حزب کمونیست چین این روزها با بحران ملی تازه‌ای
روبرو است: جمعیت رو به کاهش کشور و شمار فزاینده‌ی زنان چین که حاضر به ازدواج و بچه‌دار شدن نیستند. سرعت این تغییر چنان است که در سال ۲۰۲۳ میلادی، برای دومین سال پیاپی جمعیت چین کاهش پیدا کرد. تغییری که حالا از اولویت‌های بحران‌های ملی دولت چین است و دولت چین نگران است که با روند فعلی با جمعیت مسن روبرو شده و روند اقتصادی کشور آسیب جدی ببیند. این هفتمین سال پیاپی در چین است که تعداد نوزادان متولدشده هر سال کاهش داشته است. شمار افراد سالخورده در چین از هر کشور دیگری بیشتر است.
دولت چین شروع به تبلیغات و ارائه‌ی خدمات برای تشویق زنان به ازدواج و فرزندآوری کرده است، از خانه‌های سازمانی ارزان گرفته تا معافیت مالیاتی و پول نقد. حزب کمونیست چین حتا دست به دامان تهییج احساسات وطن‌دوستانه شهروندان شده و فرزندآوری زنان را معادل با «خدمت به وطن» کرده و از زنان چین خواسته تا «همسران و مادران خوبی» برای وطن باشند. ترفندهایی که تاکنون نتیجه‌ای نداشته است.
چین دهه‌ها قانون تک‌فرزندی را در کشور با جدیت اعمال می‌کرد تا افزایش بی‌رویه‌ی جمعیت در این کشور پرجمعیت را کنترل کند. قانونی که در نتیجه‌ی آن بسیاری از خانواده‌ها حالا تنها یک فرزند دختر داشتند و به یمن این تک‌فرزند بودن، دختران بسیاری توانستند از تحصیلات و امکانات آموزشی بهتری برخوردار شوند و فرصت‌های شغلی بیشتر و بهتری به دست آورند. زنان جوان و تحصیلکرده بسیاری که از سر نیاز مالی، داشتن سرپناه و … ازدواج نمی‌کنند و مادری را مهم‌ترین نقش و کار خود نمی‌بینند و برای خود اولویت‌ها و نیازهای مدرن دیگری تعریف کردند. حالا دولت چین می‌خواهد این زنان را دوباره به خانه هل دهد و نقش اصلی آن‌ها را «همسری و مادری» جا بزند.
شی جین پینگ، دبیرکل حزب کمونیست چین و رهبر چین، بارها از لزوم «بازگشت زنان به نقش‌های سنتی خود» حرف زده و در یکی از نشست‌های اخیر کمیته مرکزی حزب خواست تا مقامات «فرهنگ ازدواج و بچه دار شدن» را ترویج کنند و باورهای نسل جوان درباره‌ی ازدواج، بچه و بارداری را تغییر بدهند.
کارشناسان می‌گویند یکی از دلایلی که زنان چین حاضر به بچه‌دار شدن نیستند، نابرابری جنسیتی عمیق و جدی در تمام ارکان جامعه‌ی چین است که مادران را بیشتر هم تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. زنان چینی بسیاری می‌گویند وقتی دولت قوانین برابری برای زن متاهل و مادران وضع نمی‌کند، دلیلی نمی‌بینند که تن به ازدواج و بچه‌دار شدن بدهند و خود را به نسبت زندگی مجردی، در وضعیت و قرارداد نابرابر ببرند. آن‌ها می‌گویند ازدواج و به‌ویژه مادر شدن در چین، حقوق زن را حفظ نکرده و او را در وضعیت آسیب‌پذیرتری می‌برد.
در یک دهه‌ی اخیر جنبش فمینیستی آرام و فزاینده‌ی در چین شکل گرفته که عرصه‌ی حضور و فعالیت‌شون بیشتر فضای مجازی است. در فضای واقعی که دولت چین با جدیت بحث بر سر مسائل جنسیتی از جمله آزار جنسی گسترده در محیط کار، دستمزد نابرابر و خشونت جنسیتی علیه زنان را سرکوب می‌کند، زنان جوان بسیاری با ترفندهای گوناگون در فضای مجازی درباره‌ی این مباحث حرف زده و آگاهی‌بخش‌اند. در ظاهر چین قوانینی در راستای برابری جنسیتی دارد؛ برای مثال در استخدام نیروی کار هرگونه تبعیض بر مبنای جنسیتی و نژاد و قومیت ممنوع است، اما در عمل در بسیاری از محیط‌های کاری در آگهی‌های استخدام به صراحت می‌نویسند که «نیروی کار مرد» می‌خواهند و بس.
دادگاه‌ها در اکثر موارد شکایت‌های زنان درباره‌ی نابرابری را رسیدگی نکرده یا به ضرر زنان رای می‌دهند. طلاق در چین سخت‌تر شده و اگر زنی خواهان طلاق باشد باید هفت خوان رستم را طی کند. پژوهشی درباره‌ی ۱۵۰هزار پرونده طلاق در دادگاه‌های چین نشان داد که ۸۰٪ پرونده‌های طلاقی که زنان متقاضی بودند، از سوی قضات رد شده و زنان نتوانستند طلاق بگیرند. متخصصان چینی می‌گویند یک دلیل اصلی رای‌های یک جانبه قضات، نشانه‌های عیان از سوی حزب کمونیست چین در لزوم متاهل بودن و خانواده است و قضات جرات ندارند رایی را صادر کنند که در تضاد با سیاست‌های حزب کمونیست چین تلقی شود. در سال ۲۰۱۱، دادگاه عالی چین در حکمی جنجالی اعلام کرد که بعد طلاق، خانه‌ی مشترک زوجین بین آن‌ها تقسیم نمی‌شود و متقاضی طلاق دیگر از خانه سهمی نمی‌برد! قانونی که به وضوح به نفع مردان چین شد و ماند و زنان وحشت‌زده بسیاری را از فکر جدا شدن از همسری که باب میل‌شان نیست، بازداشته است.
@FarnazSeifi
