین نهادهای کلیدی و تقویت نظام کارشناسی پیشنهاد می‌دهد.

🔰 برای درک عمیق‌تر از مشکلات ساختاری اقتصاد ایران و آشنایی با راهکارهای عملیاتی، فایل کامل این گزارش را مطالعه کنید.

👈 دانلود گزارش

➖➖➖➖
@HosseinAbdohTabrizi

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

وفاق ملی؛ معلول یا راه‌‌‌حل؟

روزنامه دنیای اقتصاد
۲۰ دیماه ۱۴۰۳

دکتر یعقوب اندایش
رئیس انجمن اقتصاد ایران

اقتصاد ایران بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷ با تشکیل حکومت جمهوری اسلامی ایران وارد مرحله دیگری از نوع حکومت و کارگزاران شد. قبل از انقلاب نیز سرشار از رانت‌ها و منابعی بود که دولت رانتیر سعی در توزیع و مدیریت آن داشت اما رفته‌رفته از این منابع رانتی در کشور کاسته شد و بعد از تحریم‌های دهه ۹۰ وکاهش صادرات نفتی درآمدهای حاصله رانتی نیز کاهش یافت.

 از طرفی رفته‌رفته بعد از انقلاب تولید نخبگان و شیفتگان متصل به قدرت بیش از ظرفیت پذیرش آنها در مناصب بوده، تفکیک و استقلال نخبگان سیاسی و اقتصادی انجام نگرفته، ترکیب قدرت و ثروت به فساد انجامیده و به نوعی باعث افزایش تعارض منافع، بازی شیفتگان و تولید شیفتگان سرخورده شده است که همزمان به تنگناهای معیشتی برای عموم نیز انجامیده است.

با این اوصاف سه دوره بعد از انقلاب را می‌توان تقسیم‌بندی کرد. دوره اول با پیروزی ایدئولوژی حاکم، آن ایدئولوژی مورد وفاق اکثریت بود و ظرفیت منابع رانتی نیز بیش از تولید نخبگان قدرت، بنابراین روند سیر وفاق به صورت صعودی بود. بعد از آن تقریبا از اواخر دهه ۷۰ شیب صعود وفاق اگر همچنان مثبت بوده اما روند کاهشی به خود گرفته و از اواخر دهه ۸۰ با تحریم‌های سنگین و اتفاقات سیاسی که موجب چندپارگی محیط ایدئولوژیک و کاهش درآمدهای رانتی شد، شیب وفاق تغییر یافت و به سمت نزولی و منفی حرکت کرد که موجب قطبی‌شدگی سیاسی شد.اساسا اجماع در کشورهای رقابتی، پایین و فقط برای کاهش رانت و رقابتی شدن است و برای رشد اقتصادی، اجماع و وفاقی لازم نیست بلکه تحت حاکمیت قانون و نهادها و قواعد بازی مترقی منافع فرد به سمت منافع جمعی حرکت می‌کند. اما کشورهای نفتی  را که برای استفاده صحیح از رانت نیاز به وفاق و اجماع دارند می‌توان به دو دسته تقسیم کرد: کشورهایی که سعی کرده‌اند نظام دموکراسی را اجرا کنند اما در عمل موفقیت چندانی نداشته‌اند و نتوانسته‌اند نهادهای قوی در جهت منافع عموم را مستقر کنند که به رانت‌جویی، رقابت ناسالم و ضعف در شایسته‌سالاری و حاکمیت قانون منجر شده است و دوم کشورهایی که نظام سلطنتی دارند و انتخابات در آن کمرنگ است. این گروه از کشورها اگر دارای حکام خیرخواه و توسعه‌گرا بوده‌اند به نسبت بهتر از گروه اول توانسته‌اند منابع رانتی را مدیریت کنند و برای رشد و توسعه استفاده کنند اما  اغلب کشورهای گروه اول نتوانسته‌اند از منابع رانتی برای رشد و توسعه بهره گیرند و چه‌بسا تعارض شدید منافع و تضعیف وفاق نیز نتیجه آن بوده است و نخبگان قدرت به جای ائتلاف‌های فراگیر برای رفاه عموم به ائتلاف‌های توزیعی بین جناح و باند خود روی آورده‌اند.

