. "رحمت" و "جوکر" دو تیپ اجتماعی. جورج زیمل جامعه شناس آلمانی- که در اوایل قرن بیستم چشم از جهان فروبست- از جمله جامعه شناسانی بود که به ساخت تیپ اجتماعی بسیار علاقه داشت. او در آثارش از تیپ خسیس، ولخرج، غریبه، ماجراجو و فقیر نوشت. برای مثال در توصیف دو تیپِ «خسیس» و «ولخرج» معتقد بود که خسیس خوشبختی را صرفا در داشتن پول می بیند بدون آنکه به بهره مندی از پول و لذت حاصل از آن فکر کند. در مقابل، آدم ولخرج از لذت فوری که از خرج کردن پول به دست می آورد خشنود است. نکته اساسی تیپ های زیمل، اجتماعی بودن آنها است، یعنی آنها در اثر کنش متقابل اجتماعی ساخته و پرداخته شده اند. یک تیپ اجتماعی بدون حضور در فضای اجتماع نمی تواند برونداد اجتماعی از خود نشان دهد. تیپ اجتماعی یکی از موضوعاتی است که در دو فیلم "جوکر" و "خروج" کاملاً قابل مشاهده است که در وهله اول شباهت هایی با یکدیگر دارند. هر دو سرکش، معترض و ساختار شکن. اما "رحمت" کجا و "جوکر" کجا!!! اگر بخواهم عنوانی برای تیپ اجتماعی فیل سینمایی "خروج" بگذارم "نام تاریخی "خارجی" را برایش انتخاب می کنم، همان عنوانی که امام حسین علیه السلام را با این عنوان خطاب قرار دادند. در واقع حاتمی کیا در ادامه شخصیت پردازی های سالهای قبل، از حاج کاظم گرفته تا رحمت یک تیپ را نشان می دهد، "خارجی" را. آنجا کاظم است و اینجا رحمت. اما آیا جوکر، خارجی نیست؟ جوکر خارجی نیست چرا که نحوه اعتراض و نتیجه اعتراضش همه در ساختار لیبرالیسم و عقلانیت ابزاری آن قابل توجیه و تفسیر است. جوکر روانی است و دارد نقش یک روانی را بازی می کند و نهایت عقلانیتش، عقلانیت رابین هودی است. اما "رحمت" چطور ؟ رحمت، خارجی است، رحمت سرشار از عقلانیت است اما نه عقلانیت ابزاری که عقلانیت انقلابی، رحمت به ساختار و قانون احترام می گذارد، بیت المال سرش می شود، اما خارج از سمفونی قدرت می نوازد، خارج از تشریفات ساخته و پرداخته قالب این روزها رفتار می کند. خارج از عقلانیت محافظه کارانه تدبیر می کند. رحمتِ خارجی، ساخته و پرداخته اجتماع اش است، اجتماعی که از آخوند ترسو دارد تا شیرزن مبارز. تصویر جامعه رحمت، تصویر جامعه ایرانی است و هنرِ "رحمت" در به هم زدن صحنه نمایش سیستم مداران ایرانی است، در فاش کردن پشت صحنه ی نمایش رسانه ای دولت. رحمت و حاج کاظم یک نفرند، اما خالق این شخصیت ها حاتمی کیا نیست، بلکه خالق آنها، کارگران #هفت_تپه و #هپکو و #ماشین_سازی و .... است، رحمت صدایی است که باید شنیده شود .... محمد رضا سبزی #حاتمی_کیا #خروج https://t.center/bayan_sabzi