🎙«به مناسبت انتشار خاطرات صوتی علینقلی عالیخانی برای اولین بار» ✍ امین کاوئی بعد از ۴۰ سال برای اولین بار فایل صوتی خاطرات علینقی عالیخانی وزیر اقتصاد (از بهمن ۱۳۴۱ تا مرداد ۱۳۴۸) و شاید مهمترین رجل اقتصادی عصر پهلوی، در تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد منتشر شده است. طبیعتا بی‌وقفه در این چند روز آن را پیوسته و چندین‌باره گوش دادم. در ادامه نکات مهم و جدیدی از داخل ۱۸ نوار ضبط شده که می‌تواند برای مخاطب امروز جالب باشد را آورده‌ام. ➖➖➖➖➖➖ ۱➖خدمت سربازی) «سربازی» و «پیدا کردن شغل مناسب» برای بعد از بازگشت به کشور از ۱۳۳۰ هم دغدغه نخبگان درس‌خوانده در خارج بوده است. ۲➖پژوهش توسعه در ساواک) بررسی و پژوهش توسعه در سواحل جنوبی خلیج فارس در دوره پهلوی بر عهده نهادهای امنیتی (ساواک) بوده که علینقی عالیخانی مسئول این پژوهش‌ها بوده است! ۳➖شکاف بین ابرقدرت‌های شرق) عالیخانی به ادعای خود برای اولین بار متوجه می‌شود که رابطه چین و شوروی به هم خورده و فرصت مناسبی برای ابتکار سیاسی و اقتصادی است. ۴➖شرکت‌های نفتی جنوب و خرید مایحتاج از تهران) عالیخانی از مهمترین کارهای خود در امور غیرصنعتی شرکت ملی نفت را، تلاش برای تغییر رویه خریدهای ساده شرکت نفت از محلی‌های خوزستان به جای خرید از تهران برمی‌شمرد! وی همچنین می‌گوید که سعی می‌کرده که برای مناطق جدیدا تعطیل شده یا کم‌فعالیت نفتی، زمینه فعالیت جدیدی برای مردم دست و پا کند. (جالب اینکه این مسئله تا امروز هم کاملا حل نشده است!) ۵➖رضایت نسبی از اصلاحات ارضی) عالیخانی از همه‌پرسی انقلاب سفید سال ۱۳۴۱ (اصلاحات ارضی، ...) به عنوان نقطه اوج موفقیت‌های محمدرضا شاه یاد می‌کند و تاکید می‌کند که عمده مردم حتی نیروهای چپ‌گرا مثل نجف دریابندری شرکت در آن انتخابات و انجام اصلاحات ارضی را نویدبخش آینده‌ای بهتر می‌دانستند که البته به تعبیر وی با خطاهای شخص شاه در آینده، از بین می‌رود. ۶➖مخالفت با مونتاژ CKD) بر خلاف تصوری که رایج شده است، عالیخانی پدر سیاست صنعتی ایران با مونتاژکاری خودرو پیش از دوره وزارت خود توسط اخوان که توام با ممنوعیت واردات بوده، به شدت مخالف بود. جالبتر اینکه درست مشابه امروز، بهانه انحصارطلبان داخلی صنعت خودرو نبود ارز برای واردات خودروی آماده خارجی بوده است. ۷➖نفوذ سیاسی خودروسازان) علینقی عالیخانی توضیح می‌دهد که در سال ۱۳۴۱ وقتی واردات خودروی آماده خارجی را آزاد می‌کند، جعفر اخوان مونتاژکار خودروهای فیات، دست به دامن وزرای هیئت دولت می‌شود و آن‌ها هم تلاش خود را برای ممنوعیت دوباره واردات خودرو انجام می‌دهند. ۸➖خطر سرمایه‌گذاری خارجی) عالیخانی برخلاف فکر بقیه اعضا کابینه خصوصا شخص نخست‌وزیر اسدالله علم، لزوما سرمایه‌گذاری خارجی را هم مفید نمی‌داند و نگران بیرون بردن اصل یا سود سرمایه‌گذاری خارجی است. ۹➖ضعف تصمیم‌گیری شاه) عالیخانی میگوید تجربه ۱۵ خرداد و تجربیات مشابه، به من ثابت کرد که برخلاف روحیه جنگندگی اسدالله علم، تزلزل و ضعف شاه در تصمیم در بحران انقلاب به خاطر بیماری نبود و شخصیت وی همیشه همینطور بود. ۱۰➖وابستگی منصور به آمریکا) حسنعلی منصور وقتی در انتخابات مجلس تهران ۱۳۴۲، رفته رفته به عبدالله ریاضی باخت و هر چه شمارش آرا بیشتر می‌شد رتبه‌اش به دهم و دوازدهم هم بدتر می‌شد، به شکل باورنکردنی راک‌ول سفیر آمریکا در تهران رو زده بود و اون هم به اسدالله علم زنگ می‌زند که لطفا ترتیبی اتخاذ کنید که ایشان که در آینده شخص مهمی در ایران قرار است بشود، رتبه چنین بدی نداشته باشد که با مخالفت شدید علم برخورد می‌کند. در ادامه وقتی مادر شاه واسطه می‌شود و تقاضای رتبه هفتم می‌کند که در عمل هم نتیجه می‌دهد! (ادامه در پست بعد) @AminKavei ✅ انجمن اقتصاد ایران @IR_Economists_A