از این رو می‌توان گفت تضعیف وفاق معلول این شرایط است و برای رشد و توسعه نیازمند اجماع در سطح سران قواست تا روی اصلاحات جدی برای توزیع درست رانت و استفاده از آن برای رشد اقتصادی و نه توزیع بین افراد و گروه‌‌‌ها، اصلاح بودجه، حاکمیت قانون، تقویت نهادها و ائتلاف فراگیر برای رشد و منافع جامعه اجماع حاصل شده و انجام گیرد تا ریشه‌‌‌های تضعیف وفاق ملی از بین رود و وفاق تقویت شود. واقعیت اینکه در این نظام دموکراسی فعلی که خود درگیر فساد و تعارض منافع است این مهم قابل انجام نیست بلکه از بالا به پایین به صورت خیرخواهانه و توسعه‌گرایانه این اصلاحات باید انجام گیرد تا مشمول تعارض منافع نشود. همچنین افراد و گروه‌هایی از نخبگان قدرت که خود مشمول ایجاد و فراگیری تعارض منافع شده‌اند نباید به بازی گرفته شوند و اگر وفاق به معنی به رسمیت شناختن قدرت آنها و به‌کارگیری آنها در مناصب باشد تا اجماع روی سیاست‌ها و اصلاحات انجام گیرد، این مهم نه‌تنها محقق نمی‌شود بلکه راه عکس خود را طی می‌کند.بنابراین اجماع و وفاق روی سیاست‌ها و اصلاحات موردنیاز و با به‌کارگیری شایستگان، کارشناسان و آنهایی که به دور از تعارض منافع هستند، باید انجام گیرد و تقسیم پست‌‌‌ها بین نخبگان گذشته قدرت که دارای تعارض منافع هستند فقط زمینه مطالبات جناحی، باندی، منطقه‌‌‌ای و قومی را تقویت می‌کند که به صلاح آینده کشور نیست و وضع را وخیم‌‌‌تر خواهد کرد.درهمراه کردن مردم و نخبگان برای اصلاحات باید از قدرت اقناع و افکار خود‌تکثیر‌شونده مثبت و روایت‌‌‌های صحیح استفاده کرد و این مهم در توان شخصیت صادقانه رئیس دولت چهاردهم است که بدون دادن سهم از رانت و مناصب و با ائتلاف فراگیر در جهت منافع عمومی و شکل جدید شراکت در جهت راهبرد رشد بلندمدت و باورپذیر، مردم و نخبگان را همراه کند.

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

مسئله را حمل می‌کنند

کیومرث حیدری، مدیر گروه اقتصاد انرژی پژوهشگاه نیرو:

ناترازی به خصوص از منظر اقتصادی مفهومی مبهم و گمراه‌کننده است. هر کسی سعی می‌کند که مشکل را از دوش خود بردارد و به دوش دیگران بیاندازد. حتی در درون یک دستگاه هم بخش‌های مختلف با یکدیگر ناسازگاری دارند.

ویدیو کامل این نشست را در یوتیوب پانوراما ببینید

لیبرال دموکراسی و حکومت قانون عامل رشد جلو برنده در نظرات برندگان نوبل اقتصاد ۲۰۲۴
از زبان دکتر رامین ناصحی استاد کالج دانشگاهی لندن

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

انجمن اقتصاد ایران با ابراز تأسف و نگرانی از تعلیق سایت و کانال دکتر محسن رنانی و تشکیل پرونده قضایی برای ایشان اعلام می‌دارد دکتر رنانی اقتصاددانی دلسوز با نگاه عالمانه و همه‌جانبه به مسائل کشور است. هر حکومتی باید قدردان منتقدان و مصلحان اجتماعی باشد حتی اگر قلمی تند و تیز داشته و برخی از صاحبان قدرت را خوش نیاید. بدین منظور ایجاد فشار و محدودیت در نوشتن و انتشار دیدگاه‌های فکری هرکسی ازجمله ایشان به نفع خیر عمومی نبوده و نمی‌تواند در خدمت اهداف و مصالح عالیه هر حکومت و جامعه‌ای باشد.
امید و خواهشمند است دستور توقف رسیدگی و صدور قرار نهایی بر عدم تعقیب نامبرده صادر شود و این اندیشمند و اقتصاددان برجسته به فعالیت دلسوزانه خود ادامه دهد.

