جشن آپاشونک، جشن آغاز تابستان
طرح: فاطمه رضایی
نخستین روز ماه تیر، طولانیترین روز سال است همچون شب یلدا که بلندترین شب سال است. از آنجا که با شروع فصل تابستان بارش باران کاهش مییابد، مردم ایران باستان جشنی با نام جشن آب (آب پاشونک) برپا میکردند تا از خداوند طلب باران کنند.
افراد با رفتن به صحرا و آبپاشیدن روی یکدیگر، سالی پر باران و پر برکت برای کشور آرزو میکردند. این مراسم در گذشته با نامهای مختلف در بیشتر شهرهای ایران رونق داشته و در حال حاضر کمرنگ شده است.
بر اساس روایتی از ابوریحان، منشا برگزاری جشن آب در ایران باستان به زمان جمشید برمیگردد. در آن زمان تعداد جانداران (انسان و جانوران) بسیار زیاد شده بود. بهطوری که خداوند زمین را بهمیزان سه برابر بزرگتر کرد و دستور داد تا مردم غسل کنند و از آلودگیها و گناهان پاک شوند. از آن زمان بود که جشن آبریزگان یا جشن آب شکل گرفت.
بر اساس روایتی از فقیه همدانی، آغاز برگزاری جشن آب پاشونک به دوره ساسانیان بازمیگردد. در اواخر سده سوم در دوره «فیروز پسر یزدگرد اول» یا «پیروز یکم» در ایران بهمدت هفت سال بارش باران قطع شده بود و او نگران قحطی و مرگو میر مردم کشور بود. در آن دوره، مرد جوانی درگذشت و فیروز افرادی را برای تحقیق در مورد علت مرگ او فرستاد. پس از تحقیق مشخص شد که مرد جوان سه انبار پر از گندم داشته و مرگ او در اثر گرسنگی نبوده است.
در منبعی آمده که در دوره قبل از اسلام، در اولین روز تابستان یکی از پادشاهان ایرانی هنگام برگشت از جنگ در حالی که از پیروزی خود خوشحال بوده است، در راه به قناتی در روستای زلفآباد میرسد و در این روستا اتراق میکند. پادشاه برای شستن دست و روی خود به کنار قنات میرود. بانویی زیبا در ذهن او مجسم میشود که مشتی آب روی او میپاشد. پادشاه خرسند از این تجسم، بر صورت همراهان خود آب میپاشد و بدینگونه، جشن روز اول تابستان یا جشن آب پاشونک مرسوم میشود.
در روایتی آمده که کیخسرو در بازگشت از جنگ با افراسیاب، در مسیر ساوه برای نوشیدن آب به چشمهای بالای کوه میرود. بهمحض رسیدن به چشمه با دیدن فرشتهای در کنار چشمه از هوش میرود. بیژن پسر گودرز از آب این چشمه بر صورت کیخسرو میپاشد و پادشاه به هوش میآید و بهاینصورت جشن آب پاشونک شکل میگیرد.
@dadkinpublisher