Когнитив диссонанс. Когнитив диссонанс – бу шахснинг ўзида бир вақтнинг ўзида мавжуд бўлган, бир-бирига зид бўлган икки фикр, ишонч ёки қараш сабабли юзага келадиган ноқулайлик ёки ички зиддият ҳолати. Бу тушунча биринчи марта америкалик ижтимоий психолог Леон Фестингер томонидан 1957 йилда илгари сурилган. Когнитив диссонанс ҳолатида инсон кўпинча бу зиддиятни енгиллаштириш учун ўз ишончларини, хулқини ёки қарашларини ўзгартиришга ҳаракат қилади. Бундай вазиятлар айниқса инсоннинг қадриятлари ёки ишончлари билан зид бўлган ҳаракатларни амалга оширганда пайдо бўлади. Масалан: • Сигарет чекишнинг зарари ҳақида билиш: Инсон сигарет чекиш саломатликка зарар эканини билишига қарамай, сигарет чекишда давом этса, унинг фикрлари ва хатти-ҳаракати ўртасида зиддият юзага келади. Бу ноқулайликни енгиш учун инсон ёки чекишни ташлашга ҳаракат қилиши, ёки сигаретнинг зарарини камситишга, ҳатто оқлашга интилиши мумкин. • Экологик зарарли маҳсулотни сотиб олиш: Атроф-муҳитга эҳтиёткорлик билан муносабатда бўлган одам экологик зарарли маҳсулотни сотиб олса, бу унинг қадриятлари билан зиддиятни келтириб чиқаради. Бу ҳолатда шахс ўзини оқлаш учун “бошқа танлов йўқ” каби фикрларни ишлатиши мумкин. Когнитив диссонанс шахснинг қарор қабул қилиш жараёнида муҳим ўрин тутади ва баъзан шахсий қарашлар ёки хатти-ҳаракатлар ўзгаришига сабаб бўлиши мумкин. Менинг баъзи дўстларим доимо шунақа когнитив диссонанс ҳолатида юришади. @bektoshkhatamov