انجمن اقتصاد ایران
۱۷ دیماه ۱۴۰۳

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

🔰فایل پاورپینت نشست علمی با موضوع:
🔸 ریشه‌های کمبود فصلی انرژی با تاکید بر برق و گاز،  راهکارها و سیاست‌ها

🔸 برگزار کننده: انجمن اقتصاد ایران و پژوهشگاه نیرو

سخنران:
🔹 دکتر کیومرث حیدری، مدیر گروه اقتصاد انرژی پژوهشگاه نیرو

بحث کننده:
🔹 دکتر یعقوب اندایش، رئیس انجمن اقتصاد ایران

🔰فایل تصویری نشست علمی با موضوع:
🔸 ریشه‌های کمبود فصلی انرژی با تاکید بر برق و گاز،  راهکارها و سیاست‌ها

🔸 برگزار کننده: انجمن اقتصاد ایران و پژوهشگاه نیرو

سخنران:
🔹 دکتر کیومرث حیدری، مدیر گروه اقتصاد انرژی پژوهشگاه نیرو

بحث کننده:
🔹 دکتر یعقوب اندایش، رئیس انجمن اقتصاد ایران

مهمترین پیام‌های این نشست:

🔴 ناترازی (شکاف بین نیاز و تولید) مفهومی مبهم است و  در فهم مسأله و ارایه راه حل گمراه کننده است.

🔴 در دو سال گذشته مجموع حدود 2 میلیون انشعاب برق واگذار شده است که به معنای  افزایش تقاضای بی پشتوانه (معادل 3000 مگاوات) و بازفروش ظرفیت فروخته شده به مشتریان قبلی است بدون اینکه ظرفیت جدید ایجاد شود و باعث خروج و فشار بر مشتریان غیرخانگی و تولید است.

🔴 حدود یک سوم مولدهای نصب شده، بالای 20 سال عمر دارند، همچنین تعمیر و نگهداری آنها به موقع انجام نگرفته است.

🔴 در بخش گاز هم به تناسب مسئله افت فشار مخازن، کارائی پالایشگاهها، حوادث خطوط (ناشی از عمر بالا و فرسودگی) و ... مطرح است.

🔴 روند رو به رشد گرمایش و تغییر اقلیم، افزایش جمعیت و تولید بر تقاضا افزوده است.

🔴 نیروگاه‌های برق آبی با ظرفیت 13 هزار مگاوات به دلیل مشکلات بارش و تغییر اقلیم با محدودیت تولید مواجهه شده‌اند.

🔴 وضعیت فعلی نظام قیمت گذاری، برق و گاز را به سمت یک کالای عمومی (کالای رایگان) سوق داده است.

🔴 قیمت‌گذاری معکوس برق و گاز در دستور قرار گرفته است.

🔴 اقلیم بندی مناطق کشور به سردسیر و گرمسیر و گرید آن در دستگاههای تصمیم‌گیری کشور مرتب دستخوش تغییر با چانه‌زنی‌ها شده تا تخفیفات بیشتری از برق و گاز شامل آن مناطق شود.

🔴 با این قیمت‌گذاری مرز تقاضا و نیاز برداشته شده است.

🔴 شرایط اقتصاد کلان و تحریم
مبادلات مالی، فناوری و سرمایه گذاری بین المللی،افت مستمر ارزش پول ملی،  پیش بینی ناپذیر بودن بلندمدت موجب کندی سرمایه گذاری در این صنعت شده است.

🔴 در واقع حکمرانی کشور حمل مسئله را جایگزین حل مسئله کرده است


🔴 سرمایه گذاری به اندازه کل شکاف بین اوج بار فصلی و ظرفیت تولید فعلی، با وجود قیمت‌گذاری معکوس فعلی، غیر اقتصادی است.

🔴 مجموعه‌ای از تصمیمات قیمتی و غیر قیمتی هماهنگ حکمرانی کشور برای حل مشکل انرژی نیاز است و گرنه تولید کشور بیش از پیش آسیب می‌پذیرد.

