#تاريخ_معاصر_ايران (207)
(از اواخر سلسله قاجار تا سال 1357)
@amookhtan#حافظه_تاريخي#فصل_ششمزمينههاي اجتماعي اقتصادي انقلاب 1357
«يکي از اجزاء متشکلهي اين سيستم شاهنشاهي که معمولا" جزء لاينفک چنين ديکتاتوريهاست، فساد است. فساد يعني:
الف. سيستمي که در آن مقامات و ماموران دولت ميتوانند بخش قابل توجهي از پول و تسهيلات دولت را به خود اختصاص دهند و ثروتمند شوند و
ب. سيستمي که در آن مقامات و ماموران دولت ميتوانند از اشخاص ثالث که مايلاند معاملاتي با دولت انجام دهند، در مقابل تامين قراردادها و ترتيبات ديگر ميان دولت و اين صاحبان منافع ثالث، مبالغ عظيمي اخاذي کنند يا رشوه بگيرند. فساد باعث افزايش درآمد وزيران و ژنرالها ميشد و در مواردي درآمد آنان را چندين برابر ميکرد و همچنين فرصتهاي طلايي پول اندوزي در اختيار اکثر خويشاوندان شاه قرار ميداد.
خانوادهي پهلوي به ويژه از طريق بنيادپهلوي، منافع و سرمايههاي کلان و متنوع و پنهاني در رشتههاي مختلف چون بانکداري، کارخانهها، کازينوها، مزارع و هتلها دارد. شرکت ملي نفت ايران يک بودجهي سري براي پرداختهايي به ماموران و دوستان خود در خارج دارد و اغلب معاملات در ايران از طريق پرداخت رشوههاي سري به افرادي در دربار يا وزارتخانههاي مربوطه صورت ميگيرد.
تشويق و ادامهي چنين فسادي خود از زاويهي ديگري، نمودار فقدان مشروعيت رژيم پهلوي است. زيرا چنين فعاليتهاي سودطلبانهي خصوصي را در ميان طرفداران خود ترويج ميکرد تا جايگزين وفاداري ايدهئولوژيک شود. اما فساد عظيم حاکم در ايران- که از طريق سرمايه و پول موجود شدت بيشتري پيدا کرده – رژيم سلطنتي ايران را بياعتبارتر و به اين ترتيب منفردتر ساخته است.»( فرد هليدي؛ ديکتاتوري و توسعه سرمايهداري در ايران، ترجمه فضلالله نيکآيين؛ ص65)
نه تنها در عصر قاجار، که ترياک به دستور مستقيم انگليسيها در ايران کشت ميشد و از طريق خود انگليسيها براي ترياکي کردن جوانهاي چيني، به چين صادر ميشد، در عصر دو پهلوي هم در ايران ترياک کشت ميشد و يکي از موارد مصرف آن، براي مصرف ترياکيهاي داخلي بود که شناسايي شده و با ارائه مدرک رسمي به داروخانهها سهميه ترياک خود را دريافت ميکرد و گرز خشخاش هم در هر مغازه خواربارفروشي، به فروش ميرفت که خريدار اصلي آن هم کودکان بودند.
بنابراين طبقه حاکمه عصر پهلوي خود در کاشت و داشت و برداشت ترياک دست داشت. «مرحوم اميرهوشنگ دولوئي در تجريش منزل خيلي مجللي داشت و با شاه خيلي خيلي مربوط بود. رفيق انيس شاه بود، ... به شاه هم ترياک هم ميداد، ترياک هم شاه ميکشيد و شاه هم منزل او ميرفت ترياک ميکشيد حتا اينقدر نفوذ داشت که اين قانون منع کشت ترياک را اين لغو کرد. قانوني بردند که در بعضي جاها به دولت اجازه داد بشود که ترياک کشت کند. و در آن معاملات قاچاق ترياک ...که از آن جمله معامله معروفاش بود که در سوئيس گير افتاد ... و شاه هم اين را برداشت توي طيارهاش گذاشت و به عنوان پيشخدمت خودش برداشت ايران برد ...
در اين مورد هم حتا ملکه فرح گفتند که به شاه اعتراض کرد که «شما که مردم را براي يک دو مثقال ترياک ميگيريد اعدام ميکنيد، اين چه کاري بود شما اميرهوشنگ دولوئي را برداشتيد با طياره خودتان آورديد (؟).»
شاه هم گفته بود به او که «شما در کارهاي خصوصي من دخالتي نکنيد...»( تاريخ شفاهي دانشگاه هاروارد، حبيب لاجوردي، مصاحبه با خسرو اقبال، نوار شماره 5، ص 9.)
هنگامي که شاه تصميم گرفت، براي تشکيل دولت «وحدت ملي»، از شريف امامي استفاده کند، شايع بود که شريف امامي به فساد مالي متهم است. شاپور بختيار در ديداري با يکي از اعضاي سفارت آمريکا، هشدار داده بود که دولت شريف امامي خود عميقاً آغشته به همان فسادي است که ظاهراً با آن مبارزه ميکند.
بختيار در مورد فساد مالي خود شريفامامي اطلاعات دست اولي داشت». همه ميدانستند که نخستوزير کابينه «وحدت ملي» به «آقاي پنج درصد» شهرت دارد. ميگفتند وجه تسميه لقبش هم اين بود که از بيش و کم تمامي قراردادهاي دولتي، پنج درصد حق حساب ميگرفت.
فساد و غارت سازمان يافته دوره رضا خان در دوره سلطنت فرزندش نيز ادامه يافت، ضمن اينکه شاهپور غلامرضا – برادرش – و نيز اشرف پهلوي – خواهر دوقلويش – نيز وسيعا در غارت و کسب ثروت مشارکت داشتند.
ادامه دارد
@amookhtan