💢در وصف پیتر زومتور
✍️ نوشتۀ دیوید چیپرفیلدطراحی و بحث دربارۀ ساختمانها همواره حول مسائل فرمی میچرخد و در کشور ما، انگلستان، درنهایت به بحث نوع سبکها میانجامد. اما پیتر زومتور نشان میدهد که بدون استفاده از راهحلهای ازپیشتعیینشده نیز میتوان از فرم بهره جُست.
انگیزۀ من برای نوشتن دربارۀ زومتور، همین نگرشش دربارۀ خلق فرمهاست، چراکه او از پیشفرضهای فرمی اجتناب میورزد و کانسپتهایی را میآفریند که ریشه در ایدههای فضاساز دارند. وجه تمایز آثار زومتور، گشودگی ایدهها و لذتبردن او از همپوشانی ایدههاست.
زومتور در فرایند کانسپتیابی، پاسخها و داستانهای ادراکی و عقلانی را با ابهام در هم میآمیزد و تقویت میکند. او دربارۀ بهکارگیری مصالح، نور، سازماندهی و نظم ساخت، بدون درنظرگرفتنِ نظمی سلسلهمراتبی، تصمیم میگیرد. معماری امروز، تکنیک، سنت، هنر و مصالح را برای دستیابی به انتزاع سرکوب و یا انکار میکند، اما زومتور عمیقاً در فرایند ساخت فرو میرود و راهحلهایی ارائه میدهد که هم حسی هستند و هم انتزاعی.
درحالیکه مُدهای مینیمال امروزی، به دنبال حذف کردن چیزها هستند، در مقابل، زومتور درکی پیچیده دارد که از دلِ مسائل بیرون میآید؛ مهارتی که بهندرت در عصری دیده میشود که در آن، راهحلها و تکنیکهای ساختوساز به عهدۀ معمار نیست و فرایندِ معماری بهجای ابداع، بهسوی انتخاب میان گزینهها سوق داده شده است.
اومبرتو اکو در تعریف نظریۀ معروفش، «گشودگی» (openness)، شرح میدهد که آثار هنری مدرن با استفاده از ابهام، از هنر سنتی فاصله میگیرند. او استدلال میکند که آثار هنری سنتی یا کلاسیک، اساساً فارغ از ابهام هستند. درحالیکه آثار هنری مدرن «عمداً و بهطور سیستماتیک» مبهماند؛ طیف گستردهای از خوانشهای بالقوه در آنها وجود دارند بهطوریکه نمیتوان گفت کدام خوانش، غالب است.
آثار هنری سنتی، نگرشهای موجود را تأیید و تعصبات فرهنگی را تثبیت میکنند؛ پس الگوهای دانش و عقاید موجود را نهادینه میسازند. آثار هنری مدرن با استفاده از ابهام، کلیۀ این موارد را زیر سوال میبرند. بنابراین، به عقیدۀ اومبرتو اکو، هنر در مرکز «فرهنگ پرسشگری مدرن» قرار میگیرد و حتی ممکن است «مسیر انسان بهسوی رستگاری» بهسوی بازیابی استقلالِ ازدسترفتهاش در سطوح مختلف ادراک تغییر جهت یابد.*
* Umberto Eco, 'Openness, Information, Communication', in The Open Work, edited by David Robey (London, 1989).
@PoeticsofSpace