فایل تصویری نشست را از یوتیوب بازاروما تماشا کنید


✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

🎥 ابهام زدایی از یک مفهوم

نسخه صوتی

▫️وفاق؛ کلیدواژه‌ای که در انتخابات اخیر بسیار بر آن تأکید شد، اما آیا معنای واقعی آن برای همه روشن است؟ این واژه که سال‌هاست در محافل سیاسی ایران طنین‌انداز است، به راستی چه تعبیری دارد؟ آیا وفاق تنها به همکاری دو جناح رقیب خلاصه می‌شود، یا معنایی گسترده‌تر و پیچیده‌تر دارد؟

▫️در نشستی با حضور هادی خانیکی استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی، مصطفی معین وزیر پیشین علوم، حسین سراج‌زاده جامعه‌شناس، ابوالفضل دلاوری استاد علوم سیاسی دانشگاه علامه‌ طباطبایی، حمید بهلولی استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تلاش شد تا به این پرسش پاسخ داده شود.

▫️شرکت‌کنندگان در این نشست با بررسی ابعاد مختلف مفهوم وفاق، سعی کردند تا از ابهامات موجود پیرامون آن بکاهند و تعریفی جامع و دقیق از آن ارائه دهند.

📺 @ecoiran_webtv

🔰 تك‌نرخي شدن ارز در شرايط كنوني ممكن نيست

✍ دکتر مرتضی عزتی
برخي ادعا مي‌كنند با هدف تك‌نرخي كردن ارز تلاش دارند، نرخ ارز رسمي (ازجمله نرخ مركز مبادله طلا و ارز) را بالا مي‌برند تا نرخ بازار آزاد را كاهش بدهند. در اين راستا مركز مبادله ارز تجاري نيز براي مبادله ارز با قيمت‌هاي توافقي ميان صادركنندگان و واردكنندگان راه‌اندازي شده است تا اين هدف را تحقق ببخشد. ولي واقعيت اين است كه با شرايط كنوني نه تنها تك‌نرخي شدن ارز امكان پذير نيست، بلكه سياست جاري به افزايش بيشتر نرخ ارز و تشديد اختلاف نرخ در بازار رسمي و بازار آزاد (غيررسمي) نيز خواهد انجاميد. به نظر مي‌رسد كساني كه اين طرح را ارائه كرده‌اند اگر هدف ديگري نداشته باشند، دست‌كم واقعيت‌هاي موجود اقتصاد ايران را ناديده گرفته‌اند. ۱) در شرايطي كه دولت مي‌خواهد خودش نرخ را كنترل كند، نرخي كه تحت كنترل دولت باشد نرخ بازار نخواهد بود. چون دولت نمي‌تواند همه عرضه و تقاضاهاي ارز را كنترل كند و بخش قابل توجهي از ارز به صورت‌هاي مختلف در اختيار ديگران قرار دارد. آنها با توافق‌هاي خارج از كنترل دولت، قيمت ديگري براي مبادله خود تعيين خواهند كرد و در نتيجه تك‌نرخي شدن رخ نخواهد داد. مگر اينكه در كنار الزامات و بايسته‌هاي ديگر، دولت هرگونه دخالت در بازار را كنار بگذارد. ۲) تك‌نرخي شدن ارز نيازمند برقراري تعادل ميان عرضه و تقاضا است. از آنجايي كه تقاضاي ارز در شرايط كنوني بسيار بيش از عرضه آن است، با نرخ‌هاي كنوني و حتي نرخ‌هايي بسيار بالاتر از اين نيز، ايجاد تعادل در بازار ارز ممكن نخواهد بود. از اين رو ارز، تك‌نرخي نخواهد شد. مگر اينكه در كنار الزامات ديگر نرخ‌هاي بسيار بالاي ارز را بپذيريم. ۳) از آنجا كه عرضه ارز كمتر از تقاضاي آن است و تورم در كشور بالا است، تقاضاي ارز قابل توجهي براي پس انداز ارزي به جاي ريالي با هدف حفظ ارزش پول وجود دارد. چون تصميم‌گيران نمي‌خواهند و توان ارزي كشور نيز اجازه نمي‌دهد اين تقاضا در بازار رسمي پاسخ داده شود، براي اين تقاضا بازاري غير از بازار رسمي تشكيل مي‌شود و بي‌شك قيمت در اين بازار بيشتر از بازار رسمي خواهد بود. مگر اينكه در كنار الزامات ديگر دولت اجازه بدهد اين تقاضا نيز از بازار رسمي ارز تامين شود كه اگر چنين اجازه‌اي داده شود، تقاضاي شديدي براي اين وجود خواهد داشت و تا زماني كه تورم بالا و نرخ بهره بانكي مثبت معنادار نيست، چنين تواني در بازار ارز وجود ندارد.
