🗒 رادیکالیسم و تندروی
✍علیرضا علویتبار
📌از نظر «روش» مبارزه و فعالیت سیاسی، میتوان سه روش را از یکدیگر متمایز ساخت: «روش غیرقانونی و خشونتآمیز»، «روش قانونی و خشونت پرهیز» و «روش غیرقانونی اما خشونتپرهیز».
📌 روشهایی چون
#نافرمانی_مدنی و
#اعتصاب در برخی از جوامع غیرقانونی هستند، اما خشونتآمیز نیستند. روش مبارزه انقلابی هم غیرقانونی و هم خشونتآمیز است.خط قرمز
اصلاحطلبی خشونت (اقدام علیه افراد و اموال) است. اما
اصلاحطلبان ممکن است از روشهای «قانونی» و «غیرقانونی اما خشونتپرهیز» بهره بگیرند. اما از نظر هدف، برای افراد و جریانهایی که خواهان تغییر هستند، میتوان سه هدف برای تغییر در نظر گرفت: مدیران سیاسی (آنچه در قانون مدیریت خدمات کشوری ایران به عنوان «مقام» شناخته میشود)، راهبردها و خطمشیهای عمومی کشور، ساختار نظام سیاسی کشور.
📌تلاش برای تغییر هر یک از عناصر پیشگفته جریانهای مختلف را ذیل مخالفان و منتقدان وضع موجود قرار میدهد.
اصلاح
طلب میتواند از نظر هدف خواهان تغییر در هر یک از آنها باشد. روشن است که هر چقدر از تغییر مدیران و مقامهای سیاسی به سوی تغییر ساختارهای سیاسی حرکت کنیم، ژرفای
اصلاح و تغییر افزایش مییابد. از این رو میتوان
اصلاحطلبان را بر حسب سطح و عمق تغییری که دنبال میکنند، دستهبندی کرد.
📌همینجا باید افزود که در تحلیل درست برخی از صاحبنظران روشهایی چون «نافرمانی مدنی» نیز نوعی از اطاعت از قانون را با خود دارند. چون در نافرمانی مدنی ممکن است فرد اقدامی کند که در ظاهر با قانون مغایر باشد اما از پیش خود را آماده ساخته است تا براساس قانون و به دلیل نقض آگاهانه قانون مجازات شود. فرق نافرمانی مدنی با خلافکاری متعارف انگیزه برای اقدام و پذیرش امکان مجازات قانونی پیش از اقدام است.
📌نتیجه آنکه اگر چه
اصلاحطلبان در «نفی خشونت» در روش، همسو و همجهت هستند، اما از نظر هدفی که برای تغییر دنبال میکنند، با هم تفاوت داشته و سطوح مختلف دارند. بهطور کلی میتوان مخالفان و منتقدان وضع موجود را به صورت زیر دستهبندی کرد:
📌با توجه به اینکه همه
اصلاحطلبان خشونت و برخورد قهرآمیز را نفی میکنند، بنابراین میتوان از سه گروه
اصلاح
طلب در طیف گسترده
اصلاحطلبان سخن گفت: «رقبای درون حاکمیت»، «
اصلاحطلبان رسمی و قانونی» و «طرفداران اصلاحات بنیادی و ساختاری».
📌 در بستر و زمینه
اصلاحطلبی، میتوان دو تعبیر از رادیکالیسم داشت.نخست از نظر آرمانهای سیاسی. اگر
اصلاحطلبی خواهان خروج از
#اندک_سالاری موجود باشد و بخواهد از دایره محدود مدیران و مقامهای سیاسی «همیشه در صحنه» سالهای پس از انقلاب خارج شود و دگرگونی اساسی در خطمشیها و راهبردهای عمومی کشور را دنبال کند از نظر آرمانی
#رادیکال است. بنابراین
#اصلاحطلب_رادیکال بر فرد یا جریانی اطلاق میشود که «خواهان دگرگونیهای عمیق» است و در تبیین مشکلات «ریشهنگر» است و «روشهای خشونتپرهیز» را دنبال میکند.
📌نخستین ویژگی تندروی پیوند آن با
#خشونت است. تندروها بهطور معمول استفاده از خشونت را بهعنوان «ابزار» تأیید میکنند.اگر برخوردار از قدرت حکومتی باشند، بهرهگیری از اجبار ابزاری را برای رسیدن به اهداف خود مجاز میدانند. تندروها در درون حکومتها بیشتر مایل به حضور در نقش نیروهای نظامی، امنیتی و انتظامی هستند.
📌دومین ویژگی تندروها انکار تناسب اخلاقی میان «هدف» و «وسیله» است. از نظر اخلاقی میدانیم که برای رسیدن به اهداف خوب نمیتوان از وسیلههای بد استفاده کرد. تندروها بهطور معمول این تناسب را رعایت نمیکنند. قاعده آنها این است که «هدف، وسیله را توجیه میکند»تحریف حقیقت،
#دروغ و تهمت، تخریب شخصیت افراد، حمله به اطرافیان برای تضعیف روحیه حریف در تندروی کاملاً کارساز است. فحاشی از ابزارهای مؤثر تندروی است.
📌سومین ویژگی تندروها نقض «عقلانیت عملی» است.تندروها تأمین اهداف را نه با ابزارهای متناسب واقعی بلکه با توهم دنبال میکنند. مثلاً ممکن است یک تندرو تصور کند با یک سخنرانی پانزده دقیقهای در سازمان ملل میتوان روابط بینالمللی را دگرگون ساخته و جهانی متفاوت بیافریند،این یعنی
#توهم!
📌چهارمین ویژگی تندروها، بیتوجهی آنها به ضرورت تدریج در انجام امور و مرحلهای ندیدن ایجاد آگاهانه تحولات عمیق است.تندروها بهدنبال
#تغییرات_ناگهانی و انفجاریاند و گمان میکنند که میتوانند جامعه و جهان را دو شبه دگرگون سازند. عجله بسیار، اغلب، آنها را از آمادهسازی زمینهها و امکانات غافل میکند. البته عجیب است که تندروها، از شکستهای مکرر خویش درس نمیگیرند./مشق نو
✅ متن کامل این یادداشت در لینک زیر قابل دسترسی است:
https://bit.ly/2OlAt43#امتداد@emtedadnet