🎥📷⏳
محمد میرشاهی: «تمام دیکتاتورها سینما را دوست دارند»؛ این جمله اکنون یک ضربالمثل سینمایی شده است. از علاقۀ هیتلر به آثار والتدیزنی که آرزو داشت استودیویی همچون دیزنی در آلمان بسازد، تا علاقۀ صدام حسین به «پدرخوانده» و استالین، و دیکتاتور کرۀ شمالی که یک کلکسیون بینظیر فیلم داشت و برادرش که در سفری پنهانی به دیزنیلند مغضوب و سربهنیست شد. اما موسولینی دیکتاتور فاشیست ایتالیا از نوع دیگری بود. او مهمترین دیکتاتور قرن بیستم بود که به سینما خدمت کرد. همچون بسیاری از حکومتهای دیکتاتوری، فاشیسم هم الفبای خودش را پدید آورد. موسولینی بهخوبی دریافته بود که از طریق سینما میتواند شخصیت خودش را بسازد و در جهان بلندآوازه شود. از این رو همۀ فیلمهای خبری و تبلیغاتی از زمان روی کار آمدنش، تمثال مبارک او را به عنوان پدر و ناجی ایتالیا نشان میدادند.
فکر برگزاری جشنواره به سرش زد و فکر کرد که این آمد و شد سینماگران و مردم، فرصت خوبی است برای هر چه بیشتر دیده شدن ایتالیا و اقدامات دولت فاشیستش؛ آن هم در شهر پررمز و راز و دیدنی ونیز. در سال ۱۹۳۲ این جشنواره آغاز به فعالیت کرد که هنوز هم دومین جشنوارۀ مهم سینمایی جهان پس از کن است.
اقدام بعدیاش با الهام از هالیوود، افتتاح استودیوی افسانهای «چینه چیتا» در ۱۹۳۷ بود که بسیاری از بزرگان در آن فیلم ساختند؛ از فدریکو فلینی و لوکینو ویسکونتی تا روبرتو روسلینی تا همین اواخر مارتین اسکورسیزی. چینه چیتا به هالیوود اروپا مشهور شد. در کنار چینه چیتا، مدرسهای سینمایی به نام «مدرسۀ تجربی سینما» دایر کرد و شاگردان خوبی تربیت شدند که بعدها به سینمای ایتالیا خدمت کردند.
بهتدریج فهمید که فیلمهای پروپاگاندا ممکن است پاشنه آشیل تبلیغاتی حکومتش شوند. از این رو کمدیهای شاد و شنگول و عاشقانۀ مشهور به «تلفن سفید» هم ساخته میشد. این نام از آنجا میآمد که همیشه یک تلفن قشنگ سفید در فیلم حضور داشت.
تاریخ نشان داده که عمر دیکتاتوری ماندگار نیست. دیر و زود دارد اما سوخت و سوز ندارد. برای موسولینی هم چنین شد. سالها ظلم و همدستی با هیتلر در جنگ و ویرانگری، به پایانی تلخ و تراژیک ختم شد. در ۲۸ آوریل ۱۹۴۵ او و معشوقهاش را تیرباران کردند و جسدشان را در یک پمپ بنزین در میلان آویزان کردند تا دیگران پند بگیرند. سینما این آخرین تصویر دیکتاتور فاشیست را هم وفادارانه ثبت کرد، اما دیگر او نبود که درباره نحوه پخش تصویرش دستورالعملهای سفتوسخت صادر کند.