۴) از آنجا كه تقاضاي ارز براي خروج سرمايه بسيار بالا است و مسوولان آمادگي عرضه ارز براي پاسخ دادن به تقاضاهاي خروج سرمايه را ندارند و قدرت اين تقاضا نيز بسيار بالا است، اين تقاضا يك بازار ديگر تشكيل خواهد داد كه نرخ ارز در آن بازار بسيار بالاتر از هرگونه بازار رسمي خواهد بود. يكسان شدن قيمت در اين بازارها نيازمند آن است كه در كنار الزامات ديگر دولت دخالتي در بازار ارز نداشته باشد و اجازه آزادي كامل نرخ و بازار ارز را بدهد تا همه تقاضاها پاسخ داده شود كه نه تنها سيستم اين را نمي‌خواهد كه توان ارزي نيز اجازه آن را نمي‌دهد.
۵) از آنجا كه سياست‌هاي جاري دولت ثبات ندارد، اطمينان به بازار تحت كنترل دولت بسيار پايين است و در نتيجه هر گونه بازار تحت كنترل دولت با استقبال محدود و اجباري روبه‌رو است. از اين رو بخشي از ارز در شرايطي كه بازار تحت كنترل دولت است، خارج از اين بازار خواهند ماند و نرخ آن نيز متفاوت خواهد بود و تك‌نرخي شدن رخ نخواهد داد.
۶) در اين شرايط هيچ شكي نخواهد ماند كه ايجاد يك بازار ارز امكان‌پذير نيست. چنانچه يك بازار ارز با نرخ‌هاي فعلي باشد، چون تقاضاي ارز بسيار بيشتر از عرضه آن است، در نتيجه نرخ ارز سرعت افزايش بيشتري مي‌گيرد. پس ادعاي اينكه نرخ ارز را كاهش مي‌دهيم غيرواقع‌بينانه و احتمالا يا با هدف ديگري ارائه شده يا به خاطر ناديده گرفتن واقعيت‌هاي بازار است.
۷) نرخ ارز بازار آزاد هميشه بيش از نرخ ارز بازار رسمي با هر عنواني بوده و خواهد بود و اساسا بازارهاي مختلف اين گونه هستند كه دولت‌ها براي كنترل نرخ‌ها اقدام به ايجاد بازارهاي رسمي مي‌كنند. در بازار ارز ايران تجربه سال‌هاي اخير نشان داده كه همواره نرخ ارز بازار آزاد (غيررسمي) دست‌كم حدود ۲۰% بيش از نرخ ارز بازار رسمي است. پس اين دو نرخ با شرايط موجود يكسان نخواهند شد.
۸) هر چه نرخ ارز بازار رسمي افزايش بيابد نرخ ارز بازار آزاد كه مرجع تصميم‌گيري بخش عمده‌اي از فعالان اقتصادي نيز به تناسب آن افزايش خواهد يافت و اگر سرعت رشد قيمت در بازار ارز رسمي بيشتر شود، سرعت رشد قيمت در بازار آزاد نيز بيشتر خواهد شد و به سمت واگرايي حركت مي‌كند. تجربه ماه‌هاي اخير در افزايش حدود ۲۰درصدي نرخ ارز در بازار رسمي و افزايش بيش از ۳۰ درصدي نرخ بازار غير رسمي نيز اين را نشان مي‌دهد./متن کامل

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

یادآوری برگزاری نشست
ریشه‌های کمبود فصلی انرژی با تاکید بر برق و گاز،  راهکارها و سیاست‌ها

سخنران:
🔹 دکتر کیومرث حیدری، مدیر گروه اقتصاد انرژی پژوهشگاه نیرو

امروز شنبه ساعت ۱۴
به شکل حضوری و آنلاین

💢 انجمن اقتصاد ایران و پژوهشگاه نیرو برگزار می‌کنند

نشست علمی با موضوع:
🔸 ریشه‌های کمبود فصلی انرژی با تاکید بر برق و گاز،  راهکارها و سیاست‌ها

