دادبان؛ مرکز مشاوره و آموزش حقوقی ویژه کنش‌گران

قانون مطبوعات زیر ذره‌بین نقد
۳- محدودیت جدی در تاسیس نشریه

تاسیس نشریه در کشورهای مختلف بر اساس دو شیوه «تنبیهی» و «پیشگیرانه» انجام می‌شود. در نظام تنبیهی برای تاسیس یک نشریه، نیازی به اخذ مجوز نیست و نهایتا ممکن است لازم باشد که تاسیس نشریه صرفا به یک ارگان اعلام شود. این اعلام نیز جنبه تشریفاتی خواهد داشت. در کشورهایی که نظام سیاسی آن‌ها مردم‌سالار است، تاسیس مطبوعات بر اساس این روش انجام می‌شود.

نشریات برای به‌وجود‌آمدن، نیازی به درخواست مجوز و اجازه فرد یا سازمانی ندارند و برای شروع فعالیت، شرط و شروط و محدودیت‌هایی برای آن‌ها وجود ندارد. در نظام تنبیهی چنانچه یک نشریه پس از تاسیس، مرتکب اعمال خلاف قانون شود، مجازات خواهد شد.

دومین شیوه، نظام پیشگیرانه است؛ در این نظام برای ایجاد و تاسیس یک نشریه اولا لازم است فرد متقاضی دارای شرایط خاصی باشد و دوما لازم است افرادی نسبت به تاسیس نشریه اظهار نظر کنند. این افراد، که معمولا سمت حکومتی نیز دارند، حق خواهند داشت تاسیس یک نشریه را صلاح ندانسته و اجازه ایجاد آن را ندهند. به عبارتی در نظام پیشگیری، اجازه قبلی برای فعالیت مطبوعاتی لازم است.

در حقوق مطبوعات ایران، دومین نظام - یعنی نظام پیشگیرانه - پذیرفته شده است. بر اساس قانون مطبوعات ایران اگر شخصی بخواهد نشریه‌ای را تاسیس کند، باید از «هیئت نظارت بر مطبوعات»، که اغلب اعضای آن را افراد حکومتی تشکیل می‌دهند، اجازه دریافت کند. علاوه بر آن لازم است این شخص دارای شرایطی که قانون تعیین کرده است، باشد.

دیگر شماره‌های حقوق مطبوعات در سایت دادبان
https://dadban.info/press-rights-3/

#حقوق_مطبوعات #دادبان

https://dadban.info/press-law-in-iran-2/

‌
قانون مطبوعات زیر ذره‌بین نقد
۲- ممنوعیت انتشار مطالب علیه حیثیت و منافع نظام

در بند ۶ ماده ۶ قانون مطبوعات ایران بیان شده است که مطبوعات حق ندارند مرتکب اعمالی شوند که به حیثیت و منافع جمهوری اسلامی در داخل و خارج ضربه وارد کند. علاوه بر اینکه این بند دارای ابهامات بسیاری است، می‌توان گفت پیش‌بینی چنین امری، مطبوعات را از ورود آزادانه به مسائل کشور باز می‌دارد.

کلی و مبهم‌بودن عبارت «حیثیت و منافع جمهوری اسلامی» از یک طرف مطبوعات را به خودسانسوری سوق داده و از طرف دیگر دست نهادهای حکومتی را برای ایجاد محدودیت در مطبوعات باز گذاشته است. به عنوان مثال شورای عالی امنیت ملی، مطبوعات را از انتقاد به برنامه هسته ای ایران منع کرده است. بدون شک این شورا انتقاد از برنامه هسته‌ای را مخالف با منافع جمهوری اسلامی ایران دانسته است. این در حالی است که بسیاری از کارشناسان، معتقد هستند ادامه برنامه هسته‌ای برای ایران هیچ فایده‌ای نخواهد داشت اما مطبوعات از انعکاس نظریات این کارشناسان منتقد منع شده‌اند.

این در حالی است که اصولا مطبوعات ملزم نیستند که نظرات حکومت را منعکس کنند و از انتشار هر آنچه که حاکمیت به ضرر منافع خود می‌داند پرهیز کنند. چنین محدودیتی قطعا در تعارض با اصل «آزادی مطبوعات» است که در قانون اساسی ایران مورد تاکید قرار گرفته است.

شماره‌های پیشین این موضوع

https://dadban.info/press-law-in-iran-2/

#حقوق_مطبوعات #دادبان #آزادی_بیان