❇️ روش علامه مجلسی در اعتبار سنجی احادیث فقهی 🔸 دو روش برای اعتبار سنجی احادیث وجود دارد. 🔹 در میان قدما نوعا به وثاقت راوی توجه زیادی نداشتند اما پس از علامه حلی شیوه اعتبار سنجی سند محور و تقسیم‌های چهارگانه حدیث رواج یافت و اکنون نیز فقهای معاصر مطابق شیوه اعتبار سنجی سند‌محور که در آن مساله وثاقت راوی نقش کلیدی دارد به اعتبار سنجی روایات می‌پردازند. 🔸 علامه مجلسی در برخی از آثار شیوه خود را گزارش کرده است. 🔅 برای مثال ایشان در ملاذ الاخیار می‌نویسد: و الذي يقوى عندي و أوردت دلائله في الكتاب الكبير، هو أن جميع الأخبار الموردة في تلك الأصول الأربعة و غيرها من تأليفات الصدوق و البرقي و الصفار و الحميري و الشيخ و المفيد، و ما تيسر لنا- بحمد الله- من الأصول المعتبرة المذكورة في كتب الرجال، و قد أدخلت أخبارها في كتاب البحار كلها مورد العمل، و أقوى من الأصول العقلية و الاستحسانات و القياسات المتداولة بين بعض المتأخرين من الأصحاب. لكن لا بد من رعاية أحوال الرجال عند الجمع بين الأخبار و التعارض بينها 🔹 در مرآه العقول نیز ایشان چنین می‌نویسد: خلاصة القول في ذلك و الحقّ عندى فيه: أنّ وجود الخبر في أمثال تلك الأصول المعتبرة ممّا يورث جواز العمل به، لكن لا بدّ من الرجوع إلى الأسانيد لترجيح بعضها على بعض عند التعارض، فانّ كون جميعها معتبرا لا ينافي كون بعضها أقوى‏ 📍از کلمات علامه مجلسی دو دلیل برای جواز عمل به روایات به دست می‌آید: 👈 1) روایات منقوله در کتب حدیثی از اصول معتبره اخذ شده است. 🔸 علامه مجلسی معتقد است شواهد فراوان بر این مطلب دلالت دارد و سیره فقهای عصر حضور عمل به روایات منقوله در اصول معتبره (چهارصدگانه) است. 👈 2) مرحوم علامه مجلسی گویا حجیت ظن را پذیرفته بودند و در راه فهم احکام انسان را ناچار از عمل به ظن می‌دانند و از سوی دیگر ظنی که از یک روایت هرچند در کتابی غیر از کتب اربعه (مانند کتب شیخ صدوق) نقل شده است را اقوی از دیگر ظنون می‌دانند. ❇️ خصوصیات و شیوه‌های استنباط علامه مجلسی رحمت الله علیه 👈 1) ابداع احتمالات متعدد 🔹 علامه مجلسی در فهم یک روایت احتمالات متعددی را مطرح کرده و سپس به نقد و اختیار یک احتمال می‌پردازد. 🔅 برای مثال در بحث نماز میت پیرامون جمله: انا لا نعلم منه الا خیرا در صورتی که فرد از میت گناهانی سراغ دارد، چهار وجه ذکر کرده است. ▫️ 1) خواندن این جمله در نماز میت استثنای از حرمت کذب باشد (يجوز أن يكون هذا مما استثني من الكذب سوغ لنا رحمة منه على الموتى ليصير سببا لغفرانهم كما جاز في الإصلاح بين الناس). ▪️ 2) نمازگزار نیت کند که مراد از خیر، خیر اعتقادی است که البته ایشان تردید میان محسن یا مسیء بودن میت بعد این جمله را ناسازگار با آن می‌داند (يخصص الخير و الشر بالعقائد لكن الترديد المذكور بعده لا يلائمه). ▫️ 3) به سبب احتمال توبه یا شمول عفو و شفاعت هیچگاه شر افراد برای شخص معلوم نیست: (إن شرهم غير معلوم لاحتمال توبتهم أو شمول عفو الله أو الشفاعة لهم مع معلومية إيمانهم). ▪️ 4) اختصاص این دعا برای افرادی که انسان از آنان گناه سراغ ندارد. 👈 هرچند این وجه در میان فقیهان طرفدارانی دارد اما علامه مجلسی این وجه را بعید شمرده است. 👈 2) کثرت تتبع در مسائل فقهی 🔸نمونه این تتبع را می‌توان در بحث: تحقيق منتصف الليل و منتهاه و مفتتح النهار شرعا و عرفا و لغة و معناه‏، مشاهده کرد. 🔹 در این بحث علامه مجلسی حدود هفتاد صفحه بحث کرده است و معتقد است روز از طلوع فجر آغاز می‌شود. 🔸 مرحوم صاحب جواهر در این بحث به تتبع علامه مجلسی اشاره کرده و فرموده ایشان حدود 100 روایت در این بحث نقل کرده است. 👈 3) دقت نظرهای علمی 🔹 علامه مجلسی در بیانات خود دقت نظرهای علمی بالایی دارند. 🔅 برای نمونه در بحث صلاه، فعل کثیر به عنوان مبطل نماز شمرده شده است و علامه مجلسی این تعریف را که فعل کثیر عملی است که در نگاه عرف با نماز منافات دارد را نمی‌پذیرد و می‌فرماید: و لا أرى معنى للخروج عن كونه مصليا عرفا فإن الصلاة إنما تعرف بالشرع لا بالعرف فكل ما حكم الشارع بأنه مخرج عن الصلاة فهو ينافيها و إلا فلا. 👌 علامه مجلسی به اصطلاح اصولی می‌فرماید عرف در ماهیات مخترعه شرعیه نمی‌تواند دخالت داشته باشد. 👌👌 این اشکال را بعدا محقق خویی نیز مطرح کرده و پذیرفتند. ادامه در پیام بعد👇 🔰@emamhadi_qom