سخنران:
🔹 دکتر کیومرث حیدری، مدیر گروه اقتصاد انرژی پژوهشگاه نیرو

بحث کننده:
🔹 دکتر یعقوب اندایش، رئیس انجمن اقتصاد ایران

زمان:
🔸 شنبه ۸ دی ۱۴۰۳ ساعت ۱۴ الی ۱۶

مکان:
🔸 پژوهشگاه نیرو سالن دکتر رنجبر
واقع در شهرک غرب، انتهای بلوار دادمان

و همزمان به صورت آنلاین از طریق لینک زیر

https://marcocial.com/e/3ie

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

🎥 ایران بدون نخبگانش صنعتی نمی‌شود

نسخه صوتی

▫️صنعتی شدن در ایران با چالش‌های بسیاری همراه است که بخشی از آن به سیاست‌گذاری‌های اقتصادی بر می‌گردد. نگاهی به تاریخچه توسعه نشان می‌دهد که صنعتی شدن در برخی کشورها که قبلاً عقب بودند، بسیار سریع‌تر از ما پیش رفته است. احتمالاً مهمترین مسئله این است که حکمرانی اقتصادی در ایران خود را با تحولات جهانی همراه نکرده است.

▫️میزگرد تخصصی چالش‌های صنعتی شدن ایران، از حکمرانی اقتصادی تا تحولات جهانی در همایش «چالش‌های صنعتی شدن در ایران» با حضور مسعود نیلی، فرهاد نیلی، حسین افشین، محسن جلال پور، احمد دوست حسینی و رحمن قهرمان پور برگزار شد.

▫️در این میزگرد عنوان شد که ایران بر سر یک دوراهی بزرگ قرار گرفته است. تبیین این دو راهی در پروژه بنیاد خلیلی انجام گرفت. انتخاب درست در این بزنگاه به معکوس شدن جریان مهاجرت نخبگان بستگی دارد؛ اگر این اتفاق بیفتد، زمینه برای ورود به دوره جدید صنعتی شدن در کشور فراهم خواهد شد.

#همایش_چالش‌های_صنعتی_شدن_ایران

📺 @ecoiran_webtv


✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

بررسی عملکرد شاخص های توسعه ای ایران و کشورهای منطقه سند چشم انداز ۱۴۰۴

مرکز مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی

مقایسه رتبه ایران در سال 1402 نسبت به سال 1384 نشان می‌دهد که در بسیاری از شاخص‌های توسعه‌ای موقعیت ایران نسبت به کشورهای منطقه تضعیف شده است.

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A

مصیبت صنعت
فراز و فرودهای کارآفرینی صنعتی در میزگرد محمدمهدی بهکیش و موسی غنی‌نژاد

بخش تولید و صنعت در ایران طی یک سده گذشته با مصائب و مشکلات زیادی مواجه بوده است؛ از فقدان زیرساخت‌ها و کمبودها گرفته تا مداخلات زیاد دولت و توزیع رانت ارزی به نفع کالای خارجی و این روزها هم تحریم‌های کمرشکن. کارآفرینان ایرانی نیز در این دهه‌ها به دلیل سیاستگذاری‌های نادرست دولت و دستوری شدن کامل اقتصاد، اگرچه تلاش زیادی کردند، اما نتوانستند به آنچه در نظر داشتند برسند. فقط در دهه 1340 که مداخله دولت حداقل و دست بخش خصوصی باز گذاشته شد، رشد و توسعه صنعتی رخ داد. محمدمهدی بهکیش و موسی غنی‌نژاد، دو اقتصاددان، در این میزگرد با بررسی روند تاریخی توسعه صنعتی و اشاره به روند کارآفرینی «محسن خلیلی»، پدر تشکل‌گرایی صنعتی و موسس گروه بوتان، از مصائب صنعت و آلوده شدن نهادهای بخش خصوصی به حضور دولتی‌ها و خصولتی‌ها می‌گویند.

✅ انجمن اقتصاد ایران

@IR_Economists_A