#رسم_و_رسوم_استان_مرکزی#کلوخ_اندازونقسمت اول
یکی از سنت های زیبای فراموش شده در ایران"" کلوخ اندازون "" است که آخرین جمعه قبل از ماه رمضان را " کلوخ اندازان" میگویند.
در این روز مردم شهر اون موقع ها که دل
و دماغی داشتند به بیرون شهر مثل سیزده به در به گردش
و تفریح می پرداختند
و بهترین غذاها
و نوشیدنیها را آماده میکردند
و دسته جمعی به کوه
و بیابان وصحرا می رفتند
و می گساران که از مسلمانان آب نکشیده امروزی مسلمان تر بودند آخرین میگساری را میکردند
و یک ماه مبارک رمضان را لب به مشروب نمیزدند
بازی های دسته جمعی
و انفرادی مانند تخته نرد – بازی با ورق (کنجفه) بخصوص ، حکم
و شلم بازار
و.. غذا خوردن های گروهی نیز متداول بود -- دقیقا مشابه سیزده بدر
نوشته های بزرگان در مورد " کلوخ اندازون " مرحوم دهخدا در لغتنامه دهخدا مینویسد :
کلوخ اندازان. سیر
و گشت
و عیش
و عشرت
و شرابخواری که پیش از ایام پرهیز
و اواخر ماه شعبان کنند. (ناظم الاطباء). میگساری روز آخر شعبان . جشن روز پیش از رمضان . بگماز یا سوری در سلخ شعبان . برغندان .سنگ انداز. (یادداشت دهخدا
پس یک ماه کلوخ اندازان سنگدلان
در بلورین قدحی لعل تر آمیخته اند
برغندان، سنگاندازان (صحاف الفرس)، کلوخاندازان (یادداشت مؤلف) جشن
و نشاطی را گویند که در ماه شعبان سبب نزدیک شدن ماه رمضان میکنند.
رمضان میرسد اینک دهم شعبان است مِی بیارید
و بنوشید که برغندان است
تو چه گویی در آخر شعبان زده یک هفته طبل برغندان
دهخدا دربارهٔ سنگانداز چنین توضیح دادهاست: «سنگانداز (برقانداز) کلوخانداز
و آن جشن
و سیر
و گشتی باشدکه دم آخرماه شعبان کنند
و آنرا سنگانداز گویند.»
علیاکبر نفیسی روز آخر ماه شعبان را کلوخانداز نامیده
و در فرهنگ نفیسی مینویسد: برغندان، جشن
و نشاطی که بهواسطهٔ نزدیک شدن ماه رمضان در دههٔ آخر ماه شعبان بگیرند
و نام روز آخر ماه شعبان کلوخانداز گویند.
فرهنگ عمید مینوسید: برغندان، جشن
و مهمانی
و عیش
و عشرتی که در روزهای آخر ماه شعبان کنند برقندان هم گفتهاند. کلوخانداز
و کلوخاندازان نیز میگویند. به معنی پایان ده روزه هم گفتهاند.
فرهنگ آنندراج مینویسد: «جشن
و نشاطی را گویند که ماه شعبان به نزدیک آمدن رمضان کنند
در تهران، در روز جشن باریگندان جوانان ارمنی دستهای راه میاندازند، هر یک از این جوانان لباسی برای خود فراهم میسازند
و نقابی بر چهره میگذارند، طوری که شناخته نشوند. دو جوان که یکی لباس عروس
و دیگری لباس داماد بر تن کرده، همراه دسته حرکت میکنند. آنان به منازل ارمنیان میروند
و به شادی
و نشاط میپردازند. صاحبخانه از آنان پذیرایی میکند
و چنانچه مایل باشد به باشگاه ارمنیان تهران کمک مالی میکند
(اسم) شرابی که در آخر شعبان میخورند که تا اول شوال پرهیز کنند؛ کلوخاندازان؛ برغندان:
اگر خواهی گرفت از ریز روزی روزۀ عزلت / کلوخانداز را از دیده راوق ریز ریحانی (خاقانی: ۴۱۲
ایام اخر ماه شعبان که در آن شرابخواران شراب بافراط نوشند
و تفریط روا ندارند
و آنرا سنگ انداز
و سنگ اندازان
و کلوخ انداز
و کلوخ اندازان نیز گویند :
عید برقندان تویی ای جان جان جان من
صدهزاران جان فدای عید
و برقندان من .
شهاب الدین کرمانی (شرفنامه ی منیری )
برغندان . [ ب َ غ َ ] (اِ) سنگ انداز. (صحاح الفرس
و بعضی گویند نام روز آخر ماه شعبان است ،
و باین معنی بجای حرف ثالث قاف هم آمده است . (برهان ) (آنندراج ) :
رمضان میرسد اینک دهم شعبان است
می بیارید
و بنوشید که برغندان است .
نزاری قهستانی (انجمن آرا)
تو چه گویی در آخر شعبان
زده یک هفته طبل برغندان
نزاری (انجمن آرا).
شرابی که در جشن مذکور خورند تا بتوانند در تمام ماه رمضان از نوشیدن آن پرهیز کنند. (فرهنگ فارسی)
خاصه آنکه مومنان
و متشرعان هم به کلوخ اندازان تمایل داشته
و به تناسب اعتقادات
و آداب محیط خانوادگی خود آن را برگزار می کردند ولی چنان که از عشرت طلبی
و میگساری مرسوم در آن بر می آید باید مردم خوشگذران
و بی درد را بیشتر تداوم دهنده آن دانست تا مردم متشرع . کلوخ اندازان هرچه بود،در سیر تاریخی
و تطور فرهنگی ایرانیان در عصر جدید از میان رفت
و بر افتاد :
روزه نزدیک است می باید کلوخ انداز کرد
زاهدان خشک را رندانه از سر باز کرد
صائب تبریزی( از آنندراج)
اگر خواهی گرفت از ریز روزی روزه عزلت
کلوخ انداز را از دیده راوق ریز ریحانی
خاقانی» دهخدا.
ادامه دارد...
📝استاد
#محمد_رضا_صادقی @ArakiBass