🔵 بمب ساعتی ناترازی ایران، برق و گاز نیست؛ *آب است* چندسالی است که دیگر ناترازی برای توضیح وضعیت انرژی کشور در حوزه برق و گاز گویا نیست و کارشناسان صحبت از بحران برقی و گازی می‌کنند. در این حین که کشور دچار بحران انرژی است، ذخایر سدهای کشور نیز بسیار کاهش پیدا کرده است و بارندگی‌ها نیز به مراتب کمتر شده و بسیاری هشدار بروز یک بحران آبی را در کشور می‌دهند. بنابراین سوال می‌شود که آیا در چندسال آینده آب هم به وضعیت گاز و برق مبتلا می‌شود؟ برای بررسی وضعیت ناترازی آب و علل رخداد آن و مقایسه آن با بحران برق و گاز، «توسعه ایرانی» گفت‌وگویی با ناصر خلقی، کارشناس و پژوهشگر حوزه آب، داشته است که مشروح آن را می‌خوانید. یکی از مشکلات متخصصین و کارشناسان با حکمرانی کلان آب کشور شعاری است مبنی بر اینکه مبادا به مردم اعلام کنیم که ناترازی آب وجود دارد، زیرا در جامعه تنش به وجود می‌آید و این تنش چالش‌هایی در پی دارد. اما مردم ما اعم از روستاییان و شهرنشینیان باید بدانند که به زودی ناترازی وبال گردن آنها خواهد شد ✔️ ناترازی آب در طول تاریخ تمدن ما بوده این کارشناس حوزه آب با عنوان اینکه بحث ناترازی در مورد منابع آب ایران مسئله جدیدی نیست، مطرح کرد: در واقعیت امر این مسئله را در طول چندهزار سال تاریخ تمدن ایران همواره داشته‌ایم. ناصر خلقی افزود: یکی از ویژگی‌های فلات ایران، خشک بودن و نیمه‌خشک بودن است. اگر چه ۱۱ اقلیم در فلات ایران، از اقلیم مرطوب و خشک و آب‌وهوای گرم و سردسیری بگیریم تا خشک و نیمه خشک در کویر مرکزی، داریم اما آنچه که به طور کلی مطرح است اینست که حوزه کویر مرکزی، به عنوان بزرگترین حوزه آبریز فلات ایران، آب‌وهوای خشک و نیمه‌خشک دارد و متوسط بارندگی درازمدت آن بر اساس آمار بلندمدتی که ۶۰ سال ایستگاه‌های مختلف هواشناسی گرفته‌اند، ۲۴۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر در سال است. او تصریح کرد که همواره این فراز و نشیب و خشکسالی را داشتیم و در نتیجه تمدن ما در جاهایی شکل گرفته که مردم بتوانند برای این مسئله سازوکاری پیدا کنند و این چیز جدیدی در تاریخ تمدن و جامعه ما نیست. ✔️ تشدید ناترازی با شعار خودکفایی این پژوهشگر حوزه آب درباره تشدید ناترازی آب در نیم قرن گذشته اظهار کرد: از ۶۰ سال پیش، به ویژه بعد از نیمه دوم انقلاب، به دلیل حفر چاه‌های متعدد، متوجه می‌شویم که تراز منابع آب‌های کشور، و به ویژه آب‌های زیرزمینی، تحت‌الشعاع حفاری‌های بی‌رویه قرار گرفته است. خلقی با اشاره به اینکه این حفاری‌ها دارای مجوز هم هست، ادامه داد: بعد از انقلاب به دلیل ذهنیت حمایت از کشاورزان و خودکفایی گندم، حفر چاه‌ها به گونه‌ای پیش رفت که برای چاه‌های متعدد عمیق و نیمه‌عمیق هم مجوز دادیم و مردم بر اساس این مجوزها شروع به حفاری می‌کردند و یک مسابقه غیرقابل‌توجیهی بین کشاورزان برای اینکه مقدار برداشت گندم از هر هکتار افزایش پیدا کند، شکل گرفت و منابع آب محدود زیرزمینی کشور را تحت‌الشعاع قرار داد. ✔️ ناترازی آب با سرمایه‌گذاری میلیاردی هم حل نمی‌شود این کارشناس به تفاوت میان ناترازی در حوزه آب با برق و گاز اشاره کرد و گفت: تفاوت ناترازی آب با سایر منابع انرژی مانند گاز و برق این است که در صنعت گاز و برق امید آن داریم که با حل تحریم‌ها و مشکل FATF نهایتا به مرحله‌ای برسیم که سرمایه‌گذاری در ایران صورت بگیرد و با صرف ده‌ها میلیارد دلار ناترازی‌ها را از بین ببریم. اما متاسفانه در مورد منابع آب‌های سطحی و زیرزمینی، و به ویژه منابع آب زیرزمینی، صرف حتی میلیاردها دلار هزینه باعث نمی‌شود که ناترازی آب ما از بین برود. خلقی درباره علت این امر توضیح داد: دلایل آن فنی و هیدروژئولوژیکی است؛ زمانی که یک متر از سطح آب زیرزمینی یک دشت یا آبخوانی، در سطح کلی دشت افت می‌کند، این افت در سطح زیرزمینی درون دشت به گونه‌ای پیش می‌رود که جبران آن بسیار طولانی می‌شود. چه بسا حتی اگر تمام چاه‌های کشاورزی را نیز خاموش کنیم، بعد ۱۰۰ سال اگر بارندگی خوبی داشته باشیم، بتوانیم نوعی به ریکاوری یا احیای آب‌های زیرزمینی دست پیدا کنیم.