.                          👁‍🗨                           #چاغداش                        ۱۴۰۳/۱۰/۲    #چاغداش_هنر_دستباف_قشقایی □مَرفَج/خوابگاه/مفرش #خدیجه_جوکار قشقایی‌ها مرفج می‌گویند. مرفج از ظرف‌های دستبافت قشقایی.ست. شبیه یک چمدان بزرگ است.  محل نگهداری لباس، رختخواب و پتو، گلیم و شاید چیزهای دیگر باشد. هنگام کوچ در دو سوی چارپایان(شتر، قاطر)بار می‌شد و بعضن، به‌ویژه کودکان و زنان بر روی بارِ چهارپا می‌نشستند. مرفج‌ها علاوه بر اینکه به عنوان یک چمدان و صندوق مورد استفاده قرار می‌گرفتند،‌ از اجزای تشکیل دهنده‌ی "اوک"(به گویش فارسی بار) در سیاه‌چادرهای قشقایی بود. در عمق چادر بر روی سنگچین "اوک" و به صورت ردیف چیده می‌شوند. رختخواب‌ها روی مرفج‌ها قرار می‌گیرند و با گلیم و حاجیم تزیین و یا پوشانده می‌شوند. تعداد و نوع بافت مرفج‌ها نشانگر ذوق و ثروت صاحبخانه بود. ○ اندازه تقریبی مرفج: طول: ۱۶۰ سانتیمتر عرض: ۶۰ سانتیمتر ارتفاع: ۵۰ سانتیمتر در دهه‌های اخیر مرفج‌های کوچک‌تر نیز بافته می‌شود که علاوه بر کاربری به عنوان ظرف، در دکوراسیون خانه به کار گرفته می‌شوند. (هر دو نمونه در عکس دیده می شوند) ○نوع بافت مرفج: مرفج با دستبافت‌های مختلف بافته می‌شود: الف_ قالی دو_چرخ سه_گچمه چهار_ سوزن‌دوزی پنج_ شیشه دیرمه شش_ترکمنی هفت_گلیم اما چون بافت قالی و سوزن‌دوزی و ترکمنی،  هم مشکل و هم پر هزینه می‌باشد، بیشتر از بافت "چرخ" استفاده می‌شود. ○نقش مرفج‌های قشقایی: یک: مرفج قالی(قالی مرفجی): در این بافت، نقش‌های متنوعی بافته می‌شود، ولی "بتّه قبادخانی، قیزیل‌گول، آلماگول، آقاجری و قیوریم" کاربرد بیشتری دارد. دو: مرفج چرخ: در بافت چرخ، نقش‌های "تَبَه، قوزّوچو، مُداخِل، آقاجری، قیوریم، تازّا چرخ، گوشوارا و ..." بافته می شود. سه:  مرفج گچمه: در گچمه نقش‌های مختلفی بافته می‌شود، ولی "سادا گچمه" و "شاخلی گچمه" نقوش غالب گچمه می‌باشد. چهار: مرفج سوزن‌دوزی: در بافت‌های سوزن‌دوزی نقش‌های هندسی حیوانات مثل روباه، جیران، طاووس، پلنگ، و  آقاجری و قیوریم نیز به کار می‌رود.البته در سوزن‌دوزی ین امکان وجود دارد که بافنده بنا به ذوق خود نقش‌های مختلفی خلق کند. پنج: مرفج شیشه دیرمه: نام نقشی که در این بافت استفاده می‌شود نیز شیشه دیرمه است. در دستبافت اصیل و سنتی محدود به دو رنگ بود، سفید و سورمه‌ای؛ سفید و قرمز. شش: مرفج ترکمنی: در این بافت نیز می‌توان نقوش زیادی به کار برد، اما "آلما گول، کورّا گول، بته جِقّه" (درگویش قشقایی گاهی بته جغد هم می‌گویند) نقش‌هایی هستند که در مرفج ترکمنی مصرف بیشتری دارد. هفت: مرفج گلیم: نقش‌های "تهرانی، آقاجری، دیرناق، شب، سرمه‌دان، چپ حلقه، قولو داراق" نقش‌های رایج در بافت گلیم مرفج می باشند.  ○رنگ‌های مرفج: در مرفج نیز مثل دیگر دستبافت‌های قشقایی از رنگ‌های گرم، تند و شاد مثل طیف‌های مختلف قرمز، زرد، آبی، سبز استفاده می‌شود، و از رنگ‌های طیف خاکستری کم‌تر به کار گرفته می‌شود. ○روش بافت: ابتدا در سه قطعه و جداگانه بافته می‌شود. یک قطعه که دو جانب طولی و کف مرفج را، و دو قطعه‌ی دیگر که دو جانب عرضی مرفج را می‌سازند. بعد از بافت، قطعات سه‌گانه به سراجی‌ها سپرده می‌شوند تا به وسیله‌ی چرم به هم دوخته شوند. نوع چرم و دوخت مرفج بر ارزش آن می‌افزاید و در انتخاب آن باید دقت شود. درِ مرفج به‌وسیله‌ی باریکه‌های بلند چرم که سوراخ هستند،  به.وسیله‌ی قلاب بسته می‌شوند (شبیه کمربند). در دو سوی مرفج، یک قطعه چرم به اندازه‌ی یک مشتِ انسانِ بالغ تعبیه می‌شود که به جای دستگیره از آن استفاده می.شود. اندازه‌ی دقیق قطعات در زمان بافت خیلی مهم است. دیده می‌شود که درِ مرفج و یا جوانب آن کج و معوج هستند و با هم میزان نیستند. این نقصان می‌تواند ناشی از دو عامل باشد: الف_عدم دقت بافنده در اندازه ی دقیق در هنگام بافت. دو_ ناشیگری سراج. در گذشته‌های دور من اطلاع ندارم که آیا در ایل هم سراج و چرمکار وجود داشته یا نه، اما از وقتی که به یاد دارم، قشقایی‌ها مرفج‌های خود را به سرّاجان شهری می سپردند. چرمکاری مرفج در شهرهای اصفهان، شهرضا، سمیرم، قیر و کارزین، کازرون، فیروزآباد در دوره‌های مختلف رواج داشته است، ولی حرفه‌ای‌ترین آن ها سراجان شیراز و بازار وکیل بوده‌اند. ○یاد سیاه‌چادرها با آن مفرج‌ها و گلیم‌ها و جاجیم‌های رنگارنگ و شاد به خیر، که هر زن قشقایی تلاش می‌کرد خانه‌ی خود را بنا بر سلیقه و در حد ثروت خود با انواع دستبافت‌ها تزیین کند. خانه‌ای نبود که نشانی از هنر دستبافت قشقایی دیده نشود.