خط کوفی بنایی یا خط کوفی آجرچینی یکی از شاخههای خط کوفی و از ثمرههای هنر ایرانی بوده است که ایرانیان در تزئین بناها از آن بهره میجستهاند. ظاهر هندسی خط کوفی بنایی در نگاه نخست اینگونه به مخاطب القا میکند که خلق مشابه آن کاری ساده و ماشینی است اما وقتی با قواعد آن آشنا بشویم و سعی کنیم خطوط یکی از بناهای قدیمی را تقلید کنیم تازه میزان دشواری این خط را لمس میکنیم. در واقع خلق اثری قابل قبول در این هنر چندان وابسته به قدرت قلم و توانایی دست هنرمند نیست و بیش از هرچیز توانایی ذهنی او و قدرت تصوّر و درک تصویری او به کمکش میآید.
از بهترین نمونههای این خط میتوانیم به دو اثر اشاره کنیم که یکی رباعیای است منسوب به شیخ نجمالدین کبری که به همین روش در مقرنسهای میدان نقش جهان اصفهان نقش بسته است:
شکر تو که پیر دیر و ترسا که شود؟
یا معتکف مسجد اقصی که شود؟
تا آخر کار ز آتش بوتهٔ عشق
خالص که برون آید و رسوا که شود؟
و نمونهٔ دیگر شاهکاری است که در قرن دهم در مسجد جامع اصفهان بر روی کاشی نقش بسته است و در آن رباعی زیر در دل چهار ذوزنقه که در کنار یکدیگر مربعی را تشکیل میدهند، نوشته شده است:
چون نامهٔ جرم ما به هم پیچیدند
بردند و به میزان عمل سنجیدند
بیش از همه کس گناه ما بود ولی
ما را به محبت علی بخشیدند
بنده افتخار این را داشتم که در محضر دوست و استاد عزیزم، هنرمند توانا جناب استاد محسن دایینبی، با قوانین و قواعد این خط آشنا شوم و وقتی ایشان نمونههایی از این خط را به من نشان دادند خواستم دربارهٔ این رباعیها و نسبشان جستوجویی کنم که تصمیم گرفتم از جناب استاد میرافضلی نکتهای را جویا بشوم یکباره با دیدن کانال پربار ایشان «چهارخطی» فکر تفنّنی به سرم زد که با آن هم آموختههایم از استاد دایینبی را تمرین کرده باشم و خودآزماییای کنم و هم لوگویی مناسب کانال چهارخطی فراهم آورم.
حاصل آن تصویری شد که اکنون در کانال ایشان استفاده شده است.
#بهمن_بنی_هاشمی
#گرافیک
#تفنن
https://t.center/bahmanbanihaashemi