درسگفتار (حضوری، آنلاین و آفلاین)
خوانش هستی و زمان؛
۱- مقدمه
بههدایت احسان پویافر
۵ جلسه
از ۷ بهمن ۱۴۰۳
یکشنبهها: ۱۶ تا ۱۸
هستی و زمان هایدگر کتابی دورانساز است. هر اثر دورانسازی توان یا ظرفیتی از آن خودش ( توانی برای مولف اثر ) و توان یا ظرفیتی از آن دیگری (توانی برای مخاطبان اثر در زمانهی مؤلف و یا روزگاران بعد از مرگ مؤلف) دارد. در توان ظرفیتهای یک اثر است که آن اثر تبدیل به یک اثر زنده و دورانساز میشود. اثر زنده، اثری است که صرفا در توانش دوران مؤلفش محدود نمیماند و میتواند با سخنهای بعد از خود متصل و مرتبط شود و ادامه یابد. آثاری از ارسطو، افلاطون، کانت، هگل، ویتگنشتاین و هایدگر و ... در حوزهی فلسفه چنین ظرفیتهایی دارند. برای تحقق توان-ظرفیت «از آن دیگریِ» یک اثر البته بدوا باید نسبت به ظرفیت «از آن خودِ» اثر فهمی صحیح حاصل آمده باشد و این فهم اولیه نیز البته فهمی نیست که یکباره برایهمیشه اتفاق افتاده باشد بلکه فهمی هرمنیوتیکی و پیوسته است.
براین مبنا است که یک اثر ظرفیتدار در طول دوران هربار به شیوهای زنده و برقرار میشود. مواجههی جدی با یک اثر اساسا یک وفاداری و یک خیانت توامان است که بر حال و هوای مخاطب جدی اثر حاکم است. چنین حال و هوایی هم اثر را تبدیل به فهمی یگانه و از آن خود میسازد و هم اثر را اثری میسازد که نمیتوان از آن گذر کرد بلکه ماندن و رفتن در یک همزمانی خصلت آن است. بسیاری از کسانی که به سوی یک فیلسوف یا اثرش میروند یا گذرکنندهاند و یا وفادار-عاشقاند اما در «از آن خود سازی اثر» جایی برای عشق و گذر نیست بلکه «ماندن و رفتن» توامان حال وهوای اصابتکنندهی «از آن خودسازان» است که مبنای آن نیز پرواداری است. خواندن-بودنِ واقعی یک اثر یعنی اثری با تمام رنجها و شادیها و ملالها بتواند باشد و مرگ یک اثر نیز یک حادثه است که برای یک اثر کلاسیک شاید دورتر رخ دهد اما رخ دهد. البته چرایی آن نیازمند این پرسش است که چرا یک اثر کلاسیک ماندگارتر است؟
در مواجهه با آثار کلاسیک فلسفی دو رویکرد غالب با طیفهای متفاوت وجود دارد: رویکرد اول رویکردی است که تنها در ظرفیت «از آن خود» اثر میماند که نمایندگان این رویکرد مفسرین، شارحین و حاشیهنگاران اثر هستند که در جای خود زحمتی میکشند و رنجی می برند که قابل ستایش است اما لزوما به سوی ظرفیت «از آن دیگری» در اثر نمیانجامد. رویکرد دوم رویکردی است که در توان-ظرفیتِ «از آن دیگری» اثر از منظر یک مخاطب-فیلسوف دیگر با اثر مواجهه میشود، یعنی فیلسوف- مخاطبی مثلا با هستی و زمان هایدگر مواجهه شده و اثر فوق را از آن خودسازی کرده است و حالا مخاطبان بعدی مثلا منوشما با این روایت دست دوم از اثر مواجهه میشویم؛ بیشتر مواجهههای هایدگر حداقل در ایران اینگونه است. رویکرد سومی نیز وجود دارد که رویکرد «از آن خودکننده» و ازسرگیرنده است از چنین رویکرد در فلسفهورزی ایران تنها ردّ پایی یافت میشود.
این دوره قرار است بدوا فهمی صحیح و استاندارد از کتاب هستی و زمان هایدگر فراهم کند و در ضمن فضایی برای مخاطبان فراهم سازد تا توان فهمی از آن خود از متن را بتوانند در خود پرورش دهند؛ یعنی نوعی ماندن و رفتن با متن را تجربه کنند. براین اساس این دوره در پنج جلسه برگزار میشود و در این جلسات مقدمه هستی و زمان هایدگر یعنی هشت بند نخست کتاب خوانش و فهم خواهد شد. امید است که این مجموعهخوانشها در پنج دورهی پنج جلسهای، کل متن هستی و زمان را شامل شود تا فهمی درخور از کل اثر فراهم شود.
در این دوره با توجه به هشت بند نخست کتاب که عملا کل متن هستی و زمان را در خود ذیل مقدمه کتاب جای داده است؛ از چرایی اهمیت پرسش از معنای هستی نزد هایدگر، تقدم اتنیکی و اُنتولوژیکی پرسش هستی، بحران علوم و پرسش هستی، زمانمندی و تاریخمندی دازاین و هستی، روش پژوهش هایدگر در هستی و زمان بحث خواهد شد و طرح هایدگر در پروژهی هستی و زمان و علت عدم تحقق بخشی از آن و ادامه آن در سایر آثار هایدگر بحث خواهد شد.
درباره مدرس👇