حصول ملكات نفسانيه با تهذیب و  تكرار اعمال  : بدان كه: هر نفسى در آغاز  آفرينش و اوایل  طفوليت، از جميع صفات و ملكات‏ خالى است، مانند صفحه ‏اى كه ساده از نقش و صورت باشد، و حصول ملكات و تحقق صفات به واسطه تكرار اعمال و افعال مقتضيه آنها است.و هر عملى كه يك مرتبه سر زد اثرى از آن در دل حاصل، و در مرتبه دوم آن اثر بيشتر مى‏شود، تا بعد از تكرار عمل،اثر مستحكم و ثابت مى‏گردد و «ملكه راسخه‏» مى‏شود در نفس، همچنان كه انگشت‏ چون مجاور آتش شود حرارت در آن تاثير مى‏كند و گرمى در آن ظاهر مى‏شود، ليكن‏ ضعيف است و به مجرد دور كردن از آتش سرد مى‏شود.و هر گاه مجاورت طول كشيدتاثير حرارت در آن بيشتر مى‏شود، و رنگ آتش در آن هم مى‏رسد، و بعد از آن ‏روشن مى‏شود و آتشى مى‏ گردد كه هر چه به آن نزديك شود مى‏سوزد، و هر چه به آن‏ مقابل شود روشن مى‏كند. و همين است‏ سبب در سهولت تعليم اطفال و تاديب ايشان، و سختی  تغيير اخلاق‏ مشايخ و پيران.و هرگاه كسى مراقبت احوال خود كند، و نظرى در اعمال و افعال خودكند، و صفحه دل خود را گشوده و به ديده بصيرت در آن تامل نمايد، بر مى‏خورد به‏ ملكات و صفاتى كه در آنجا رسوخ كرده ‏اند، و اكثر مردم به جهت گرفتارى علايق وكثرت عوايق از نقوش و نفوس خود غافل‏اند. اما چون زمان رحلت از اين سراى پندار، و مسافرت به عالم بقا و قرار رسد، دل ازمشاغل دنيويه فارغ، و ريشه علايق از مزرع خاطر جدا ، و پرده طبيعت از مقابل ديده ‏بصيرت برداشته شود، و نظر او بر لوح دل و صفحه نفس افتد. معراج السعاده ملا احمد نراقی @haghightx