جشن
#تیر_ماه_سیزده_تبری /
#تیرماه_سیزده_شودر ایران از زمان باستان، در هر ماه جشنی که نام آن ماه را داشت، برگزار میشد. از این جشن های 12 گانه تـنها جشن تیرگان با نام
تیرماه سیزه شو (شب سیزده تـیرماه) هنوز در تبرستان برگزار میشود.
🌹 #جشن_تیرگان ، روز سیزدهم
تیرماه تبری برابر با 12 آبان خورشیدی است
🌹افزون بر یکی بودن نام روز و ماه ، جشن تیرگان را سالروز حماسه مشخص کردن مرز ایران با تیراندازی آرش کمانگیر میگویند و بر این باورند که پیروزی کاوه آهنگر بر ضحاک ستمگر نیز در این روز اتفاق افتاده است.
👌ابوریحان بیرونی در التفهیم آورده است : ... بدین تیرگان گفتند، که آرش تیر انداخت از بهر صلح منوچهر که با افراسیاب ترکی کرده است، بر تیر پرتابی از مملکت؛ و آن تیر گفتند : او از کوه های تبرستان بکشید تا بر سوی تخارستان.
از آن خوانند آرش را کمانگیر
که از آمل ب مرو انداخت یک تیر
🌹نشانه های برگزاری جشن تیرگان، از قرن ششم به بعد در سندهای تاریخی اندک است.
👈در روزگار ما، فقط در شهرها و روستاهای تبرستان مراسم « تیرما سیزه شو » بر جای مانده است.
👌محاسبه فصلها، فعالیتهای کشاورزی و جشنهای کهن بر پایه تقویم محلی تبری تا یک نسل پیش رایج بود.
🌹مراسم ویژه «
تیرماه سیزده شو »
👏« لال بازی » :
یکی از رسوم ویژه ی این شب است ؛ شگون چوب خوردن از لال نیز از دیگر مراسم مخصوص این جشن است، به گونهای که در برخی از شهرها این مراسم به «لال شو = لال شب» معروف است. بدین ترتیب که شخصى که او را خوشقدم مىدانند، در این شب با لباس مبدل، دستمالی به سر بسته و صورتش را سیاه میکند و مانند لالها با کسی حرف نمیزند و چند نفر او را همراهی میکنند. این شخص که او را لال، لال مار و لال شیش زَن مینامند با همراهی چند نفر وارد خانههای محل میشود و با چوب و ترکهای ( شیش ) که در دست دارد ، ضربهای به ساکنان خانه میزند و ب زبان محلی تبری میخواند :
لال بِمو لال بِمو / لال با لالِ مار بِمو
پار بورده اِمسال بِمو / سالی اَتا بار بِمو
یعنی لال اومد لال اومد. لال با مادرش اومد. پارسال رفت و دوباره امسال برگشت . لال سالی یک بار میآید
او ( لال ) مخصوصاً به سراغ زنان نازا، حیوانات اهلی نازا، دختران شوهر نکرده، و درختان بی میوه میرود و با ترکه به آنها میزند. یک نفر از حاضران پا در میانی کرده و ضمانت میکند که مثلا : این زن یا آن درخت یا آن دختر را نزن ، من ضمانت میکنم که باردار شود، میوه بدهد، به خانه شوهر رود.
صاحب خانه ها، به همراهان لال ، شیرینی، گندم برشته، برنج، گردو ، بَعودونه ، کماج ، تندیر نون ، یا خوراکی دیگر می دهند و آمدن لال را به خانه و کاشانه خود به فال نیک می گیرند و باور دارند که « لال » هر شخصی را بزند آن شخص تا سال دیگر مریض نمیشود .
در بعضی از نقاط مازندران پس از رفتن لال، صاحبخانه ترکه " توت شیشک " را ( که لال در همه خانه ها میگذارد) در بین چوبهای سقف خانه گذاشته و معتقدند که برکت بام را زیاد و حیوانات موذی مثل موش و سوسک و ... را دفع میکند.
در حین انجان مراسم لال بازی و شیش زدن ، کسی نباید صحبت کند و همه ساکت هستن.
👏شال اندازی :
در شب تیر ماه سیزده، مراسم شالاندازى نیز انجام مىشود. در این مراسم نوجوانان به پشت بام خانه ها میروند و دستمالی را به ریسمان می بندند و به خانه ها می اندازند تا صاحبخانه کشمش، نخود چی، پول و .... در گوشه دستمال ببندد و به آنها هدیه دهد.
👏آب پاچی :
در روز تیر ماه سیزده پاچیدن آب به یکدیگر را خوشیمن مىدانند
👏فال حافظ و شاهنامه خوانی :
از رسم های دیگر تیرما سیزه شو فال گرفتن با دیوان حافظ و شاهنامه خوانی است که در شهرها، روستاها و تقریباً همه خانه ها - حتی اگر لال هم به خانه نیاید - مرسوم است. در این شب ، برای همهً حاضران فرصتی است که خوب و بد نیت خود را از حافظ، که " به شاخ نبات " قسمش داده اند، جویا شوند و همچنین فردوسی و اشعار پهلوانیش را بیشتر بشناسند.
👏جشن و پایکوبی :
جشن و پایکوبی بخش دیگری از این مراسم است که معمولا نوازندگان محلی با سِرنا می نوازند و مردم به شادمانی و پایکوبی می پردازند.
🔺خوراکی های مرسوم در این شب که روی سفره جشن میگذارند همانند خوراکی های شب یلدا میباشد که بیشتر همان دِسرهای محلی میباشد از قبیل : بِشتزیک ، بَعو دونه ، کِله کِلوا ، ساس سَری نون ، تندیر نون و میوه هایی از قبیل خرمالو و انار و میوه های فصلی میباشد.
🌹 یادمان باشد که ما ایرانیان ملتی شاد بودیم که تنها سوگ سال ما
#سوگ_سیاوش بود که آنهم فقط یک روز بود.
💐 شادی ، پیشکش شما هموطنان باد
💐❇️ @kalikolaiha❤️