🔴 شمايل اقتصاد ايران در عصر ترامپ 🔴 دکتر مرتضي افقه 🔵 سوابقي كه از دوره گذشته رياست‌جمهوري ترامپ در دسترس است گوياي اين واقعيت است كه ترامپ سخت‌گيري‌هاي بيشتري نسبت به ايران و محاصره اقتصادي كشورمان خواهد داشت. ترامپ در واقع كمربند تحريم‌هاي اقتصادي كه در دولت اول خودش بسيار محكم شده و در دولت بايدن و ابراهيم رييسي كمي شل شده بود را سفت‌تر از هر زمان ديگري خواهد بست. بسياري از تحليلگران اساسا تصور مي‌كردند دولت سيزدهم از فرصت احياي برجام و كاهش تحريم‌هاي اقتصادي بهره لازم را برده و زمينه كاهش تحريم‌ها و دستيابي به يك توافق را فراهم مي‌سازد اما دولت قبل اين فرصت تاريخي را از دست داد. امروز انتظار مي‌رود كه ترامپ كه نسبت به قبل تغييري نكرده و اتفاقا تجربه بيشتري هم پيدا كرده همان سخت‌گيري‌هاي قبلي را عليه ايران تداوم بخشد. از آنجا كه ترامپ به‌طور كلي طرفدار جنگ نيست، تلاش مي‌كند از طريق فشار اقتصادي فزاينده بر كشورمان دست بالا را در مذاكرات احتمالي با ايران داشته باشد. اما تفاوت اين دوره رياست‌جمهوري ترامپ با دوره سال ۹۷ آن است كه دولت حسن روحاني و پس از آن دولت رييسي در آن برهه منابع و فرصت‌هاي اقتصادي ديگري داشت تا در غياب درآمدهاي نفتي كه به دليل تحريم‌هاي شديد ترامپ كاهش يافته بود، استفاده كنند. در آن برهه يكسري از اموال دولتي و شركت‌هاي دولتي را فروختند. در دولت ابراهيم رييسي ماليات‌ها را به‌شدت افزايش دادند، اوراق قرضه منتشر كرده و فروختند، از صندوق توسعه ملي برداشت كرده و استفاده كردند و ساير امكانات و ظرفيت‌هاي ديگر را هم به كار گرفتند. امروز تقريبا مي‌توان گفت كه اغلب ظرفيت‌هاي ممكن اقتصادي استفاده شده است. ديگر خريداري براي شركت‌هاي دولتي با توجه به ركود وجود ندارد، ظرفيت فروش اوراق هم تكميل شده و ديگر بعيد است كه بتوان از اين فرصت استفاده كرد و از سوي ديگر، دارايي صندوق توسعه ملي هم به حداقل رسيده است. بنابراين براي مواجهه با اين دوران تازه هم نياز است كه در نظام تصميم‌سازي‌هاي داخلي تغييراتي ايجاد شود و هم زمينه گفت‌وگو و مذاكره و توافق در خارج براي پايان دادن يا كاهش تحريم‌ها فراهم شود. اما معتقدم از دولت روحاني گرفته تا دولت رييسي به جاي پيدا كردن منابع جايگزيني براي درآمدهاي نفتي، بهتر اين بود كه به سمت صرفه‌جويي افزون‌تر، بهره‌وري بيشتر و در كل كاهش هزنيه‌هاي غير‌ضروري در بودجه حركت مي‌كردند.اگر اين اقدامات صورت مي‌گرفت امروز دست دولت بسيار بازتر و فشار تورمي بر مردم هم كمتر بود. حضور ترامپ بهانه خوبي است تا برخي از رديف‌هاي بودجه كه استفاده معقولي براي آنها وجود ندارد، حذف شوند. امروز كه بودجه در مجلس است بهتر است اين اصلاحات صورت گيرد. 🔵 اما ظاهرا علي‌رغم اينكه هيچ منطقي پشت اين هزينه‌هاي زايد و تحميل شده وجود ندارد، هيچ دولتي قدرت كافي و جرات كافي براي حذف اين رديف‌ها را ندارد.پشت بسياري از اين رديف‌ها يا قدرت سياسي و مذهبي يا قدرت ارتباطي و رسانه‌اي قرار دارد. شرايط تازه‌اي كه پس از حضور ترامپ ايجاد شده اما اين اصلاحات را ضروري مي‌سازد. موضوع مهم بعدي ماليات ستاني از نهادها و ارگان‌هايي است كه معافيت مالياتي دارند. دولت چهاردهم امسال ماليات‌ها را ۴۰درصد افزايش داده و بعيد است توليد كشور توانايي تحمل يك چنين فشاري را داشته باشد. اگر ترامپ وارد شده و سخت‌گيري‌هايش را آغاز كند، حتي فروش همين ميزان نفتي محدود هم براي ايران ممكن نخواهد بود و فشار بر كشور بالا خواهد رفت. در داخل بايد اقداماتي براي كاهش هزينه‌هاي غيرضروري و دريافت ماليات از برخي نهادها صورت گيرد. ترامپ اگر همان گارد قبلي را داشته باشد، ايران بايد به سمت راهبردي برود كه در زمان سيد محمد خاتمي انجام شده بود. در زمان دولت اصلاحات ايران به اروپا نزديك شد تا فشارهاي امريكا عليه خودش را مهار سازد. البته با سوءتدبيرهايي كه دولت سيزدهم در ماجراي جنگ روسيه و اوكراين انجام داد، مشكلاتي در مناسبات ارتباطي ايران با اروپا شكل گرفت. اين مشكلات بايد حل و فصل شده و ايران به اروپا نزديك شود. اين موضوع از اين جهت مهم است كه اروپا هم دل خوشي از ترامپ ندارد. رويكردهاي آمريكايي‌محور و نژاد‌پرستانه ترامپ فرصتي را براي ايران ايجاد مي‌كند كه به اروپا نزديك شود. اروپاييان هم به‌شدت نگران رابطه خود با امريكا هستند و ايران مي‌تواند ميان اين شكاف‌ها حركت كرده و منافع خود را جست‌وجو كند. در كل، ايران بايد بداند، رابطه اروپا با ايران براي دور زدن تحريم‌ها يك ضرورت عاجل است./تعادل ♦️ کانال تخصصی اقتصاد